1.5 Nederland op reis

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Aarde in beweging

Welkom!

Lees P5

Wat doen we vandaag?

• Introductie 
• Leerdoelen 
• Uitleg leerdoelen 
• Afsluiting van de les

Leerdoelen

Als je klaar bent met deze paragraaf:

• Weet je dat in de ondergrond bewijs ligt dat Nederland ooit ergens anders heeft gelegen.
• Begrijp je het verschil tussen de relatieve en de absolute ouderdom van een laag in de ondergrond.
• Kun je op een wereldkaart aanwijzen welke reis Nederland over de aardbol heeft afgelegd..

Hoe kan het dat het stukje aardkorst waar Nederland op ligt een hele wereld-reis achter de rug heeft?

Geologie vs. Geografie

Wat is volgens leerlingen het verschil tussen geologie en geografie? 

Geologie:

Wetenschap die zich bezig houdt met het ontstaan van de aarde, de samenstelling van de aarde en de evolutie van het leven.

Geografie:

Wetenschap die zich bezig houdt met het aardoppervlak en alles wat zich op aarde afspeelt. De relatie tussen de aarde en de mens.

Bron 29, blz 45

Geologische tijdschaal is een soort kalender van het ontstaan van de aarde

De tijd is opgedeeld in tijdvakken (denk aan Geschiedenis)

Bron 28, blz 20

Elk tijdvak heeft een eigen klimaat (warm of koud) en eigen diersoorten. Denk aan de dinosauriërs!

Geologische tijdschaal, wat is belangrijk?

• Ongeveer 14 miljard jaar geleden heelal ontstaan: Big Bang of Oerknal
• Aarde is ongeveer 5 miljard jaar geleden ontstaan
• Krijt: tijd van de dinosauriërs 
• Wij leven nu in het Holoceen
• Elk tijdvak heeft een eigen klimaat en diersoorten

Opdrachten maken

Opdracht: 

Maak opdracht 1,2,3 en 4

Aarde in beweging

Welkom!

Lees P1.5

Wat doen we vandaag?

• Introductie 
• Leerdoelen 
• Uitleg leerdoelen 
• Afsluiting van de les

Leerdoelen

Als je klaar bent met deze paragraaf:

• Weet je dat in de ondergrond bewijs ligt dat Nederland ooit ergens anders heeft gelegen.
• Begrijp je het verschil tussen de relatieve en de absolute ouderdom van een laag in de ondergrond.
• Kun je op een wereldkaart aanwijzen welke reis Nederland over de aardbol heeft afgelegd..

Tijd

Relatieve ouderdom: De volgorde waarin bepaalde gesteenten of fossielen zijn ontstaan. 

Absolute ouderdom: De ouderdom gemeten in jaren.

Hoe meten we tijd?

De aardkorst bestaat uit verschillende lagen gesteente. 

Door combinaties van fossielen die we vinden in sommige lagen, kunnen we zeggen uit welke periode die komen. 

De ene laag kan dan ouder zijn dan de andere laag.

Étretat, Frankrijk

Hoe meten we tijd?

Hoeveel jaarringen heeft een boom? De dikte van de jaarringen zegt iets over het klimaat: droog/nat, warm/koud.

Dit kan ook met oud hout.

Als je dit vergelijkt met andere bomen/jaarringen, weet je ongeveer hoe oud iets is.

Hoe meten we tijd?

In alle gesteente komen radioactieve elementen voor. Die zenden een bepaalde hoeveelheid straling uit, die steeds minder wordt doordat de radioactieve elementen worden afgebroken/langzaam verdwijnen.

Dus, hoe meten we tijd?

1. Fossielen -> relatief
2. Lagen gesteente (bijv. steenkool/steenzout)-> relatief
3. Radio actieve elementen -> absoluut

Aantekening

Bron 28, blz 20

Geologische tijdschaal is een soort kalender van het ontstaan van de aarde

De tijd is opgedeeld in tijdvakken (denk aan Geschiedenis)

Hoe weten we dit?

1. Steenkool (carboon)

Toen Nederland een tropisch moeras was:

1. planten in moerassen gingen dood  

2. luchtdicht afgesloten (geen zuurstof)  

3. niet vergaan 

4. dikke pakketten samengedrukt tot steenkool

Steenkool

Hoe weten we dit?

2. Steenzout (perm)

Toen Nederland een woestijn was:

1. binnenzee

2. droog warm klimaat -> water verdampt 

3. dik pakket zout blijft achter 

4. nieuw zand en klei bovenop  

5. zit nu in de ondergrond

Fijn dat zout!?

Zeker! 

•  Ons woord salaris is afgeleid van het Latijnse woord salarium, dat zoutrantsoen betekent!
• De totale Nederlandse zoutproductie bedraagt nu zo'n vier tot vijf miljoen ton per jaar. Nederland is daarmee de grootste zoutproducent van Europa en een van de grootste van de wereld.

opdracht

Maken alle opdrachten van deze paragraaf 1.5

klaar?

Leer de begrippen.