Fonologie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Fonetiek & fonologie

Wat hoor jij?

Lesdoelen

- Je leert dat je meerdere organen nodig hebt om te kunnen spreken

-  Je weet wat fonemen zijn 

- Je weet het verschil tussen stemhebbend en stemloos

- Je weet wat assimilatie is en hoe dit tot stand komt

Menselijk spraaksysteem

                          Bij het spreken maak je gebruik van de volgende (spraak)organen

• stemspleet 

• stembanden

• keelholte 

• tong

• huig 

• zacht gehemelte 

• hard gehemelte 

• tandkas 

• tanden 

• lippen 

Welke soorten spraakklanken zijn er?

- Klinkers = vocalen 

- Medekinkers = consonanten 

Stemhebbend of stemloos?

Stemhebbend: stembanden trillen.

Voel maar eens bij de letter 'R'

b, d, v, z, g, m, n, ng, l, r, j en w

Stemloos: stembanden trillen niet

Voel maar eens bij de letter 'K'

p, f, t, s, k, x en h

K

T

M

R

P

Z

Stemhebbend

Stemloos

Fonologie

- Klanken in geschreven woorden/op papier

- Betekenis van klanken

- Combineren van spraakklanken tot klankgroepen en woorden

 /a/  

/oe/

/ui/

/b/

Fonemen, wat zijn dat?

Klanken die een andere betekenis kunnen aantonen. 

Deze kun je vinden door minimale paren te maken, waarbij maar een letter/klank anders is. 

Bijvoorbeeld: 

Kat - Vat  

kom - dom

Noem minimaal 3 paren waaruit blijkt dat het betekenis onderscheidende fonemen zijn.

Even uitspreken....

- Voetzoeker

- Opzadelen 

- Platvoet 

Wat gebeurt er met de stemhebbende klanken z & v in het midden van het woord? 

Assimilatie

- Klank past zich aan, aan de letter ervoor 

Voetzoeker wordt vaak uitgesproken als voetsoeker, omdat de t ervoor stemloos is

Waar of niet waar?

Bij een stemhebbende klank kun je dit voelen in je keel.

Waar of niet waar?

Je hebt maar 1 orgaan nodig om te kunnen praten.

Waar of niet waar?

Een betekenisonderscheidende klank noem ik een foneem. 

Waar of niet waar?

Wanneer een klank zich aanpast aan de klank ervoor heet dit assimilatie.

Waar of niet waar?

'

Fonologie gaat alleen maar om geschreven tekst. 

Aan de slag!

Opdracht 1: Woordweb! 

Opdracht 2: Keuze-opdracht: 
a. Informatiefolder
b. Filmpje maken 

c. Woordzoeker

Afsluiting

Gele post-it:                                                           Blauwe post-it

- Wat vond je van de les?                                 - Wat heb je geleerd?

- Maximaal 3 woorden                                      - Maximaal 3 woorden