GWP 7.1 De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.1 De Verlichting

Lesdoel

- Je leert hoe rationeel en optimistisch de ideeën van verlichte denkers waren en hoe deze werden toegepast.

- Je leert hoe verlichte denkers dachten over godsdienst, sociale verhoudingen, politiek en economie.

- Kan je enkele verlichte denkers noemen

Het KA: rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Nadenken over: Godsdienst

• twijfel over de rol van God
  
• twijfel over de Bijbel 
• afwijkende meningen niet verbieden of vervolgen 

• let op: meeste verlichte denkers wel gelovig

Voltaire

• God heeft de wereld, de mens en de natuurwetten geschapen, maar bemoeit zich niet meer actief met de wereld 
• deïsme 

• mechanistisch wereldbeeld

Spinoza

• God is geen persoon (op de achtergrond), maar 
• God is in alles in de natuur

• Maar: zelfs in de Republiek mochten zijn ideeën niet gepubliceerd worden.
• Ongodisme

Nadenken over: Politiek 

3 belangrijke nieuwe ideeën:

• John Locke: natuurlijke rechten
• Rousseau: volkssouvereiniteit
• Montesquieu: trias politica

John Locke

• natuurlijke rechten: recht op leven, bezit en vrijheid

('mensenrechten')

• regering regeert op basis van vertrouwen

maakt de wetten

voert de wetten uit

controleert of burgers zich aan de wetten houden

Jean-Jacques Rousseau 

• Volkssoevereiniteit (macht ligt bij het volk)

• Regering is alleen uitvoerder van de wil van de burgers

Nadenken over: economie 

Adam Smith

Verlichting

Rationeel denken en vrijheid leiden tot een betere wereld

Maak een foto van je aantekeningen en voeg deze toe.

Leg uit dat deze bron een voorbeeld is van verlicht denken.

De tijd van Pruiken en Revoluties

1. 1500-1600
2. 1600-1700
3. 1700-1800
4. 1800-1900

Wat past niet bij de Verlichting

1. Ratio
2. emancipatie
3. Emotie
4. vooruitgangsdenken

Een uitspraak van Kant is

1. Durf te bestaan
2. Durf te denken
3. Durf te doen
4. Durf te geloven

Basis en Middelbare school zijn volgens de Verlichting van belang omdat

1. verstand wordt bijgebracht
2. je voorbereidt wordt op een baan
3. je dan niet kunt rellen op Urk
4. je leert hoe je later moet leven

Wie had trias politica bedacht?

1. Lodewijk XVI
2. Voltaire
3. John Locke
4. Montesquieu

Het idee van de volkssoevereiniteit past het best bij

1. Montesquieu
2. Locke
3. Rousseau
4. Voltaire

Wat is geen kenmerk van de verlichting?

1. optimisme
2. tolerantie
3. vrijheid van meningsuiting
4. absolutisme

Verlichting is een gevolg van
...

1. Wetenschappelijke revolutie
2. Feodalisme
3. De Reformatie
4. Plantagekoloniën

Wie hoort bij deïsme?

1. Robespierre
2. Voltaire
3. Montesquieu
4. Rousseau

Welke filosoof uit de Verlichting vindt dit?
God heeft de wereld gemaakt en daarna niks meer met de wereld te maken gehad.

1. Voltaire
2. Locke
3. Montesquieu
4. Rousseau

De grondwet: hier staan de belangrijkste rechten van de burgers in vastgelegd, de president moet deze rechten beschermen. Van welke verlichte denker is dit idee afkomstig?

1. Montesquieu
2. Locke
3. Voltaire
4. Rousseau

Leg uit dat Belle van Zuylen aan de ene kant wel een product van de verlichting was, en aan de andere kant niet