BSR 10/06 2ha Lezen §5 Hoofd- en bijzaken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Open alvast je boek op blz. 28-29.
Log alvast in op LessonUp
 (de code staat linksonder in beeld).

§4 Feit, mening,  standpunt en argument

§5 Hoofd- en bijzaken

Voordat we beginnen:

• Je kunt onderscheid maken tussen feiten, meningen en argumenten in een tekst.
  
• Je kunt meningen, argumenten in een tekst herkennen aan de hand van signaalwoorden.

Lesdoelen

In deze les:

• Verder werken aan 
  Cursus 1: Meer dan lezen.
• Opdracht 5 t/m 8 (huiswerk) bespreken.
• Uitleg paragraaf 5: hoofd- en bijzaken.
• Opdracht 1 en 2 maken.

Feit, mening

en argument

Een feit is iets waarvan je kunt controleren of het waar of onwaar is:

• Het Nederlands Openluchtmuseum is een museum in Arnhem.
• In Amsterdam wonen 110 verschillende nationaliteiten.

Feit, mening

en argument

Een mening of standpunt is wat iemand van iets vindt. Met een mening kun je het eens of oneens zijn. Een mening herken je vaak (maar niet altijd) aan signaalwoorden als ik vind, volgens mij, lijkt mij, daarom, dan ook en dus en aan formuleringen als er moet, er zou moeten en we zouden moeten.

Feit, mening

en argument

Als iemand zegt waaróm hij een bepaalde mening heeft, gebruikt hij een of meer argumenten. Een argument herken je vaak (maar ook niet altijd) aan signaalwoorden als want, omdat, immers en namelijk:

- Er moeten verkeersdrempels in deze straat komen (mening), want er wordt hier veel te snel gereden (argument).

Mick zou op basketbal moeten gaan (mening); daar is hij met zijn lengte van ruim twee meter namelijk erg geschikt voor (argument 1). Bovendien is hij erg handig met een bal (argument 2).

Nakijken: 

Opdracht 6, 7 en 8.
op blz. 29-31. 

§5 Hoofd- en bijzaken

blz. 33

De belangrijkste informatie in een tekst noemen we de hoofdzaken. Wat minder belangrijk is, zoals een anekdote, een toelichting (voorbeeld) of een vergelijking, zijn de bijzaken. De hoofdzaken van een tekst vind je vaak op voorkeursplaatsen, zoals de inleiding en het slot van een tekst en het begin of het einde van een alinea.

Hoofd- en bijzaken

Zo vind je hoofdzaken: 

• De zin die de hoofdzaak van een alinea bevat, is de kernzin. Dat is meestal de eerste zin en soms de laatste. Ook de tweede zin is weleens de kernzin. In dat geval is de eerste zin een inleidende zin en/of geeft hij het verband met de vorige alinea(’s) aan. Soms heeft een alinea geen kernzin. Je moet de hoofdzaak dan zelf bepalen.

Hoofdzaken	Bijzaken
de eerste alinea	toelichting
de kernzinnen van alle alinea's	uitleg
de laatste alinea	voorbeelden

Hoofdzaken

Hoe en waar vind je de hoofdzaken?

• Vaak in de eerste, de tweede en/of de laatste zin van een alinea.
• Daartussen staan vaak voorbeelden, toelichtingen of een verdere uitleg, dat zijn bijzaken.
  Denk aan de hamburger... 
  
  

Stel jezelf de volgende vragen:

1. Heb ik deze zin nodig om de tekst/de alinea goed te begrijpen?
2. Wat zegt deze zin over het (deel)onderwerp?

Let op: sommige alinea's bevatten geen hoofdzaken.

Hoofdzaken (structuur)

Hoofdzaken (structuur)

Bijzaken (vulling)

Is deze zin uit de tekst een hoofd- of bijzaak?

Om te voorkomen dat ooit nog eens zo'n ramp zou plaatsvinden, werd na de watersnood snel begonnen met de Deltawerken.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Is deze zin uit de tekst een hoofd- of bijzaak?

Dankzij dit enorme project is ZuidwestNederland stukken beter beveiligd tegen overstromingen.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Is deze zin uit de tekst een hoofd- of bijzaak?

Dankzij dit enorme project is Zuidwest-Nederland stukken beter beveiligd tegen overstromingen.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Een schema van
een tekst maken

• Lees de tekst goed door.
  1. Onderstreep de hoofdzaken. Let op de voorkeursplaatsen (inleiding en slot) en kijk naar opvallend gedrukte woorden.
  2. Noteer de belangrijkste informatie uit de tekst. Gebruik nummers (1, 2, 3), dots of streepjes. 

Een samenvatting van
een tekst maken

• Lees de tekst goed door.
  1. Onderstreep de hoofdzaken. Let op de voorkeursplaatsen (inleiding en slot) en kijk naar opvallend gedrukte woorden.
  2. Neem de kernzinnen en andere hoofdzaken over. Maak er een samenhangende tekst van en gebruik signaalwoorden. 

Welke hoofdzaken herken je?

Alinea 1: hoofdzaak?

Alinea 2: hoofdzaak?

Alinea 3: hoofdzaak?

Alinea 4: hoofdzaak?

Uitlegfilmpje!

Tekst 1 lezen (blz. 34-35).

Wat?	Cursus 1 M eer dan Lezen : §5 Hoofd- en bijzaken. Opdracht 1 en 2. (blz. 33-35).
Hoe?	Zelfstandig en in stilte. Werk de antwoorden uit in je schrift.
Hulp	De theorie in deze LessonUp en in je boek.
Tijd	15 minuten.
Waarom?	Om te oefenen met het herkennen en gebruiken van feiten, meningen en argumenten in een tekst.
Klaar?	Maak alvast een begin aan opdracht 3 en 4 (blz. 36-37).

Oefenen (huiswerk)

• Je kunt onderscheid maken tussen feiten, meningen en argumenten in een tekst.
  
• Je weet hoe je hoofd- en bijzaken kunt herkennen in een tekst.
• Je kunt een samenvatting of schema maken van een tekst.

Lesdoelen

Aan welke signaalwoorden kun je een mening herkennen?

Welke signaalwoorden kun je gebruiken om een argument bij je mening te geven?

Hoe kun je de hoofdzaken in een tekst vinden?

Neem deel onze LessonUp klas

Wat kun je hier vinden?

• LessonUps
• Video's
• Handige websites 

Klassencode
u2ha: ihcqy