Een hersenles

• LOB
• MBO
• Studiejaar 1

Focus & Flow;  Stress? Een Hersenles

Wat gaan we doen?

Fight Flight Freeze

Hoe zit je brein in elkaar?

Je brein onder stress

Startopdracht

In welke situatie moest plotseling reageren op een gevaar. 

Wat deed jij: vluchten, vechten, of bevriezen?

fight, flight or freeze

- fight; heel boos worden, schreeuwen, iemand  pijn doen, vechten

-flight; wegrennen, helemaal afsluiten, verstoppen

-freeze; niet meer kunnen bewegen, niet uit je woorden komen overmeesterd raken, huilen, 

Stel je voor dat je ineens in een gevaarlijke situatie komt, bijvoorbeeld als je bijna door een auto wordt aangereden.

 Je lichaam heeft drie manieren om daarop te reageren:

1.Fight (vechten): Je voelt je boos of je gaat vechten om je te beschermen.

2.Flight (vluchten): Je voelt je bang en rent weg om veilig te blijven.

3. Freeze (bevriezen): Je raakt in paniek en staat verstijfd van schrik.

Hoe zit je brein in elkaar?

Om te kunnen begrijpen wat er gebeurt als je b.v. last hebt van stress, is het belangrijk te leren hoe je hersenen in elkaar zitten en wat de verschillende hersendelen allemaal doen. 

Hoe zit je brein in elkaar?

Van de zijkant gezien bestaan je hersenen uit drie delen;

het bovenste deel heet de Cortex ofwel het MENSENbrein

het kleine middendeel noemen we het limbisch systeem ofwel het ZOOGDIERENbrein

het onderste deel is de hersenstam, ook wel het REPTIELENbrein genoemd

Het reptielenbrein (hersenstam)

overleven

hormonale en temperatuurregulatie

honger en dorstgevoelens

adem en hartslagregulatie

Het reptielenbrein kan niet nadenken of voelen

Reptielenbrein

De hersenstam is het oudste deel van je hersenen en regelt de basisdingen die je lichaam nodig heeft om te functioneren, zoals je ademhaling en hartslag. Als er gevaar is, zorgt de hersenstam ervoor dat je hart sneller gaat kloppen en dat je sneller ademhaalt, zodat je klaar bent om te vluchten of te vechten.

Het zoogdierenbrein (Amygdala) 

-gevoelens

-intuïtie

-sociale binding

Het zoogdierenbrein is aan het VOELEN

Zoogdierenbrein

Het limbisch systeem is als de 'alarmcentrale' van je hersenen. Het zit in je hersenen en helpt je emoties te voelen, zoals angst. De amygdala is het deel van het limbisch systeem dat snel detecteert of iets gevaarlijk is. Het zorgt ervoor dat je meteen reageert, bijvoorbeeld door te vluchten, te vechten of je te bevriezen.

Het mensenbrein (cortex)

- zelfbewustzijn van gedachten en emoties

- logisch nadenken

-vermogen om gepast te reageren

-zelfreflectie

-probleemoplossend vermogen

- leren, huiswerk maken en plannen

-doelen stellen

Het mensenbrein kan NADENKEN

Prefrontale Cortex

De prefrontale cortex zit aan de voorkant van je hersenen en is verantwoordelijk voor denken, plannen en beslissingen nemen. Wanneer er geen direct gevaar is, helpt dit deel van je hersenen je om rustig na te denken en een plan te maken. Maar als er echt gevaar is, neemt de amygdala het over, en schakelt de prefrontale cortex een beetje uit, zodat je snel kunt reageren zonder eerst na te denken.

Samenvatting

* De hersenstam zorgt voor de automatische reacties,

* De amygdala in het limbisch systeem bepaalt of iets gevaarlijk is en zorgt ervoor dat je snel reageert,

* De prefrontale cortex zorgt ervoor dat je logisch nadenkt, maar in een noodsituatie moet je soms snel handelen zonder na te denken.

Weet je nog? 

Stel je voor dat je ineens in een gevaarlijke situatie komt, bijvoorbeeld als je bijna door een auto wordt aangereden

De fight, flight en freeze reacties komen vanuit het reptielenbrein: hartslag, ademhaling en bloeddruk, die versnellen tijdens stressvolle situaties

en het zoogdierenbrein: evalueert emoties zoals angst en gevaar, en activeert het lichaam om te reageren (adrenaline)

Je brein onder stress

Mensenbrein wordt uitgeschakeld

Hartslag en ademhaling zij onregelmatig

Adrenaline schiet omhoog

Reptielenbrein/overlevingsmodus neemt het over

Je brein onder stress

Als er iets gebeurd waar je nare gedachten en gevoelens van krijgt (al dan niet getriggerd door trauma, eerdere ervaringen) dan neemt dit steeds ruimte van het brein in beslag. Dit start bij het zoogdierenbrein. Zodra de emoties te hoog oplopen geeft dit brein een seintje aan het reptielenbrein "we zijn in gevaar!"

Wat zou jij doen? 

Scenario 1: Je hoort plotseling een harde knal achter je in een straat.

Scenario 2: Je staat op een druk plein en iemand steelt je tas.

Scenario 3: Je krijgt onverwacht een spannende presentatie in de klas.

klassikaal; Welke hersengebieden spelen een rol bij deze reacties? Welke reactie zou je kiezen en waarom? fight, flight, freeze? 

Opdracht; waar ontstaat jou stress?

Zie werkblad: opdracht waar ontstaat jou stress?

Maak de opdracht individueel

klassikaal bespreken

actie- reactie

Jouw reactie veroorzaakt ook weer een reactie bij de ander

De ander kan hierdoor ook in zijn/haar reptielenbrein terecht komen

Belangrijk is om weer tot rust te komen, maar hoe doe je dat? 

Wat kun je doen om je rustiger te voelen?

Wat gebeurt er in je brein?

Door even weg te gaan uit de situatie, iets te eten/drinken, te bewegen en/ of ademhalingsoefeningen te doen krijgt het zoogdierenbrein weer een rustig gevoel, het reptielenbrein wordt uitgeschakeld en het mensenbrein kan weer functioneren. Je kan weer goed nadenken.

Reflecteren

Hoe zou het zijn als je hersenen niet snel konden reageren in stressvolle situaties? Wat zou er gebeuren?

Welk deel van het brein is heel de dag aan het voelen?

1. mensenbrein
2. zoogdierenbrein
3. reptielenbrein

Welk deel van je brein wordt geactiveerd bij stress?

1. mensenbrein
2. zoogdierenbrein
3. reptielenbrein
4. Kleuterbrein

Wat is van belang om weer terug in het mensenbrein te komen

1. zorgen dat je medestander krijgt
2. voelen waar de grens ligt
3. praten tegen jezelf
4. rustig worden

Hoe kun je de informatie die je in deze les hebt gekregen gebruiken tijdens BPV?