samengestelde woorden, koppelteken en weglatingstreepje

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom allemaal! Fijn dat jullie er zijn!

Hier:

• is het rustig en gaan we met respect met elkaar om.
• staat de telefoon op stil en zit hij in je tas of zak.
• heb je geen kauwbare dingen in je mond.
• is iedereen nuttig bezig (nee, spelletjes spelen en praten zijn geen nuttige bezigheden).

HST 3

• Het koppelteken
• Het weglatingstreepje

lesdoel 1

Ik kan woorden met koppelteken correct spellen.

Samengestelde woorden

Samenstellingen schrijf je in principe aan elkaar.

voetbal + competitie = voetbalcompetitie

tentamen + stress =  tentamenstress

en soms gebruik je een tussenletter

station+straat = stationsstraat

bij + honing = bijenhoning

rood+kool = rodekool

wat staat hier?

naapen

• na-apen
  

koppelteken

koppelteken

Je gebruikt een koppelteken als er klinkers botsen, die ook samen een klank kunnen vormen.

bijvoorbeeld:

auto + ongeluk = auto-ongeluk

mini + jurk = mini-jurk

kijk maar

minijurk

• mini-jurk

camerainstelling

• camera-instelling
  

koppelteken

Uitzonderingen

Je gebruikt een koppelteken als er er in het samengestelde woord cijfers voor?

bijvoorbeeld:

80-jarige

koppelteken

Je gebruikt een koppelteken als er in het samengestelde woord een afkorting voorkomt.

bijvoorbeeld:

usb-stick

koppelteken

Uitzonderingen

Je gebruikt een koppelteken bij aardrijkskundige namen

bijvoorbeeld:

Zuid + Holland = Zuid-Holland

wel of geen koppelteken

1. stageuren
2. stage-uren

wel of geen koppelteken

1. minimuminkomen
2. minimum-inkomen

wel of geen koppelteken

1. Noord-Holland
2. Noord Holland

Wat is goed?

1. minijurk
2. mini-jurk

wel of geen koppelteken

1. politieauto
2. politie-auto
3. politie auto

Gebruik je bij dit woord een koppelteken?

1. autoongeluk
2. auto-ongeluk

wel of geen koppelteken

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

wel of geen koppelteken

1. 24-urige
2. 24 urige

wel of geen koppelteken

1. 50 plusser
2. 50-plusser

wel of geen koppelteken

1. kleuren-tv
2. kleuren tv

wel of geen koppelteken

1. A4 formaat
2. A4-formaat

wel of geen koppelteken

1. cv-ketel
2. cv ketel

wel of geen koppelteken

1. autoonderdelen
2. auto-onderdelen

wel of geen koppelteken

1. cameraopstelling
2. camera-opstelling

wel of geen koppelteken

1. Centraal-Afrika
2. Centraal Afrika

Ik gebruik een koppelteken als:

1. De klinkers  botsen en ik daardoor het woord verkeerd uitsrpeek zoals

(auto-ongeluk of mini-jurk)

2. In het samengestelde woord cijfers voorkomen zoals

(80-jarige of 24-urig )
3. In het samengestelde woord een afkorting voorkomt zoals
(cd-rom of  kleuren-tv)
4. In het samengestelde woord een aardrijkskundige naam voorkomt zoals
(Centraal-Afrika of Noord-Holland)

https:

Weglatingstreepje

Je gebruikt het weglatingsstreepje als je een deel van een woord weglaat:

- in- en uitvoer (invoer en uitvoer),

- jongensjassen en -petten (jongensjassen en jongenspetten).

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje als je een heel woord weglaat: dure en goedkope oorbellen.

Lesdoel: trema

* Je leert een trema binnen een los woord te gebruiken als dat woord verkeerd kan worden gelezen.

Met een trema?

 Dat wil zeggen twee puntjes boven een klinker. 

Je geeft aan dat bij die klinker een nieuwe klank begint.

Trema?
poeziealbum

1. ja
2. nee

Trema?
industriele

1. ja
2. nee

samengevat:

In woorden die eindigen op -ie of -ee en een meervoud -en hebben, 

zoals knie en idee, zet je een trema op de laatste e om verwarring over de uitspraak te voorkomen.