poëzie les 2: Verstechnieken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Voorkennis

Noteer drie kenmerken van  poëzie.

VanDAAG

GAAN we

VERStechNIEken beSPREken

Poëzie

Doel: ik ken een aantal verstechnieken en kan deze herkennen in een gedicht.

Verstechnieken

Enjambement:  

Als je bij het rijmwoord aan het eind van een versregel geen pauze moet nemen, maar door moet lezen in de volgende versregel. 

Het afbreken op een onnatuurlijke 

plaats

Verstechnieken

Dat jij misprijzend hoger zat en alles van mij wist,

vond ik te veel vernedering;

veel erger dan alleen wat machteloze botjes in een kist

te zijn en toch herinnering

Doelen:

• meer aandacht voor de woorden waarbij het optreedt te vragen

• effecten met het ritme te bewerkstelligen

• om de spanning op te voeren

soms zeer functioneel

     

  Ze had een vaart genomen en was af-

                 gesprongen van de rotsen...

 (uit een gedicht van Herman Gorter)

Verstechnieken

• Metrum en ritme

• Beklemtoonde lettergrepen –

• Onbeklemtoonde lettergrepen ^

Soorten:

jambe: ^ – geluk

trocheus: – ^ baardje

dactylus: – ^ ^ roomsoesje

Verstechnieken

Jambe:

^ - ^ - ^ - ^ - ^ - ^ - ^

De LIEF/de TOT/zijn LAND/is IE/der AAN/ge/BO/ren

Trochee:

      - ^  - ^  - ^  - ^ 

    CONstanTIJNtje, 't ZAligh KIJNtje,

(Uit ‘Kinderlijck’ van Joost van den Vondel)

Opdracht

• Maak opdracht 8 t/m 10 in tweetallen 
• Overleg zachtjes
• We bespreken ze daarna samen

LIEFde  T

verLIEFD J

LENte T

geLUID J

VROlijk T

PIMperNEL T

Ezelsbrug D

ronDEEL J

TRAnendal D

MISdrijf T

colLEge J

GOEDdeels T

VERSvoet T

ICHthus T

KERmis T

Jambisch

De SCHUIten ZWIEren AF en AAN.

zij KOmen OP den WIND te STAAN

en GAAN geDULdig OverSTAG

en GIEren DOOR den LANgen DAG 

(Door: Jan Prins)

Dactylus

GRAUW is uw HEmel en STORmig uw STRAND,

NAAKT zijn uw DUInen en EFfen uw VELden,

U schiep naTUUR met een STIEFmoeders HAND,

TOCH heb ik INnig u LIEF, o mijn LAND

 

(Door: E.J. Potgieter)

Trocheus

WITte WIJven DANsen OM en OM,

HOOR het RITme VAN het WILde ZWIEren

EN ’t gePREvel VAN hun FORmuLIEren,

ROND de HEKsen KOM.

(Door: J. Reddingius)

Opdracht 10

jambe: mijn KIND laat MIJ met BUItenLUCHT alLEEN

PLAStic en MAG: het is heel onnatuurlijk voor een moeder

alleen en ontvreemd: idem

Verstechnieken

• Voorrijm

Jarenlang zocht hij naar geluk

Bang als hij was om eenzaam te sterven

• Eindrijm

Hij heeft een nieuwe ledikant

Waaraan hij snel zijn hart heeft verpand

• Binnenrijm

De bomen die tot de hemel lijken te komen

Verstechnieken

Rijmklanken: klinkers of medeklinkers of allebei.

• Volrijm: hele woorden rijmen haten – laten

• Halfrijm/assonantie: alleen klinkers rijmen lief – diep, broek – douche

• Beginrijm/alliteratie: alleen beginmedeklinkers Rep en roer, huis en haard, Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindenlaan 

Verstechnieken

Rijmschema’s: vaste patronen van rijm binnen een gedicht.

• Slagrijm: a – a – a – a

• Gepaard rijm: a – a – b – b

• Gekruist rijm: a – b – a – b

• Omarmend rijm: a – b – b – a

Elke nieuwe klank een nieuwe letter van het alfabet

Opdracht

• Maak opdracht 11 t/m 14 in een groepje.
• Straks gaan we een paar voorbeelden voorlezen/invullen. 

Afsluiting

Wat is alliteratie? Geef een voorbeeld.