1.2 Stoffen scheiden

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.2 Scheidingsmethoden

Deze les

• Herhalen scheidingsmethoden
• Lezen 1.2


• Maken vragen 12 t/m 15
• Afsluitende quizvragen

Doelen

• Je leert 6 scheidingsmethoden kennen:

• Bezinken en afschenken
• Filtreren/zeven
• Centrifugeren
• Extraheren
• Indampen
• Vriesdrogen

Scheidingsmethoden

• De meeste stoffen die we kennen zijn mengsels.
• Mengsels kun je scheiden, zodat je de zuivere stoffen apart krijgt.
• Hiervoor zijn verschillende scheidingsmethoden.
• Scheidingsmethoden maken gebruik van de verschillende stofeigenschappen van de zuivere stoffen in mengsels.

Bezinken en afschenken

• Scheiden van vaste stof uit vloeistof (suspensie)
• Scheiden op basis van dichtheid
• Voorbeeld: theeblaadjes uit thee
• Nadeel: het duurt vrij lang. Soms is 

filtreren of centrifugeren sneller. 

Filtreren 

• Scheiden van suspensies
• Scheiden op basis van deeltjesgrootte
• Voorbeeld: zand uit slootwater 

Centrifugeren

• Scheiden van suspensies of emulsies
• Scheiden op basis van dichtheid
• Voorbeeld: bloedmonsters 

Extraheren

• Scheiden van mengsels van vaste stoffen
• Scheiden op basis van oplosbaarheid: sommige stoffen lossen op, andere stoffen niet
• Voorbeeld: koffie/thee zetten (kleur-, 

smaak-, geurstoffen lossen op, drap niet)

• Het oplosmiddel noem je het extractiemiddel.
• De stof die oplost noem je het extract.
• Stoffen die achterblijven noem je het residu.

Indampen

• Scheiden van opgeloste stof uit oplosmiddel
• Scheiden op basis van kookpunt: 1 stof verdampt veel eerder.
• Voorbeeld: zout uit zeewater

Vriesdrogen

• Scheiden van opgeloste stof uit water
• Scheiden op basis van kristallisatieproces: water kristalliseert veel sneller bij het vriesproces dan de opgeloste stof(fen).
• Voorbeeld: fruit vriesdrogen

Suiker uit de suikerbiet

1. Stukjes suikerbiet extraheren met heet water: suiker lost op.
   
2. Met filtreren wordt de suikeroplossing gescheiden van de rest van de suikerbiet.
   
3. De suikeroplossing wordt ingedampt: het water verdampt en de suiker blijft achter.

Zelfde principe als steenzout (zand+zout)

zuiveren.

Aan de slag

• Lezen 1.2
• Maken vragen 12 t/m 15
• Afsluitende quizvragen in lessonup

De scheidingsmethode 'bezinken en afschenken' maakt gebruik van de stofeigenschap:

1. Deeltjesgrootte
2. Dichtheid
3. Oplosbaarheid
4. Kookpunt

De scheidingsmethode extraheren maakt gebruik van de stofeigenschap:

1. Deeltjesgrootte
2. Dichtheid
3. Oplosbaarheid
4. Kookpunt

Wat voor mengsel kun je scheiden met filtreren?

1. Oplossing
2. Suspensie
3. Emulsie
4. Legering

Wat voor mengsel kun je scheiden met indampen?

1. Oplossing
2. Suspensie
3. Emulsie
4. Legering

Hoe noem je de vloeistof die door het filter gaat bij filtreren?

1. Filtraat
2. Residu
3. Substraat
4. Extract

Olie wordt uit zaden gehaald door extractie met hexaan. De olie lost hierbij op in hexaan. Hoe noem je de olie in deze context?

1. Extract
2. Extractiemiddel
3. Filtraat
4. Residu