De grondwetswijziging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat is de Staten Generaal?

1. 1ste Kamer
2. 2de Kamer
3. 1ste + 2de Kamer
4. Regering

Wat zijn getrapte verkiezingen?

Socialisme

Liberalisme

Vrijheid

Gelijkheid

Arbeiders

Fabriekseigenaren

Vrije markt

Sterke overheid

De grondwetswijziging

Doelen

Aan het einde van de les kun je:

- Het begrip ideologie uitleggen

- Het socialisme en liberalisme onderscheiden

- Vier redenen noemen waarom ideologieën in de 19de eeuw verspreiden

- De oorzaak van de nieuwe grondwet uitleggen

- De vier belangrijkste bepalingen uit de grondwet noemen

Ideologie?

• Ideeën vormen de basis van een ideologie
• Een ideologie is een verzameling ideeën met een gemeenschappelijke gedachte:
• Liberalisme: vrijheid
• Socialisme: gelijkheid
• Beide ideologieën komen uit de Verlichting
• 19de eeuw: verspreiding ideologieën:
• 1. Massaproductie kranten
• 2. Onderwijs voor steeds meer mensen
• 3. Handvat: wat moet je denken/vinden?
• 4. Creëren van een vijand

Liberalisme

• John Locke: recht op beschermen privébezit tegen overheid
• Adam Smith: vrije markt reguleert zichzelf (vraag + aanbod, concurrentie)
• Conclusie: overheid bemoeit zich niet met economie of privé leven
• In de 19de eeuw zijn fabriekseigenaren én de regering liberaal
• Gevolg: géén sociale wetten

Socialisme

• Industriële samenleving: slechte woon- + werkomstandigheden arbeiders
• Karl Marx: arbeiders zullen in opstand komen en kapitaal gelijk verspreiden
• Sociale kwestie: groeiend besef dat de overheid de arbeiders moet helpen
• Communisme: gelijkheid door geweld
• Sociaal-democratie: gelijkheid via parlement

Wie heeft de wetgevende macht in Nederland?

1. 1ste Kamer
2. 2de Kamer
3. 1ste + 2de Kamer
4. Regering

Liberaal of socialist?
Rijken betalen meer belasting dan armen

1. Liberaal
2. Socialist

Wat betekent de ministeriële verantwoordelijkheid?

1. Koning maakt de beslissingen
2. Koning treedt af bij gebrek aan vertrouwen
3. Minister is verantwoordelijk voor koning
4. Kabinet bepaalt personeel koning

1848

• Grondwet: belangrijkste rechten + plichten burgers en overheid 
• Ondanks grondwet regeert Willem I als een absoluut vorst --> steun conservatieven
• 1848: revolutiejaar --> liberalen eisen vrijheden van Franse Revolutie
• Uit angst afgezet te worden geeft Willem II de liberaal Thorbecke de opdracht een nieuwe grondwet te maken:

Grondwet

• 1. Ministeriële verantwoordelijkheid: ministers zijn verantwoordelijk voor beleid 
• 2. Koning is onschendbaar
• 3. Tweede Kamer gekozen via censuskiesrecht + districtenstelsel 
• 4. Uitbreiding grondrechten (vrijheid van meningsuiting, enzovoorts) 
• Willem III probeert tevergeefs macht terug te krijgen --> Luxemburgse kwestie
• Tweede Kamer wint machtsstrijd