2.3 De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

2.3 De sociale kwestie

Werken en wonen als een fabrieksarbeider

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

Uitleggen waarom het leven van de fabrieksarbeider erg zwaar was.

Uitleggen wat de sociale kwestie is.

Uitleggen hoe de situatie van de arbeiders iets verbeterde. 

https://schooltv.nl/video/vroeger-zo-kinderarbeid/#q=kinderarbeid

Werken in de fabriek

• Nieuwe technieken zorgen voor meer voedselproductie.
  

       - Machines doen intrede in de landbouw.

       - Nieuwe technieken zorgen voor betere productie.

• Hierdoor zijn er minder landarbeiders en boeren nodig in voedselproductie.
  

       - Mensen op het platteland raken hun baan kwijt..

• Maar door industrialisatie worden nieuwe werkplekken gecreëerd in fabrieken.
  

       - Machines moeten bedient worden.

       - Geen scholing nodig, dus iedereen kan er werken.

Fabriekseigenaren willen veel winst maken. Wat kan een manier zijn om veel geld over te houden als fabrieksdirecteur?

De werkomstandigheden

• Arbeiders hadden slechte arbeidsomstandigheden:

      - Twaalf/veertien uur werken per dag

      - Zes dagen per week

      - Lage lonen

      - Kinderarbeid om rond te kunnen komen

      - Gevaarlijke en ongezonde werkomgeving

Onveilig werk

• Het werk dat de fabrieksarbeiders moesten doen was erg zwaar, onveilig en eentonig.
  

      - Steeds dezelfde handelingen uitvoeren achter de machine.

      - Op een hoog tempo moest worden doorgewerkt.

      - Geen veiligheidsvoorschriften, waardoor de machines erg gevaarlijk konden zijn.

      - Vieze en soms zelfs giftige werkplekken, waardoor veel arbeiders ziek werden.

• Ook gingen fabrieksopzichters slecht om met hun arbeiders.
  

      - Kon een arbeider geen goed werk meer leveren, werd deze ontslagen!

• Er werd niets geregeld om arbeiders op te vangen als ze niet meer konden werken
  

       - Te oud, invalide, ontslagen, enz

• Arbeiders werden dan aan hun lot overgelaten. 

Waarom zouden fabrieksarbeiders hier alsnog gaan werken?

Waarom zou je niet gaan klagen bij je baas?

De woonomstandigheden

• De woonsituatie van de arbeiders was net zo erg als hun werkomstandigheden.
  

       - Arbeiders vaak te arm om fatsoenlijke woningen te betalen

• Te kort aan goede woonplekken door snelle verstedelijking
  

       - In Rap tempo waren zo goedkoop mogelijk woningen neergezet.

       - Vaak van slechte kwaliteit

• De woningen van de arbeiders waren vaak niet meer dan een aantal vierkante meters
  

      - Woonden ze vaak met hele gezinnen in één ruimte.

      - Vaak enorm vochtig

      - Weinig daglicht.

      - Geen wc of stromend water. 

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Verandering?

• Eind 19e eeuw komt er steeds meer kritiek op de leef- en werkomstandigheden
  

      - Arbeiders willen verandering!

      - Ook willen zij mee mogen beslissen in de politiek!

• Probleem: Angst voor ontslag
  

      - Iedereen heeft zijn baan nodig

Wat zouden arbeiders wel kunnen proberen om hun situatie te verbeteren?

Wie helpt de arbeiders? 

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

De Sociale kwestie

• Ook de politiek krijgt te horen over de slechte leef- en werkomstandigheden
  

        - Door protesten en stakingen

        - Ook door bijvoorbeeld verhalen, gedichten

• Zij noemen dit probleem de Sociale kwestie
  

       - De discussie over het probleem van de leef- en werkomstandigheden                van de arbeider EN wat de overheid hier aan moet doen.

Sociale wetten

• Om de arbeiders te helpen ontstaan er langzaam aan sociale wetten
  

       - Wetten die de zwakkeren beschermen

• In 1874 komt de eerste sociale wet
  

       - Het kinderwetje van Samuel van Houten
       - Kinderen t/m 12 jaar mogen niet langer werken in fabrieken

• Het Kinderwetje is alleen niet heel succesvol…
  

       - Tot in 1901 de leerplicht komt

• Kinderen tussen 6 en 13 jaar naar school
  

Waarom zou het kinderwetje in het begin er niet voor zorgen dat kinderen niet meer gingen werken?

Wat zouden nog meer sociale wetten kunnen zijn die de arbeiders zouden kunnen helpen?

Meer sociale wetten

• Na het kinderwetje kwamen er langzamerhand meer sociale wetten:
  

       - Er kwamen kortere werkdagen en iets hogere lonen.

       - Er werden veiligheidswetten ingesteld voor in de fabrieken.

       - Er kwamen uitkeringen voor mensen die werkloos of arbeidsongeschikt            werden.

       - Er werden woningwetten ingevoerd waardoor er betere                                              arbeiderswoningen kwamen.

       - Er kwamen ondergrondse riolen in plaats van bovengrondse.

Leg uit op welke manier jij vandaag nog profijt hebt van de sociale wetten.

Wat maakte het leven van de arbeiders tijdens de industriële revolutie zo zwaar?

Wat is de sociale kwestie?

Op welke manier konden arbeiders proberen hun situatie te verbeteren?

Wat is een sociale wet?

1 , 3-5, 31-47

Geef eens een voorbeeld van een sociale wet