Verlichting Laagland

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Verlichting

(achttiende en negentiende eeuw)

Doelen

1) Ik kan aangeven in welke eeuw de verlichting plaatsvond.

2) Ik kan vertellen wat de positie van de burger was tijdens de verlichting

3) Ik kan uitleggen welk idee de basis vormde voor de verlichting.

4) Ik kan vijf belangrijke onderwerpen uit de verlichting noemen.

Tijdlijn

500-1500: middeleeuwen

1500-1700: renaissance

1700-1800: verlichting

Middeleeuwen

Renaissance

Humanisme

Theocentrisme

Nachtwacht

Wilhelmus

Feodale stelsel

Macht katholieke kerk

Antropocentrisme

Hervorming

Macht van de adel

Achttiende eeuw

-Burgers krijgen meer macht

-Franse revolutie (1789): Franse koning afgezet - burgers grijpen macht

-In Republiek Zeven Verenigde 

Nederlanden: regenten hebben de

macht

Pruikentijd

-Parijse mode

-Tonen van rijkdom

-Burgerij was 

economisch heel

sterk

Bataafse republiek

1795: Frankrijk valt Republiek binnen. 

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

 heet voortaan 'Bataafse republiek'

Verlichting

Emancipatiebeweging burgerij (opkomen voor rechten)

Basis: verstand (ratio)

Rationalisme: met verstand is alles op te lossen

Verdraagzaamheid en godsdienstvrijheid

Onderwijs, opvoeding en verspreiden van kennis

Verlichting - literatuur

Literatuur van burgers voor burgers

Schrijver in verlichting =  opvoeder en opinievormer

Literatuur bevat lessen - hoe leef je als een verstandig mens?

Bv: De Hollandsche spectator (= tijdschrift) van Justus van Effen

In welke eeuw plaatsen we de verlichting?

1. vijftiende
2. zestiende
3. zeventiende
4. achttiende

Omschrijf de positie van de burger tijdens de verlichting

Hoe noem je het idee dat de basis vormde voor de Verlichting?

Noem de vijf belangrijkste onderwerpen in de verlichting.

De perzik

Die perzik gaf mijn vader mij,                      De vrolijkheid past aan de jeugd

Om dat ik vlijtig leer.                                         Die leerzaam zich betoont.

Nu eet ik vergenoegd en blij.                       De naarstigheid, die kinderdeugd, 

Die perzik smaakt naar meer.                      wordt altijd wel beloond.

Waarom zou dit een typisch
gedichtje uit de Verlichting zijn?

Kinderliteratuur

Zo vroeg mogelijk 

beginnen met opvoeden.

Hiëronymus van Alphen - 

Kleine gedigten voor kinderen

Opkomst van de roman

Roman = verhaal waarin innerlijke ontwikkeling personage wordt beschreven.

Zedenroman = roman waarin staat wat goed en slecht gedrag is (leerzaam)

Zedenroman maakte gebruik van de briefvorm.

Betje Wolff en Aagje Deken - De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart