EK2B 27-03

Welkom EK2B

vandaag: herhaling zinsdelen

Onderdelen:

• Zinsdelen
• Persoonsvorm
• Onderwerp
• Gezegde

Redekundig ontleden

Hierbij verdeel je de zin in zinsdelen.

Zinsdelen zijn groepjes woorden in de zin die bij elkaar horen. Vervolgens geef je die zinsdelen een naam.

Namen van zinsdelen zijn bijvoorbeeld persoonsvorm, onderwerp en gezegde.

De persoonsvorm

De persoonsvorm 

=

het werkwoord in de zin dat van tijd kan veranderen

Voorbeeld:

Maria loopt op haar gemakje naar school.

Maria liep op haar gemakje naar school.

Persoonsvorm?
Door de storm waaiden de pannen van het dak.

1. storm
2. waaiden
3. pannen

Persoonsvorm?

Waarom ben je niet op tijd aanwezig?

1. aanwezig
2. waarom
3. ben
4. tijd

Persoonsvorm?

Kun je me daar even bij helpen?

1. kun
2. helpen
3. even
4. me

Let op:

Je kunt de zin vragend maken om de persoonsvorm te vinden (de pv staat dan vooraan), maar dit werkt niet altijd!

Voorbeeld:

Wanneer kom je naar huis?

'Wanneer' staat vooraan, maar is geen persoonsvorm.

 (je kunt niet 'wanneeren', wanneer is géén werkwoord)

Zinsdelen:

Een zinsdeel is een woord of een groepje woorden dat bij elkaar hoort in een zin. 

| Zinsdelen | worden | met | verticale strepen | aangegeven. |

Zinsdelen verdelen in 3 stappen:

1. Bepaal de persoonsvorm. De persoonsvorm is altijd één zinsdeel!

2. Kijk welke woorden er voor de persoonsvorm staan. Deze vormen samen altijd één zinsdeel.

3. Kijk welke woorden je samen vóór de persoonsvorm kunt zetten. Het is hierbij belangrijk dat de zin kloppend blijft.

Neem de zin over en zet zinsdeel strepen:
Zijn broertje maakte die lastige breuken zonder fouten.

Neem de zin over en zet zinsdeel strepen:

Wij antwoorden zo snel mogelijk via de mail.

Neem de zin over en zet zinsdeel strepen:
Wanneer breng jij jouw stem uit?

Het werkwoordelijk gezegde:

werkwoordelijk gezegde 

=

persoonsvorm + alle andere werkwoorden in de zin

Het gezegde omvat de hele actie die centraal staat in de zin:

- iemand die iets is

- iemand die iets doet

- iets dat gebeurt

Het gezegde omvat alle werkwoorden in de zin, inclusief de persoonsvorm.

Gezegde?
Bij welke halte stapte de oude dame uit?

Gezegde?
De voorstelling in het theater heeft veel indruk gemaakt.

Gezegde?

Heeft jouw zusje de hele week gewerkt?

Let op:

als de woorden 'te' of 'aan het' direct vóór het werkwoord staan, horen deze ook bij het gezegde

Voorbeeld: 

Hij is de hele dag aan het zeuren over zijn huiswerk.

Gezegde: is aan het zeuren

Gezegde?

De buurman probeerde mijn fietsband te plakken.

Onderwerp

onderwerp

= 

wie / wat + gezegde

Gezegde?
Hij was de hele nacht aan het leren voor zijn proefwerk Nederlands.

Voorbeeld:

Ik was gisteren jarig.

Gezegde = was

Wie / wat was? = Ik 

Let op:

Het onderwerp is niet altijd een persoon.

Voorbeeld: 

Aan het einde van het jaar zijn de werkboeken van biologie volgeschreven.

Wie / wat zijn volgeschreven? = de werkboeken van biologie

Zinnen met een lang onderwerp

De dikke grizzlybeer die uit de prullenbak staat te eten | kijkt | naar mij.

In deze zinnen staat het onderwerp steeds vooraan.

Dus vóór de persoonsvorm.

Onderwerp?
De voorstelling 'Winterse Oorlog' van de musicalvereniging had veel indruk gemaakt.

Onderwerp?
Mijn allerbeste springpaard Rox heeft een goede rit gereden.

Onderwerp?
Wanneer stopt die irritante presentator van het NOS-journaal?

Laatste tip

Ontleed zinnen altijd in dezelfde volgorde:

1. Zoek de persoonsvorm (pv)

2. Verdeel de zin in zinsdelen

3. Zoek het gezegde

4. Zoek het onderwerp

Zelf aan het werk

• Maak: hoofdstuk 2, lezen - opdracht 2 en 3 (blz. 48 -50)
• Kijk opdracht 2 en 3  na en verbeter met een andere kleur (antwoorden in Magister mail)
• Maak: hoofdstuk 1 - Grammatica Zinsdelen, opdracht 2, 3 en 4 (behalve lv) 
• Oefen woordjes in Quizlet (linkjes in studiewijzer)

Laatste tips voor proefwerk:

• Lees de vraag altijd rustig door --> wat vragen ze precies?
• Probeer zo volledig mogelijk antwoord te geven
• Onderdeel grammatica: zinsdeelstrepen, pv onderstrepen, gezegde én onderwerp
• Leer alle woordenlijsten, deze vind je in de studiewijzer (ook de links naar Quizlet staan hierin)