2024-04-09 Studiedag taalbeleid

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Programma

• Terugblik
  
• In de praktijk
  
• Lesbezoeken
  
• Leerdoelen
• Leren met taalsteun
  
• Discussie DAT > CAT
  
• Vaktaaldoelen
  
• Opdracht sectie
  
• Afsluiten
  

Terugblik

Taalgericht vakonderwijs

• Leren met taalsteun
  

• Leren in context
  
• Leren in interactie
  

• DAT > CAT

Aan welk doel ben jij gaan werken
n.a.v. de vorige studiedag?

Wat werkte goed? Waar liep je tegenaan?

Welke hulpvraag heb je n.a.v. de ingezette actie?

In de praktijk

Vertel eens ...

Lesbezoeken

Maatschappijleer   4H

Economie              5H

Duits                     2MH

Nederlands           1MHV

Lesbezoeken

• Taalsteun, context en interactie

• Vakdoelen       > wat moeten leerlingen aan het eind van de les kennen en kunnen?

• Vaktaaldoelen > welke CAT is nodig om de inhoudelijke doelen van het vak te behalen?

Leren met taalsteun

Aan het eind van deze studiedag...

• ... kun je voorbeelden geven van taalsteun.
  

• ... kun je vaktaaldoelen formuleren bij je eigen lessen.

• ... heb je met jouw sectie afspraken gemaakt over het werken aan de
  productieve en/of receptieve woordenschat van de leerlingen

Leren met taalsteun

Taalsteun – dat geeft toch elke leraar…

• Neem een leerling in gedachten waarvan jij weet dat hij/zij moeilijker
  mee kan komen in de les door een minder goed ontwikkelde taalvaardigheid.
  

• Vertel in jouw groep welke problemen deze leerling ervaart tijdens jouw
  les of bij het maken van een toets.
  

• Bespreek met elkaar hoe je deze leerling tijdens jouw les kan ondersteunen,
  zodat hij/zij toch de leerdoelen haalt.
  

Schrijf per groep een samenvatting van wat je besproken hebt.

Leren met taalsteun

Leerlingen met onvoldoende gevoeligheid voor de juiste formuleringen…

• … gokken hoe het hoort.

• … geven antwoord in de vorm van een vraag.

• … schrijven het antwoord op in alledaagse taal.

• … schrijven het antwoord wollig op in de hoop dat er wel iets van goed zal zijn.

Leren met taalsteun

Begrijpelijk taalgebruik

• Rustig spreken en duidelijk articuleren
• Taalgebruik aanpassen aan de leerling
   (kortere zinnen, woorden uitleggen, klemtonen leggen, etc.)
• Aandacht besteden aan moeilijke woorden en de verbanden tussen die woorden
• Aanwijzingen geven bij het lezen van teksten
• Begrijpelijkheid controleren
• Controleren of leerlingen het tekstmateriaal begrijpen
• Visuele ondersteuning (schema, plaatjes, video, etc.)

Leren met taalsteun

Feedback op taalgebruik (interactieve taalsteun)

• Corrigerende en expliciete feedback geven op taaluitingen
  
• Goede taaluitingen herhalen
  
• Leerlingen helpen formuleren
  
• Taaluitingen herformuleren
  
• Voorbeelden geven van het beoogde taalgebruik en de stap van DAT naar CAT expliciteren
  

Leren met taalsteun

Ondersteuning bij taaltaken (geplande taalsteun)

• Hulpmiddelen geven (woordwebs, woordenlijst, leestips, schrijfkaders,
   spreekkaders, vragenlijstjes, voorbeeldformuleringen)
  
• Diverse schriftelijke en mondelinge verwerkingsvormen (taaltaken) geven
  
• Doel en product van de taaltaak duidelijk maken
  
• Uitleg geven over de aanpak van taaltaken (taalleerstrategieën)
  
• Aanwijzingen geven voor de uitvoering van taaltaken
  

Leren met taalsteun

Hulp bij taal

• Passend reageren op leerlingen met verschillende taalbehoeften
  
• Hulp geven aan individuele leerlingen bij taalproblemen
  
• Leerlingen stimuleren om verduidelijk te vragen over mondeling en schriftelijk   taalgebruik.
  
• Meertalige leerlingen stimuleren hun eerste taal te gebruiken om nieuwe stof te   begrijpen.
  

Leren met taalsteun

Waar sta jij?

• Vul de quickscan in.

Welke vorm van taalsteun ga jij de komende periode vaker inzetten?

Discussie

Discussie

Discussie

De leerling kan het nieuwe woord zelf in betekenisvolle context correct 

gebruiken en laat daarmee zien dat hij/zij het begrijpt.

Het woord is toegevoegd aan de productieve woordenschat van de leerling.

Discussie

De leerling kan in eigen woorden uitleggen wat de betekenis is van het woord.

Het woord is toegevoegd aan de receptieve woordenschat van de leerling.

Discussie

Vaktaaldoelen

Vaktaal bij leerlingen bewust (gepland) ontwikkelen

Een leerling toont zijn beheersing van de leerstof door er talig vorm
aan te geven: hij spreekt, schrijft, discussieert op een bepaalde
(deskundige) manier over de vakinhoud.

De leerling moet beschikken over de relevante vakbegrippen en

kennis hebben over hun onderlinge samenhang.

Vaktaaldoelen

Benoem de vaktaaldoelen binnen een les(senreeks) en/of taak

• Voorkennis activeren, waardoor nieuwe taal beter beklijft.

• Helpt bij het bieden van passende taalsteun.

• Het biedt een mogelijkheid tot (zelf)reflectie op de taaldoelen
   aan het eind van de les(senreeks)
  

Vaktaaldoelen

Analyse van leerdoelen op hun talige component

1. Wat is de leerstof, om welke vakinhoud gaat het?
   
   
2. In welke talige activiteit wil ik dat de leerlingen over de vakinhoud
   kunnen praten of schrijven?
   
   
3. Om welke begrippen gaat het precies?
   
   
4. Wat is de relatie tussen die begrippen en hoe wordt die relatie in
   zinsverband uitgedrukt?

Vaktaaldoelen

Opdracht sectie

1. Bespreek of je tijdens de lessen werkt aan het uitbreiden van de
   receptieve (CAT > DAT) of productieve (DAT > CAT) woordenschat. 
   
   
2. Bepaal en onderbouw welke werkwijze de voorkeur heeft met het
   oog op de vervolgopleiding van de leerlingen.
   
   
3. Formuleer voor de huidige of een toekomstige lessenreeks de vaktaaldoelen.
   
   
4. Voeg het resultaat (1 t/m 3) samen tot één digitaal document en stuur deze
   naar de taalcoördinator (MMNE) t.b.v. het taalbeleidsplan.

Opdracht sectie

Taalsteun 

(in een mapje per sectie)

1. Opdracht op papier
2. Stappenplan analyse leerdoelen
3. Handelingswerkwoorden i.c.m. beheersingsniveaus van Bloom
4. Brochure: werken aan vaktaal
5. Woordenlijst
6. Ondersteuning van docenten Nederlands
   Vania, Anja & Sherida
   

Afsluiten

Nu...

• ... kun je voorbeelden geven van taalsteun.
  

• ... kun je vaktaaldoelen formuleren bij je eigen lessen.
  

Vanmiddag

• ... heb je met jouw sectie afspraken gemaakt over het werken aan de 
        productieve en/of receptieve woordenschat van de leerlingen

Afsluiten

Exit ticket

Hoewel ik wist dat … heb ik een aantal nieuwe feiten geleerd.

Ik heb geleerd dat ...

Ik heb bovendien geleerd dat ...

Daarnaast heb ik geleerd dat …

Echter, het meest interessante feit dat ik heb geleerd is …

Tips & tops