Lever en Pancreas

• Ic verpleegkundigen
• Beroepsopleiding

Lever en Pancreas

Lever

De Lever

De lever (hepar): Roodbruin orgaan

• 1.5 kilo (!)
• Rechtsboven in de buik
• Vergroeid met middenrif

De lever is de 'pitstop' van het lichaam

• Bijna alle voedingsstoffen gaan langs de lever

Hoeveel procent van de lever kunnen we missen?

1. 30
2. 70
3. 50
4. 45

Functies van de lever

De lever heeft verschillende functies.

• Afweer 
• Aanmaak bouwstenen 
• Afbraak schadelijke stoffen
• Opslag vitamines / glucose
• Gal

Samenstelling gal

• Water 
• Galzouten; deze zouten kunnen vetten in kleine druppeltjes verdelen  (emulgeren). Uit cholesterol gevormd.
• Bilirubine (galkleurstof)  afbraak product van? 
• Ionen (bicarbonaat) 

GLUCORONZUUR

ALBUMINE = ongeconjugeerd 

Welke 'vreetcellen' (macrofagen) breken bacteriën en lichaamsvreemde stoffen af ?

1. Sinusoïden
2. Erytrocyten
3. Hepatocyten
4. Kupffercellen

Afweer

In de wand van de sinusoïden bevinden zich Kupffercellen.

Deze cellen breken schimmels, bacteriën, parasieten en cel resten af. 

Vetstofwisseling 

• De lever maakt cholesterol (grondstof voor celmembranen en hormonen)
• Barrière tussen het intra- en extracellulaire milieu doordat het slecht oplosbaar is in water.
  
• (Deze eigenschap zorgt ook voor ader-verkalking bij een teveel)
  
• Glucose en aminozuren omgezet in vetzuren, die worden vervolgens weer omgezet in onverzadigde vetzuren, lichaamsvet of glucose.

Welke plasma eiwitten worden gevormd in de lever?

Eiwitstofwisseling 

Deaminering: stikstofgroep wordt verwijderd -> ureum wordt gevormd.

Ontgifting

• Bepaalde lichaamsvreemde stoffen geschikt maken, om uit te scheiden via urinewegen of galwegen
• Ammoniak > Ureum
• Afbreken van aminozuren
  
• Uitscheiden bilirubine gebonden aan albumine
• Uitscheiden uitgewerkte hormonen of teveel ervan
• Onschadelijk maken van lichaamsvreemde stoffen zoals alcohol, nicotine, cafeïne

Hepatitis A

Hepatitis A: Vooral bij kinderen

• Middellandse zee (Turkije/Marokko)
• Besmetting via ontlasting of rauwe/besmette voeding
• Kinderen hebben vaak geen/weinig klachten
• Duurt enkele weken tot 3 maanden

Geen behandeling noodzakelijk 

(wél alcohol vermijden!)

Inenting mogelijk voor reizen naar landen met besmetting.

Hepatitis B en C

Hepatitis B en C: Overdracht via bloed-bloed of onveilige seks

• Vooral bij prostituees, drugsgebruikers en homoseksuele mannen
• Én mensen die werken in de gezondheidszorg!
• Incubatietijd maximaal 6 maanden

Inenting tegen Hepatitis B is mogelijk (in Rijksvaccinatieprogramma)

Inenting tegen Hepatitis C is niet mogelijk!

Ook overdracht tijdens de bevalling van moeder op kind.

Vooral in de gezondheidszorg bij prikaccidenten. 

Complicaties...

Levercirrose: Leverweefsel verandert in bindweefsel (littekens)

• Door bijvoorbeeld hepatitis
• Ook door chronisch alcoholmisbruik of auto-immuunziekte
• Lever werkt steeds minder -> uiteindelijk transplantatie

Lever wordt eerst groter om verlies aan functie te compenseren...

• Als er op tijd wordt behandeld, kan leverfalen voorkomen worden
• Anders levertransplantatie

Klinische presentatie 

• Geelzien
  
• Jeuk
  
• Toename buikomvang door ascites
  
• Verward zijn
  
• Spider-sign
  
• Gynecomastie
  
• Splenomegalie
  
• Rode handpalen (soms ook voetzolen)
  
• Trommelvingers
  
• Asterixis (flapping tremor)
  

Child-Pugh score

Behandeling

• MARS?
  
• Behandeling van oorzaak van cirrose
  
• Behandeling van de symptomen
  
• Varices/Ascites
  
• Afhankelijk van stadium herstel of voorkomen van progressie.
  
• Levertransplantatie
  

Alvleesklier

Alvleesklier: Pancreas

• 12-15 cm lang
• Ligt deels achter de maag
• Maakt verteringssappen
• Endocriene en exocriene functie
• Samenwerking met lever 
• 1 liter sap per dag 
• Pro enzymen (inactief)

Waarom zijn de verteringssappen uit de pancreas basisch?

Pancreatitis

Acute pancreatitis (AP): een acute ontsteking van het pancreas waarbij in wisselende mate het pancreas zelf, de omringende weefsels of andere orgaansystemen zijn aangedaan.

Milde AP: minimale orgaandisfunctie en/of lokale complicaties

Ernstige AP: orgaan falen en/of lokale complicaties

Chronische pancreatitis (CP): steeds terugkerende of langdurige ontsteking van het pancreas

Acute pancreatitis

• Biliair
  
• Alcoholisch
  
• Trauma
  
• Medicatie
  
• Ischemie
  
• Hyperlipidemie
  
• ERCP (Endoscopisch Retrograde Cholangio Pancreaticografie)
  
• Erfelijk (CF)
  
• Viraal
  
• Onbekende oorzaak (idiopathische pancreatitis)
  

toxische fase: 0-14 dagen (infectie en MOF)

necrotische fase: 15-45 dagen (vorming afgekapselde collecties)

chronische pancreatitis

• Chronisch = langer dan 6 maanden
  
• Alcoholisme
  
• Stofwisselingsziekte (hypercalciemie, hyperlipidemie)
  
• Obstructie Papil van Vater
  
• Tumor
  
• Erfelijk (CF)
  

Pancreatitis/ symptomen

• Acute bovenbuik pijn, uitstraling naar de rug
  
• Misselijkheid/braken
  
• Icterus bij galwegobstructie
  
• Opgezette buik
  
• Ileus
  
• Peritoneale prikkeling
  
• Hyperglycemie
  
• Koorts
  
• Oppervlakkige ademhaling
  
• Tachycardie
  
• Shock
  
• 
  

Behandeling

• ECRP (biliair) + evt. ES (endoscopische sfincterotomie) 
• Zoveel mogelijk afwachtend beleid 
• Chirurgie? Stent? 
• Timing cholecystectomie bij biliaire oorzaak
• Bij geïnfecteerde necrose overweeg antibiotica  

Via welke verwijding vanuit de galwegen, die uitmond in het duodenum, wordt een ERCP verricht?

Hoe behandelen we een paracetamol-intoxicatie?

1. Acetylcysteine i.v.
2. Acetylcysteine oraal
3. Dit behoeft geen behandeling
4. Antwoord A en B

Wat is GEEN behandelindicatie bij een mogelijke paracetamolintoxicatie?

1. Onduidelijk innametijdstip
2. Ingenomen hoeveelheid onbekend
3. Chronisch alcoholisme
4. Een inname van minder dan 100 mg/kg

Paracetamol - wanneer behandelen?

• Bij onbekend innametijdstip en/of inname over langere periode
• Bij vermoedelijke inname van meer dan 100 mg/kg
• Bij 4-uursspiegel > 150 mg/l (bij alcoholisme, cachexie of CYP2E1-inductie >75 mg/L)
  

Paracetamol

Stadium 1 omvat de eerste 24 uur na blootstelling en kenmerkt zich door milde maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken en buikpijn. 

Stadium 2 treedt op tussen 24-72 uur na blootstelling. In dit stadium wordt de glutathionvoorraad uitgeput en begint de toxische metaboliet schade aan te richten. Dit is meestal asymptomatisch en uit zich alleen in verhogende serumtransaminasen.

Stadium 3 beslaat 48-96 uur na blootstelling met het klinisch beeld van misselijkheid, braken, malaise en rechter bovenbuikspijn. . In dit stadium dient overleg plaats te vinden met een levertransplantatiecentrum. De patiënt kan in dit stadium komen te overlijden.

Stadium 4 is de periode van 4 dagen tot 2 weken na toxische blootstelling en bestaat uit herstel van leverparenchym en functie

Take to work message

• Bepaal altijd een paracetamolspiegel, als paracetamolinname niet uit te sluiten is.