BSR 23/1 2aha Grammatica ZD 3 ng

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

• Lees de theorieop blz. 210.
• Log alvast in op LessonUp.
  
• Maak de startopdracht.
• Klaar? Begin aan paragraaf 3.

§3: Naamwoordelijk gezegde (havo)

§3: Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden (vwo)

Voordat we beginnen:

2(A)HA

GRAMMATICA

ZINSDELEN

vwo

Noteer van de onderstaande zinnen het onderwerp (ow) en werkwoordelijk gezegde (wg). Alle zinnen bevatten een verplicht wederkerend werkwoord. Probeer ook deze te noteren.

* Na de ruzie schaamden we ons eigenlijk voor ons onvriendelijke gedrag.

havo

Leg uit of de onderstaande zin een naamwoordelijk gezegde bevat. Gebruik de theorie van paragraaf 3 uit je boek.

* Elektrische steps lijken in een drukke stad gevaarlijk te zijn.

• Havo: je kunt het naamwoordelijk gezegde in een zin vinden.
• Vwo: Je kunt het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp vinden in zinnen met wederkerende voornaamwoorden.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• De startopdracht bespreken;
• uitleg paragraaf 3  havo (vwo zelf beginnen);
• uitleg paragraaf 3 vwo (havo beginnen)
• lesdoelen checken
• studiewijzer bijwerken en aanvullen.

* Elektrische steps / lijken / in een drukke stad / gevaarlijk / te zijn.

In deze zin is het naamwoordelijk gezegde:
ng =  lijken [gevaarlijk] te zijn.

Waarom? Het onderwerp (elektrische steps) zijn of worden hier namelijk iets (gevaarlijk). Als een onderwerp iets doet, dan is er sprake van een werkwoordelijk gezegde.

Havo:.

Na de ruzie / schaamden / we / ons / eigenlijk / voor ons onvriendelijke gedrag.

ow = we

wg = schaamden ons

Schamen is een werderkerend  werkwoord. Je schaamt 'je' namelijk altijd ergens voor. Bij zo'n wederkerend werkwoord hoort altijd een wederkerend voornaamwoord.

Vwo:.

Hoe ging de startopdracht?

😒🙁😐🙂😃

Werkwoordelijk

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Ze zeggen wat het onderwerp (mens, dier of ding) doet of ondergaat. De persoonsvorm is altijd een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, horen die er ook bij.

gezegde (wg)

Werkwoordelijk

• Bepaal welke woorden werkwoorden zijn.
• Deze woorden vormen samen het werkwoordelijk gezegde.
• Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het wg.
  
  De bezorger heeft het pakketje gisteravond afgeleverd.

gezegde (wg)

"Jouke heeft verloren met lasergamen."

Wat is het *werkwoord*elijk gezegde?

Naamwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (wg) zegt wat iemand of iets doet. Het naamwoordelijk gezegde (ng) zegt wat iemand of iets is of wordt. Dat is het verschil.

Let goed op: Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een werkwoordelijk deel en een [naamwoordelijk deel].

De voetbaltrainer is streng. ng = is [streng].

Naamwoordelijk gezegde

Je vindt het naamwoordelijk gezegde in vier stappen:

1. Stel vast of er een koppelwerkwoord in de zin staat: zijn, worden, blijven, lijken, blijken, schijnen.

2. Stel vast of het onderwerp iets doet of iets is/wordt.

3. Wat + wg + onderwerp = naamwoordelijk deel.

4. Noteer het naamwoordelijk gezegde als volgt:
pv + [nw. deel] + overige werkwoorden.

Het openbaar vervoer is voor veel mensen ideaal.

pv =

ow =

wg of ng =  

Ruben uit klas 4 schijnt een veelbelovende gamer te zijn.

pv =

ow =

wg of ng =  

Voorbeeld

1. Het openbaar vervoer is voor studenten en ouderen ideaal.

ng = is [ideaal]

2. Ruben uit klas 4 schijnt een veelbelovende gamer te zijn.

ng = schijnt [een veelbelovende gamer] te zijn

''Ik weet nu wel wat een naamwoordelijk gezegde is en hoe ik deze kan vinden.''
1 = mij (nog) niet bellen 10 = dat komt helemaal goed

110

1. Vanwege de milieuvervuiling is olie als energiebron minder populair.

2. Die goede speeches van de premier zijn waarschijnlijk niet in een halfuurtje klaar.

3. Containers blijven voor transport over grote afstanden heel nuttig.

4. Het aantal van 200 miljoen padden is in Australië een groeiend probleem.

Noteer in je schrift: doet het onderwerp iets of is het onderwerp iets? Noteer ook het wg of ng.

1. Vanwege de milieuvervuiling is olie als energiebron minder populair.

2. Die goede speeches van de premier zijn waarschijnlijk niet in een halfuurtje klaar.

3. Containers blijven voor transport over grote afstanden heel nuttig.

4. Het aantal van 200 miljoen padden is in Australië een groeiend probleem.

Noteer in je schrift: doet het onderwerp iets of is het onderwerp iets? Noteer ook het wg of ng.

Gezegde en het lv

Bekijk de volgende zinnen:

1 Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?

2 Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

In deze zinnen zijn de werkwoorden gedragen en scheren wederkerende werkwoorden en de woorden je en zich zijn wederkerende voornaamwoorden. 

Het onderwerp van de zin ‘keert weder’ (= komt terug) in de woorden je (= jij) en zich (= de kapper).

bij wederkerende werkwoorden

Gezegde en het lv

Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zich schamen, zich uitsloven) hoort altijd een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons). Je kunt immers niet een ander schamen of uitsloven.

In een zin met een verplicht wederkerend werkwoord (zoals bij zin 1) hoort het wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons) bij het werkwoordelijk gezegde; het is geen lijdend voorwerp: zin 1: wg = gedroeg je.

bij wederkerende werkwoorden

Gezegde en het lv

Bij toevallig wederkerende werkwoorden (zich aankleden, zich verbazen) hoort niet altijd een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons). Je kunt jezelf aankleden of verbazen, maar je kunt ook een ander aankleden of verbazen.

In een zin met een toevallig wederkerend werkwoord (2a) hoort het wederkerend voornaamwoord níét bij het werkwoordelijk gezegde; het is lijdend voorwerp: 

zin 2: wg = scheert; lv = zich

bij wederkerende werkwoorden

Zo herken je 

Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zin 1b)

kun je voor het wederkerend voornaamwoord geen andere persoon invullen, bij toevallig wederkerende werkwoorden (zin 2b) meestal wel;

– 1b Gedroeg jij *je broertje / *jezelf verdacht volgens de politieagent? (* betekent ‘ongrammaticaal’).

– 2b Deze kapper scheert zijn klanten / zichzelf altijd met water en scheerzeep.

verplicht wederkerende werkwoorden

Aan het werk

Wat?	Cursus 5 paragraaf 3. Havo: Maak opdracht 1 t/m 5. Vwo: Maak opdracht 1 t/m 5. In je online boek (Magister -> leermiddelen).
Hoe?	Keuze: zelfstandig of in tweetallen.
Hulp	De 4 B's en het oogje.
Tijd	Timer.
Klaar?	Keuze 1: Verder trainen in je online boek. Keuze 2: Maak opdracht 6 (verdieping). Keuze 3: Eigen keuze, namelijk ...

Hulp

havo

vwo

• Havo: je kunt het naamwoordelijk gezegde in een zin vinden.
• Vwo: Je kunt het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp vinden in zinnen met wederkerende voornaamwoorden.

Lesdoelen

In welke zin staat een naamwoordelijk gezegde?

1. Hij heeft buritto's gegeten.
2. Hij heeft een Playstation 5 gekregen.
3. Hij gaat morgen niet naar zijn werk.
4. Hij is een vrolijke gast.

Havo: Wat is het verschil tussen een werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde?

Vwo: Wanneer is een werkwoord verplicht wederkerend en wanneer toevallig wederkerend?

Hoe ging dit 'nieuwe' zinsdeel je af?

Zet deze emoji ook in je studiewijzer bij paragraaf 3.

😒🙁😐🙂😃