Oplichters gezocht - Elsschot

• Nederlands
• Secundair onderwijs

onderwijs.hetarchief.be

 Willem Elsschot

• pseudoniem van Alfons de Ridder
• bakkerszoon 
• Antwerps zakenman en reclamemaker 
• elf novelles + gedichten 
• Nederlandstalige canon 
• verhalen vaak omgezet naar andere media (strip, film, toneel, etc) 
• Titels: Villa des Roses, Het dwaallicht, Kaas
• burgerlijke gezinsman Laarmans <---> harde zakenman Boormans 

Reclametekst 

Elsschot: 'Lofzang op de Mostaard' 

(Tierenteyn) 

"Maar de jaren zijn verstreken

en de kansen zijn verkeken.

Moest die kist weer opengaan

geen stuk vlees zat er nog aan.

Priesters zalven en beloven,

maar ik kan het niet geloven.

Neen, er is geen wenden aan:

als wij dood zijn is 't gedaan."

De ‘grote’ thema’s van Elsschot : 

• het contrast tussen verbeelding en werkelijkheid
• de mislukking en onmacht van de kleinburger die zich soms een hele piet waant, maar altijd de pineut is

Het Huwelijk (7 mei 1910)

- was toen 28  

- ‘want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren’ --->  veel geciteerde uitdrukking

= één van de bekendste gedichten uit de Nederlandstalige literatuur 

Kijkvraag : 

"Want tussen droom en daad, staan wetten in de weg en praktische bezwaren" 

-----> wat wordt daarmee bedoeld? van welke 'daad' droomt Elsschot in 'Het huwelijk' 

onderwijs.hetarchief.be

www.facebook.com

Van welke 'daad' 'droomt' Elsschot in dit gedicht ?

1. de schimmel van zijn voeten wassen
2. zijn vrouw doodslaan
3. vluchten naar een ander lief, in een ander land
4. zijn vrouw het zwijgen opleggen

Het huwelijk

Toen hij bespeurde hoe de nevel van den tijd

in d'oogen van zijn vrouw de vonken uit kwam dooven,

haar wangen had verweerd, haar voorhoofd had doorkloven

toen wendde hij zich af en vrat zich op van spijt.

Hij vloekte en ging te keer en trok zich bij den baard

en mat haar met den blik, maar kon niet meer begeeren,

hij zag de grootsche zonde in duivelsplicht verkeeren

en hoe zij tot hem opkeek als een stervend paard.

Maar doodslaan deed hij niet, want tusschen droom en daad

staan wetten in den weg en praktische bezwaren,

en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,

en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.

Zoo gingen jaren heen. De kindren werden groot

en zagen dat de man dien zij hun vader heetten,

bewegingsloos en zwijgend bij het vuur gezeten,

een godvergeten en vervaarlijke' aanblik bood.

Rotterdam 1910

Willem Elsschot (1882-1960)

Uit: Verzameld werk

Uitgever: P.N. van Kampen en Zoon N.V., 4e druk, Amsterdam 1960

Maar sterven deed zij niet, al zoog zijn helse mond

het merg uit haar gebeente, dat haar toch bleef dragen.

Zij dorst niet spreken meer, niet vragen of niet klagen,

en rilde waar zij stond, maar leefde en bleef gezond.

Hij dacht: ik sla haar dood en steek het huis in brand.

Ik moet de schimmel van mijn stramme voeten wasschen

en rennen door het vuur en door het water plassen

tot bij een ander lief in eenig ander land.

Maar doodslaan deed hij niet, want tusschen droom en daad

staan wetten in den weg en praktische bezwaren,

en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,

en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.

Elsschots stijl 

• zakelijk en nuchter (geen woord te veel) 
• nauwkeurige beschrijvingen  
• ironie , droge humor 
• afkeer van sentimentaliteit 
• over 'gewone' mensen 

www.facebook.com

Lijmen/Het been 

Lijmen/Het been 

• Boorman
• Laarmans 
• terugkerende personages van Elsschot ('Kaas')
• Advertentiefraude
• fragment bekijken : https://m.diddit.be/yearbook/hQDBMhLgTWmNKh1VoJjzZw?material=c811a2cd-ee03-4250-acd0-6777db181a62 
  

Oplichters gezocht 

• fragment (diddit)- Lijmen/Het been (film, 2000)
• beantwoord vragen p. 198 'Situeren' 

Lees de tekst p 199 e.v.

bereid voor : vragen pag 204 

'Ervaren' 

'Interpreteren' 

3. Welke 'lijmpraktijken' past Boorman toe in het fragment? 

Zie je dat vandaag ook nog ? 

• agressieve telefoonverkoop 
• misleidende reclame 
• belspelletjes, sms-games
• phishing 
• AI voice scams 
• romance scams 

5. Welke technieken gebruikt Elsschot om (de relatie tussen) de personages uit zijn werk tot leven te wekken? 

Geef een voorbeeld uit de tekst 

• wat ze zeggen (dialoog)
• wat ze denken (monologue interieur)
• wat ze doen (gestiek)
• toevoegingen van de verteller 
• reacties op elkaar 
• mimiek en lichamelijke kenmerken

6. Vergelijk de personages en hun verhouding met de invulling die door Robbe De Hert in filmversie wordt gegeven. 

• komt sterk overeen 
• grootste verschil: in het boek is het Laarmans die het verhaal vertelt, we kennen dus vooral zijn gevoelens en gedachten. 

7. Hoe gaat Boorman te werk bij het 'lijmen' - lichaamstaal, gestiek, opbouw verkoopspraatje - wat vind je daarover in de tekst ? 

• autoritair, zelfzeker, theatraal, 'belangrijke zakenman' 
• streelt ego van Van Ganzen (stroop smeren)
• tegemoetkomende intonatie (vertrouwelijk r 117, gemoedelijk r 143, vaderlijk r 148) 
• probeert gesprek te leiden, praat formeel 

8. Waarom lukt het niet om Van Ganzen te  'lijmen' (= een grote oplage tijdschriften verkopen). Ligt de oorzaak bij de verkopers of bij Van Ganzen zelf volgens jou? 

• Van Ganzen 
• Van Ganzen kent kwaliteit van zijn producten
• HIj doorziet de verkoopspraatjes van Boorman
• Boorman zelf zegt in r 175-176 dat Van Ganzen door zijn eenvoud en oprechtheid niet te lijmen is. 

Welke stijlomschrijving past het best bij dit fragment. 

1. Leg uit

2. Wat vind je zelf van de stijl? 

• nr 1 
• sober, realistisch
• duidelijke omschrijvingen 
• onderkoelde vergelijkingen 'nieuwe zakelijkheid' 

Interview Brands & biograaf Elsschot

1. Wat is de link tussen Elsschot en zijn personages Boorman en Laarmans 

• Elsschot had een Boorman en een Laarmans in zich 
• de harde zakenman en reclameman
• de geëngageerde dichter en schrijver 

Interview Brands & biograaf Elsschot

2. Verandert je houding tov de roman Lijmen als je weet dat Elssschot zelf ook bedrog pleegde? 

Interview Brands & biograaf Elsschot

3. Vind jij Boormans 'handel' oplichterij of niet? Vergelijk jouw mening met die van van de Reijt.  

https://m.diddit.be/yearbook/hQDBMhLgTWmNKh1VoJjzZw?material=0d36a550-93fb-40cb-a48a-5c4e98ecce0e

Opdracht : maak oef op pag 205

(schriftelijk) - afgeven aan einde van de les 

Opdracht : maak oef op pag 205

onderwijs.hetarchief.be

11.a. Vergelijk deze interpretatie van Laarmans met die die je bij de roman en bij de verfilming kreeg. Welke verschillen zie je? 

11.b. Op wie baseerde Matena zich om zijn personage invulling te geven 

11.c. Welke details op de cover geven iets prijs over het verhaal (Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? ) 

11.d. Waarover denk je dat het verhaal zou kunnen gaan? 

11.d.Welke van deze twee verhalen zou je 't liefst lezen? Waarom? Kies je voor de strip of voor de roman? Waarom? 

Elsschot is niet verfilmbaar want.... (motiveer)

Elsschot is wel verfilmbaar want.... (motiveer)