Werkwoorden en ppa

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat zijn de uitgangen van het perfectum?

1. o,s,t,mus,tis,nt
2. bam,bas,bat,bamus,batis,bant
3. i,isti,it,imus,istis,erunt
4. eram,eras,erat,eramus,eratis,erant

Sleep de omschrijving van elke tijd naar de juiste benaming in het Latijn. Sleep bij elke benaming ook 2 voorbeelden in het Latijn.

praesens

imperfectum

perfectum

plusquam-

perfectum

onvoltooid

tegenwoordige tijd

onvoltooid

verleden tijd

voltooid

tegenwoordige tijd

voltooid

verleden tijd

videt

videbat

vidit

viderat

sum

eram

fui

fueram

Opbouw van werkwoorden

Stam + uitgang

Praesensstam voor praesens en imperfectum:

voorbeeld: voca - re => voca-t = hij roept ; voca-bat = hij riep

Perfectumstam voor perfectum en plusquamperfectum:

voorbeeld: vocav - isse => vocav - it = hij heeft geroepen
                                                        vocav - erat = hij had geroepen

Stam + uitgang

De stam van het werkwoord :

- helpt om de betekenis te vinden

- geeft aanwijzing of het gaat om praes/imp  of  pf/plqpf

Uitgang van het werkwoord :

- laat zien om welke persoon het gaat, bij een persoonsvorm

- laat zien om welke modus het gaat: indicativus (PV), imperativus of infinitivus

- geeft aanwijzing of het gaat om praes/imp  of  pf/plqpf

In welke modus staat:
necare

1. indicativus
2. imperativus
3. infinitivus

In welke modus staat:
necaverant

1. indicativus
2. imperativus
3. infinitivus

In welke modus staat:
necabant

1. indicativus
2. imperativus
3. infinitivus

In welke modus staat:
neca

1. indicativus
2. imperativus
3. infinitivus

In welke modus staat:
necavisse

1. indicativus
2. imperativus
3. infinitivus

De infinitivus heeft 2 tijden:

- praesens => op -re

- perfectum => op -isse

Net als bij persoonsvormen verandert ook de stam van de infinitivus als het om de perfectum-vorm gaat: ducere => duxisse, 
esse => fuisse

De infinitivus perfectum is vooral belangrijk in een a.c.i.

Hannibal vult milites per montes ire.

Hannibal wil dat de soldaten over de bergen gaan.

Hannibal volebat milites per montes ire.

Hannibal wilde dat de soldaten over de bergen gingen.

Hannibal volebat milites per montes non isse.

Hannibal wilde dat de soldaten niet over de bergen waren gegaan.

Infinitivus perfectum is altijd eerder gebeurd dan de actie die de persoonsvorm beschrijft.

Participium

Participium = werkwoord dat extra informatie geeft bij een zelfstandig naamwoord, zoals een bijvoeglijk naamwoord.

Vandaar dat een participium ook naamvallen heeft => het moet aansluiten bij getal, geslacht én naamval van het woord waar het meer info over geeft.

Het participium is te herkennen aan de letters -nt- tussen de stam van het werkwoord en de uitgang.

Uitgangen voor M/V  en voor O

M/V
-ns	-ntes
-ntis	-ntium
-nti	-ntibus
-ntem	-ntes
-nte	-ntibus

O
-ns	-ntia
-ntis	-ntium
-nti	-ntibus
-ns	-ntia
-nte	-ntibus

Bij onzijdige woorden 

zijn nom. en acc. hetzelfde

en is meervoud op een -a.

Welk woord is PPA?
Aeneas lacrimans Troiam reliquit.

1. Aeneas
2. lacrimans
3. Troiam
4. reliquit

Over welk woord geeft 'lacrimans' meer informatie?
Aeneas lacrimans Troiam reliquit?

1. Aeneas
2. Troiam
3. reliquit

Welk woord is PPA?
Mercurius Aeneae dormienti aparuit.

1. Mercurius
2. Aeneae
3. dormienti
4. aparuit

Over welk woord geeft 'dormienti' meer informatie?
Mercurius Aeneae dormienti aparuit.

1. Mercurius
2. Aeneae
3. aparuit

Participium vertalen : predicatief

Basis: vertaling in het Nederlands + d => huilend , slapend , liggend

Zet je deze vertaling los in de zin, dan is het predicatief: 
het zegt iets over de PV én over het woord waar het bij hoort =>

Aeneas heeft Troje huilend verlaten.

Een andere manier van predicatief vertalen is d.m.v. een bijzin =>

Aeneas heeft Troje verlaten, terwijl hij huilde. 

Je vult hier het woord 'terwijl' zelf aan en het participium wordt een PV.

Participium vertalen : bijvoeglijk

Lukt het niet om een participium predicatief te vertalen?

Doe dan alsof het een bijvoeglijk naamwoord is en zet het VOOR het woord waar het meer informatie over geeft =>

Huilende Aeneas heeft Troje verlaten.

Mercurius is verschenen aan slapende Aeneas.

Wat soms mooier is => Aeneas, die huilde, heeft Troje verlaten.  

(Ook bijvoeglijk, maar dan verbonden door het woord 'die')

Welk woord is PPA?
Dux milites fortiter pugnantes laudavit.

1. dux
2. milites
3. pugnantes
4. laudavit

Over welk woord geeft 'pugnantes' meer informatie?
Dux milites fortiter pugnantes laudavit.

1. dux
2. milites
3. laudavit
4. fortiter

Vertaal deze zin met PPA. Vertaal het PPA predicatief.
Dux milites fortiter pugnantes laudavit.

Tekst

fortiter = dapper

(bijwoord)

Welk woord is PPA?
Iupiter corpus Philemonis ante templum stantis in arborem mutavit.

1. Iupiter
2. Philemonis
3. mutavit
4. stantis

Over welk woord geeft 'stantis' meer informatie?

Iupiter corpus Philemonis ante templum stantis in arborem mutavit.

1. Iupiter
2. corpus
3. Philemonis
4. templum

Vertaal deze zin. Vertaal het PPA predicatief of
bijvoeglijk. Wat vind jij het beste?
Iupiter corpus Philemonis ante templum stantis
in arborem mutavit.

Philemonis = gen. ev.

de naam is 'Philemon'

Ik kan een PPA herkennen.

Ja

Nee

Vaker wel dan niet

Ik kan aanwijzen over welk woord een PPA meer informatie geeft.

Ja

Nee

Vaker wel dan niet

Het lukt me om een PPA op een goede manier in een vertaling te verwerken.

Ja

Nee

Vaker wel dan niet

EINDE