Katheteriseren vrouw / man

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Katherisatie

Blaaskatheterisatie is het inbrengen van een katheter in de urineblaas, zodat de blaas op kunstmatige wijze kan worden geledigd. Een blaaskatheter kan ook worden ingebracht om stoffen in de blaas te brengen. 

Waar denk je aan bij katheteriseren?

Blaaskatheteriseren is een...

1. risicovolle handeling
2. voorbehouden handeling

Urinebuis man

 20-25 cm lang

s-vormige bocht

vergrote prostaat kan de urinebuis vernauwen

vrouw

urinebuis 3-5 cm lang 

 loopt recht naar beneden

Welke indicaties zijn er om een katheter te plaatsen?

• onvoldoende ledigen van de blaas
• inbrengen van medicatie
• voor een operatie of onderzoek
• exact bijhouden van urine output
• afnemen urinekweek
• het bieden van comfort in de terminale/stervensfase
• huidschade door incontinentie die niet wil genezen

Indicaties

• precieze monitoring van urineoutput (in acute situaties zoals shock)
• langdurige chirurgische ingrepen, chirurgische ingrepen in urogenitaal gebied
• behandelingen waarbij grote hoeveelheden diuretica worden toegediend
• bepalen van urineresidu na spontane mictie
• afname van een urinekweek (bij incontinentie, verminderde contractiliteit van de blaasspier)
  
• toediening van een blaasspoeling (chemo/spoeling)

Indicaties voor Eenmalige blaaskatheterisatie (intermitterend)

• urine steriel opvangen voor bacteriologisch onderzoek
  
• urineretentie bepalen
  

Indicaties verblijfstkatheter

• monitoring urineproductie bij retentieblaas, na post operatieve ingreep,  bij vergrote prostaat, bij stolsels in de blaas 

Contra indicatie

• Zorgvragers met een vergrote prostaat. Er is een grote kans dat je de prostaat tijdens de blaaskatheterisatie beschadigt.
• Zorgvragers bij wie het vermoeden bestaat dat de urethra is beschadigd, bijvoorbeeld door een eerdere traumatische blaaskatheterisatie.
• Zorgvragers die net een urologisch operatie gehad hebben

Katheters

lumen: naam voor holle slang van de katheter

• enkel lumen: afloop urine
• dubbel lumen: afloop urine en ballon
• triple lumen: afloop urine, ballon en spoelen

Maatvoering: dikte katheter in Ch (Charriere) 

Ballon

op plaats houden van katheter

                                                 6-10 ml steriel water in ballon (spoelkatheter 20-30 ml) 

Ballon volledig vullen en daarna water terug laten lopen tot afgesproken hoeveelheid

Glijmiddel

Meestal meerder functies;

• verdovend
• glijmiddel
• desinfecterend
• vult plooien

Drie groepen opvangsystemen

De nachtzak (bedzak). De nachtzak heeft een groot opvangvolume (gemiddeld 2 liter). Deze zak wordt met een ophangrekje aan het bed van de zorgvrager gehangen.

De dagzak (beenzak). Deze zak werkt prima bij zorgvragers die mobiel zijn. De dagzak kan onder de kleding worden gedragen.

vervolg....

Het gesloten opvangsysteem. De katheter en de opvangzak vormen een gesloten afvoersysteem.

minimaliseert het risico op kathetergerelateerde urineweginfecties

heeft een terugslagklep, die voorkomt dat urine terugloopt van de zak in de slang kan een kraantje hebben, waardoor je minder vaak de urinezak hoeft te verwisselen

kan een urimeter hebben (een urimeter gebruik je wanneer je nauwkeurig moet meten hoeveel urine de zorgvrager per uur uitscheidt

Waarom hebben vrouwen een verhoogde kans op een blaasontsteking?

1. korte urinebuis
2. lange urinebuis
3. ontbreken prostaat
4. hormonen

eenmalig 

katheteriseren

intermitterend katheteriseren

heeft voorkeur boven verblijfskatheter

verkleint risico op infectie en complicaties

elasticiteit blaas blijft behouden

enkel lumen katheter 

Verblijfskatheter

verschillende soorten

Latex katheter 

Full siliconen katheter 

Siliconen coated katheter 

 

• PVC: eenmalig/enkel lumen
• Siliconen: 6 weken/dubbel lumen
• Latex: 3 weken/dubbel lumen

Latex/silliconen: 4 weken/ meestal dubbel lumen

Hydrogel katheter: 6 weken/dubbel 

lumen

Spoelkatheter: 3/6 weken/triple lumen

latex rubber 

(latex rubber) Het is een soepele & goedkoper katheter, geschikt voor kortdurend gebruik (maximaal 2 weken). Deze katheter is niet geschikt voor patiënten met een latex allergie. Contactovergevoeligheid van de huid en irritatie van de urineweg komt regelmatig voor. Deze katheters hebben de neiging om snel verstopt te raken door de vorming van steenaanslag..

FULL siliconen katheter

Deze katheter bestaat uit 100% siliconen. De verblijfsduur van deze katheter 8 tot 12 weken is, mits er geen problemen zijn van steenaanslag, verstopping e.d. De katheter wordt gebruikt bij patiënten met een latex-allergie en voor langdurig gebruik.

SEC Katheter (siliconen - elastomeer coated)

Deze latex katheter heeft aan de buiten- en binnenzijde een siliconen elastomeer-laagje. De siliconenlaag geeft bescherming tegen urethrale irritatie. Over het algemeen kunnen deze katheters maximaal 6 weken blijven zitten. Deze katheter is niet geschikt voor patiënten met een latex allergie. 

Wat is de functie van glijmiddel?

1. desinfecterend
2. vult plooien
3. verdovend
4. soepeler inbrengen van de katheter

Welke is een eenmalige katheter?

1. 
2. 
3. 
4. 

Welke complicaties kunnen er optreden bij het plaatsen van een katheter?

Wat is ook alweer de functie van de ballon?

Waar let je als verzorgende IG op bij een zv met een katheter?

Inbrengen CAD 

man / vrouw 

Verwijderen van  blaaskatheter

zodra er geen indicatie meer is

1. Ballon legen (passief)

2. zorgvrager laten zuchten 

3. katheter verwijderen

4. 1e mictie binnen 8 uur

Als je een katheter verwijdert dan laat je de ballon leeglopen. Hoe doe je dat?

1. oefen je druk uit op de stamper
2. vult de spuit vanzelf
3. laat je de zv persen
4. laat je de zv hoesten

Wat is 1 nadeel van een verblijfskatheter?

1. risico op artritis
2. risico op spasme
3. risico op urethritis
4. risico op galstenen

Hoe heet deze speciale katheter?

1. Nelaton katheter
2. Tiemann katheter
3. Ergothan katheter
4. Kugel katheter

Welke methode van blaasspoelen kennen we bij een 2 lumen katheter

1. gesloten systeem
2. open systeem
3. beide juist
4. beide onjuist

Blaasspoelen

Het doel van een Blaasspoeling 

is het reinigen of behandelen van de blaas.

Blaasspoelen

Om medicatie in te brengen in de blaas of stolsels en bezinksel uit de blaas te verwijderen.

Spoelen gebeurt met een ruime hoeveelheid spoelvloeistof.

Spoelvloeistof moet een periode inwerken in de blaas. Dit kan per zorgvrager verschillen

Indicaties voor blaasspoeling

• om vlokken, gruis en/of stolsels te verwijderen
  
• om met antibiotica ontstekingen te bestrijden (medicinale spoeling)
  
• bij blaaskanker, om kankercellen te vernietigen of om de afweer te stimuleren (dit vindt plaats in het ziekenhuis)
  
• het is niet zinvol om zorgvragers met een katheter standaard te spoelen om urineweginfecties te voorkomen!

Problemen bij en na blaasspoelen

• De spoelvloeistof loopt moeilijk in. Dit kan een gevolg zijn van een verstopte katheter.
  
• Blaaskrampen. Vaak komt dit doordat de spoelvloeistof te koud is of te snel inloopt.
  
• Beschadiging van de blaaswand. Dit kan optreden als de spoelvloeistof met te veel kracht wordt ingebracht of als de spoelvloeistof prikkelt.
  
• Infectie. Als je niet steriel genoeg hebt gewerkt, kunnen ziektekiemen in de blaas worden gebracht.

 Contra-indicaties bij blaasspoelen zijn

overgevoeligheid voor de spoelvloeistof of het werkzame bestanddeel

beschadiging van het blaasslijmvlies

nierfunctiestoornissen

leverfunctiestoornissen

urinewegobstructies

blaasperforatie

blaassspasme

Open versus gesloten systeem

Er zijn twee manieren om een blaasspoeling te geven:

Open blaasspoeling. 

Een blaasspoelzakje of een blaasspuit wordt op de katheter aangesloten. De katheterzak wordt hierbij losgekoppeld.

Gesloten blaasspoeling. 

De blaasspoeling vindt plaats via de derde ingang van de blaaskatheter. De katheterzak wordt hierbij niet losgekoppeld.

Er zijn verschillende soorten blaasvloeistoffen met ieder een eigen werking.

NaCl 0,9% is voor het eenvoudig reinigen van de blaas en katheter.

Solutio R is vooral om verkalking van de katheter te voorkomen. Verkalking van de katheter kan pijn en schade opleveren bij et verwijderen van de katheter.

Solutio G voorkomt kristalvorming en geeft minder kans op urineweginfecties.

voordat je de blaasspoelvloeistof aansluit op de katheter sluit je de klem zodat er geen blaasspoelvloeistof uit het zakje loopt. Wanneer je de vloeistof in laat lopen zet je de klem open. Wanneer alle vloeistof in de blaas is gelopen sluit je de klem zodat de blaasvloeistof in de blaas blijft. Wanneer je de klem daarna weer open zet zal de blaasspoelstof weer uit de blaas lopen. Let wel op dat alle spoelvloeistof uit de blaas loopt.

Zorg voor handhygiene en draag handschoenen tijdens de handeling.

Zorg dat er een handoek of celstofmat onder de zorgvrager ligt.

Voordat je de spoelvloeistof inbrengt leg je deze in handwarm water. Wanneer de spoelvloeistof te koud is tijdens het inbrengen kan dit voor blaaskrampen zorgen. Ook te snel in laten lopen van de vloeisstof kan voor  blaaskrampen zorgen.

Kijk uit met het opwarmen van de vloeisstof in de magnetron, dit is snel te warm.

Op deze foto zie je een open systeem. Je sluit de uro-tainer aan op de katheter en na afloop verwijder je deze weer.

Bij een gesloten systeem heeft de zorgvrager altijd een 3 lumen katheter. De spoelvloeistof loopt dan continue in en wordt ook weer afgevoerd. Dit is bijvoorbeeld na een operatie aan de blaas of een spoeling waarbij de blaas gespoeld wordt totdat er geen bloedstolsels meer zijn of bij een spoeling met een chemovloeistof.

Zet het klemmetje op en en laat de vloeistof rustig inlopen. Knijp niet in het zakje maar houdt het zakje hoger dan de blaas. Wanneer je in het zakje gaat knijpen verhoog je de druk. Wanneer de vloeisstof is ingelopen zet je het klemmetje dicht zodat de vloeisstof in de blaas achter blijft. Na een aantal minuten zet je de klem weer open en kan de spoelvloeistof teruglopen in de uro-tainer. Houdt het zakje lager dan de blaas zodat de vloestof makkelijk terugloopt in de uro-tainer.

Blaasspoelen of katheter spoelen.

Spoelen van de blaas heeft als doel medicatie aan te brengen aan de blaaswand (blaasinstillatie) of om bloedstolsels of debris (bezinksel) uit de blaas te verwijderen. Spoelen om debris weg te halen, gebeurt altijd met een ruime hoeveelheid spoelvloeistof.

Spoelen van de katheter heeft als doel de katheter doorgankelijk te houden door encrustratie (letterlijk ‘korstvorming’, of aanslag/verkalking aan de binnenkant van de katheter) en debrisvorming te voorkomen en te verwijderen. Katheterspoelen is zinvol bij cliënten die snel een verstopte blaaskatheter hebben. Katheterspoelen gebeurt altijd met een kleine hoeveelheid spoelvloeistof.

Doordat er iedere keer een open verbinding met de buitenlucht ontstaat, kunnen bacteriën gemakkelijk naar binnen gebracht worden en een infectie veroorzaken.

Aandachtspunten zijn:

1. Werk aseptisch.

2. Voorkom dat het aansluitpunt van de urineopvangzak in aanraking komt met de omgeving. Als dat wel gebeurt moet het aansluitpunt worden gedesinfecteerd met alcohol 70%.

3. De aansluitpunten van de katheter en het spoelzakje mogen niet met de handen aangeraakt worden.

Je licht vooraf je zorgvrager in. Vertel wat je gaat doen en wat een zorgvrager kan verwachten.