Les 2 + 3: Het verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. VOORAF: Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
2. INSTRUCTIE: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
3. TOEPASSING: Actieve verwerking, Formatief handelen 
4. EVALUATIE: Afsluiting

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

aantekeningen maken

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

Periode planner

Week	1	2	3	4	5
lesdoel	voedingsmiddelen en voedingstoffen	voedingsmiddelen en voedingstoffen herhaling verbranding	verteringsstelsel	verteringstelsel herhaling bloedsomloop	organen voor vertering

6	7	8	9	10	11	12
organen voor vertering	gezonde voeding	gezonde voeding herhaling ademhaling	voedselbederf	voedselbederf herhaling verbranding, bloedsomloop ademhaling	voeding en vetering bij zoogdieren	herhaling periode 1 en 2

Geef deze les vanuit de context van eten. Welk eten vinden de leerlingen lekker en wat is allemaal van planten gemaakt.

'

doel is vooral dat leerlingen snappen dat planten: vetten, koolhydraten, en eiwitten maken d.m.v. glucose.

      Lesdoelen

• Je kunt de werking en functie van vertering, verteringssappen en enzymen beschrijven.
  
• Je kunt de delen van een gebit noemen met hun functie.
  
• Je kunt de werking en functie van de darmperistaltiek beschrijven.
• Je kunt de functies en kenmerken van de delen van het verteringsstelsel noemen.
• Je kunt de verteringssappen noemen met hun functies.
• Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, de lengte van het darmkanaal en de kenmerken van het gebit.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Verteringsstelsel

Doel: verteren voedsel zodat voedingsstoffen worden opgenomen 

Lang kanaal van mond tot kont

1. Mond/keel

Speekselklieren: Speeksel (verteringssap) met amylase

Verteerd zetmeel (koolhydraat)

Keelholte, bij slikken

Huig: afsluiten neusholte

Strottenklepje: afsluiten luchtpijp

Mechanische vertering -> vergroot het oppervlakte

Het enzym amylase

knipt grote koolhydraten 

in stukken

Enzymen: sleutel-slotprincipe

2. Maag

Maag maakt maagsap, lage zuurgraad (pH), doodt bacterien. 
Vertering eiwitten

 
Tijdelijke opslagplaats voedsel
Maagportier: laat kleine beetjes voedsel door

3. Twaalfvingerige darm

Toevoeging 2  verteringssappen

Galblaas -> Gal -> Emulgeert vetten

Alvleesklier -> Alvleessap -> enzymen voor vertering vetten, eiwitten en koolhydraten 

4. Dunne darm

Dunne darm: darmsap
Laatste stap vertering eiwitten en koolhydraten door enzymen

Opname alle verteringsproducten in bloed.  Nu klein genoeg

• In je gehele darmkanaal heeft de wand kringspieren (vernauwen) en lengtespieren (verwijden).
• Peristaltische bewegingen = het afwisselend samentrekken van de kring- en lengtespieren.

Voedingsvezels stimuleren de spieren in de darmwand en zorgen zo voor een goede darmwerking

Darmperistaltiek

Darmperistaltiek

• Kringspieren en lengtespieren bevinden zich in de wand van het hele verteringsstelsel (foto)
• Als je voedsel doorslikt, spannen de kringspieren samen om het voedsel vooruit te duwen
• Voedingsvezels stimuleren de spieren in de darmwand en zorgen zo voor een goede darmwerking

De slokdarm met kring- en lengtespieren

-->Kan je ondersteboven water doorslikken?

• In je gehele darmkanaal heeft de wand kringspieren (vernauwen) en lengtespieren (verwijden).
• Peristaltische bewegingen = het afwisselend samentrekken van de kring- en lengtespieren.

Voedingsvezels stimuleren de spieren in de darmwand en zorgen zo voor een goede darmwerking

Darmperistaltiek

5. Dikke darm

Dikke darm: haalt water uit de onverteerde resten. Vorming vaste massa.

Bacteriën die cellulose kunnen verteren

- plantaardig voedsel

- Glucose

Zet de organen van
het verteringsstelsel
in de juiste volgorde. 

Dunne darm

Slokdarm

Endeldarm

Dikke darm

Twaalfvingerige
darm

Maag

Welke voedingsstof wordt (deels) in de maag verteerd?

1. Koolhydraten
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Vitaminen

Hoe heet het orgaan waar de (verteerde) voedingsstoffen worden opgenomen?

1. Dunne darm
2. Blinde darm
3. Dikke darm
4. Twaalfvingerige darm

waardoor kan dit efficiënt gebeuren?

herbivoor

omnivoor

carnivoor

Het verteringsstelsel

De lengte van het verteringstelsel is ook aangepast aan het voedsel.

- Planteneters (herbivoor): lang verteringsstelsel

- Vleeseters (carnivoor): kort verteringsstelsel

- Alleseters (omnivoor): middellang verteringsstelsel

Een vleeseter noemen we ook wel een . . . .

1. Omnivoor
2. Carnivoor
3. Herbivoor
4. Meatball

Een planteneter heeft

1. Plooikiezen
2. Knipkiezen
3. Knobbelkiezen

Is een konijn een planteter, vleesester of een alleseter?

1. Planteneter
2. Vleeseter
3. Alleseter

Is een kat een
planteter, vleeseter of
een alleseter?

1. Planteter
2. Vleeseter
3. Alleseter

Planteneter, alleseter of vleeseter?

1. Planteneter
2. Alleseter
3. Vleeseter

De gebitten van een alleseter en van een vleeseter verschillen van elkaar.

Wat heeft de alleseter wel en de vleeseter niet?

1. hoektanden
2. snijtanden
3. knobbelkiezen
4. plooikiezen

Een planteneter heeft een ....

1. kort verteringsstelsel
2. middellang verteringsstelsel
3. lang verteringsstelsel

Een alleseter heeft

1. plooikiezen
2. knipkiezen
3. knobbelkiezen

Vleeseters hebben....

1. plooikiezen
2. knobbelkiezen
3. knipkiezen

Wat voor eter zie je hier?
Hoe heten de kiezen?
En hoe is de lengte van zijn darmkanaal?

1. Alleseter, Plooikiezen, Middellang darmkanaal
2. Planteneter, Plooikiezen, Lang darmkanaal
3. Alleseter, Knobbelkiezen, Middellang darmkanaal
4. Planteneter, Knobbelkiezen, Lang darmkanaal