3hv C4 Taal: 7. Fonemen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

§7 Fonemen

p. 104

Tekst

startopdracht

pen - ben

tak - dak

zand - hand

1. Spreek de woorden hardop uit en bespreek waarom ze een verschillende betekenis hebben.

2. Bedenk samen zelf 5 nieuwe paren en noteer deze in je schrift.

3. Wat bewijst dit over klanken in de taal? Waarom is het belangrijk om klanken goed uit te spreken?

            

            boot, roos, huis, kat

1. Verander steeds één klank in het woord, waardoor een nieuw woord ontstaat (bijvoorbeeld: boot → boos).

2. Schrijf op welke klank is veranderd en bespreek wat dit betekent voor de betekenis.

3. Wat gebeurt er als je één klank verandert? Bestaat het nieuwe woord? Heeft het een totaal andere betekenis?

vwo

havo

Tekst

startopdracht

Pen - Ben (p → b, voorwerp vs. naam).

Tak - Dak (t → d, deel van boom vs. deel van huis).

Zand - Hand (z → h, materiaal vs. lichaamsdeel).

Conclusie: Het verschil van één klank (foneem) bepaalt de betekenis van een woord. Dit toont aan dat fonemen de kleinste betekenisonderscheidende eenheden in een taal zijn.

            

Boot → Boos (t wordt s vervangen, betekenis verandert van vaartuig naar emotie).

Roos → Roes (o verandert in oe, betekenis verandert van bloem naar bedwelmend effect).

Huis → Muis (h verandert in m, betekenis verandert van woonplek naar dier).

Kat → Rat (k verandert in r, betekenis verandert van huisdier naar knaagdier).

Conclusie: Eén klankverandering kan een compleet nieuw woord opleveren.

vwo

havo

In deze les:

• Startopdracht 
• Korte uitleg Fonemen
• Opdrachten maken 
• Gezamenlijk afsluiten

Leerdoelen:

• Je weet wat een foneem is.
• Je weet wat fonetiek is.
• Je weet hoe je woorden fonetisch noteert.

vwo

Je weet wat fonologie is.

Taalactiviteit

Noteer onbekende begrippen in je schrift en zoek de betekenis op.

Fonemen

vwo

Fonetisch schrijven is het schrijven zoals een woord uitgesproken wordt.

Voorbeeld

Encyclopedie luidt fonetisch in het Nederlands: [εnsiklopedi]

Beklemtoning van een woord gebeurt vaak door strepen onder beklemtoonde lettergrepen, zoals hierboven, of met een accentteken voor zo'n lettergreep.

Fonetisch alfabet

Tekst

(t)huiswerk

Opdracht 1t/m 3

Klaar? Heb je nog een leesboek?

Opdracht 1 t/m 3 

Klaar? Heb je nog een leesboek?

havo

vwo

Tekst

Heb je je leerdoelen behaald?

Je weet wat een foneem is.

Je weet wat fonetiek is.

Je weet hoe je woorden fonetisch noteert.

vwo

Je weet wat fonologie is.

Taalactiviteit

Heb je nog nieuwe woorden genoteerd?

Kun je je eigen naam fonetisch schrijven?

Extra