Module 2 les 3 maagdarmkanaal

• Geneesmiddelenkennis
• MBO
• Studiejaar 2

Aandoeningen van het maagdarmkanaal 

Module 2 les 3 maagklachten 

Lesinhoud

• Maagklachten
• Welke maagklachten zijn er
• Behandeling / medicatie bij maagklachten
• Leefregels
• Vragen 

Wat weet je al
over maagklachten?

Maagklachten

• Knellende kleding, zithouding, zwangerschap, voeding
• Maagzuur ; brandend/opkomend/irritatie
• Maagzweer
• Medicijnen - NSAID's
• Helicobactor pylori
• Problemen met de peristaltiek
• Uitlokkende factor = stress

Voeding

• Bepaalde voeding kan de maag irriteren
• Alcohol
• Koffie
• Kruiden
• Cacao
• Koolzuurhoudende dranken
• Pepermunt

Refluxoesofagitis

•  Zure maaginhoud vloeit terug in de slokdarm
• Kan door bepaald voedsel komen of bukken
• Ontsteking op de overgang van de slokdarm naar de maag
• Vooral na de maaltijd klachten
• Zure maaginhoud - maagsappen
• Ook wel refluxziekte genoemd

Refluxoesofagitis

• Te hoge druk op de buikwand
• Overgewicht
• Knellende kleding
• Slechte zit of bukhouding
• Zwangerschap
• Voedingsmiddelen
• Geneesmiddelen
• Sluitspier verslapt en daardoor vloeit maaginhoud terug 

Maagzuur

• Maagsappen helpen bij de vertering van voedsel
• Maagsappen zijn heel zuur
• Maagslijmvlies kan geïrriteerd raken door maagzuur
• Maagzuurremmers < maagzuur 
• Maagslijmvlies kan herstellen < pijn 

Ulcus pepticum

• Maagzweer (verzamelnaam)
• Kan voorkomen in de maag of twaalfvingerige darm
• Pijn in bovenbuik die minder wordt als men iets eet
• Beschadiging van het maagslijmvlies
• NSAID's kunnen het maagslijmvlies beschadigen
• De Helicobactor pylori bacterie kan het maagslijmvlies beschadigen  

NSAID's

NSAID's zorgen ervoor dat de Prostaglandinen worden afgeremd. Dit vermindert de ontstekingsreactie. 

Maar Prostaglandinen zorgen er ook voor dat de maagwand wordt beschermd door het behoud van de slijmlaag.

Door het gebruik van NSAID's neemt deze slijmlaag / beschermende werking af.

Gevolg: maagklachten

Vertraagde peristaltiek 

• Klachten: opgeblazen gevoel en misselijkheid
• Vaak door een vertraagde maaglediging
• Maag raakt snel verzadigd
• Vol gevoel, zwaar op de maag 
• Soms ook obstipatie 

Medicatie

• Antacida - binden/neutraliseren maagzuur
• Maagzuurproductieremmende middelen - < maagzuur
• Mucosaprotectiva - maagslijmvliesbeschermers
• Anti-emetica - misselijkheid / vol gevoel 
• Triplekuur - Helicobacter Pylori bacterie

Antacida

• Antacida - binden/neutraliseren maagzuur
• Neutraliseert maagsap en < hvh zoutzuur in de maag
• Toedieningsvorm: suspensie of kauwtabletten - lokaal
• Dosering meerdere malen per dag (4-6 keer)
• Na iedere maaltijd en voor het slapen gaan
• Voorkeur voor combinatiepreparaat: Algeldraat + Hydroxide
• OTC

Antacida preparaten

• Combinatiepreparaten Algedraat + Magnesiumoxide
• Antagel, Regla pH, Maalox, Gaviscon, Rennie

• Magnesiumhydroxide -> sterk neutraliserend -> BW diarree
• BW Algeldraat -> obstipatie -> daarom vaak combi

Antacida IA

• IA; Tetracycline, Ijzerzouten en Digoxine
  
• Antacida binden zich aan andere geneesmiddelen
• Gevolg: medicatie wordt niet goed opgenomen
• Advies: tenminste 1 uur tussen de innamemomenten 

Maagzuurremmers

• Veel gebruikt - ook wel secretieremmers genoemd
• Systemisch ; wordt opgenomen in het bloed
• Preventief bij NSAID's en SSRI gebruikers
• Soms OTC - soms UR

2 groepen

• H2-receptorantagonisten
• Protonpompremmers

Protonpompremmers

• Preparaten 'zolletjes'

• Omeprazol (Losec)
• Esomeprazol (Nexium)
• Lansoprazol (Prezal)
• Pantoprazol (Pantozol)
• Rabeprazol (Pariet)

H2 receptorantagonisten

• Cimetidine 
• Famotidine

Protonpompremmers

• OTC - lage dosis
• UR - hogere dosis of C.G.
• C.G. - vergoeding 

Mucosaprotectiva

• Werking - beschermende laag op maagwand tegen maagzuur
• Hecht zich aan het beschadigde slijmvlies en legt een beschermlaagje
• Preparaten: Sucralfaat
• BW -> obstipatie
• IA -> thyreomimetica, tetracyclinen, anticoagulantia -> verandering in resorptie

Helicobactor Pylori

• Bacterie -> hecht zich aan maagslijmvlieg en veroorzaakt ontsteking
• Maag- of darmzweer (terugkomend)
• Triplekuur -> Pantopac / Panclamox
• Pantoprazol
• Amoxicilline
• Claritromycine
• BW: diarree - kuur lastig vol te houden

Anti-emetica

• Werking: tegen misselijkheid
• Braakneiging onderdrukken
• Indicaties
• Misselijkheid algemeen of bij ZW
• Migraine, reisziekte
• Postoperatief, chemo/radiotherapie
• Ernstig braken 

Misselijkheid

• Bewegingsziekte -> Cinnarizine & Cyclizine
• Zwangerschapsbraken -> Meclozine
• Cytostatica/Radiotherapie -> Anti-Emetica -> Ondansetron
• Opgeblazen gevoel & misselijkheid -> Domperidon of Metoclopramide -> versnelde maaglediging 
• Domperidon UR - IA met QT verlengende middelen (hartaandoeningen)

Leefregels

• Verminderen hoeveelheid maagzuur door: ​
  
• Voedsel en dranken vermijden die klachten verergeren ​
  
• Alcohol, scherp gekruid eten, vet, koolzuurhoudende dranken, sinasappelsap, koffie en pepermunt ​
• Minder overdadig en minder eten

•  ​Stoppen met roken ​
• Negatieve invloed op herstel maagslijmvlies​
  
• Verslappend effect op slokdarmsfincter ​
  
• Afvallen bij overgewicht ​
  
• Geen knellende kleding dragen ​
  
• Door knieën gaan en niet bukken ​
  
• Hoofdeinde bed verhogen ​
  
• Niet eten 3 uur voor slapen gaan

Dus... maagmiddelen

• Middel dat maagzuur kan neutraliseren - Antacida​
• Middel die vorming van maagzuur tegengaat​ - Secretieremmende middelen ​(maagzuurremmers) 
• Middel die het maagslijmvlies beschermen​ - Mucosaprotectiva ​
• Middel bij klachten van een vol gevoel en misselijkheid ​ -Anti- emetica 

Vragen?

Er volgen nu een aantal oefenvragen..

Welke geneesmiddelengroep wordt vergoed met de code C.G?

1. Protonpompremmers
2. Antacida
3. Anti-emetica

Wat is een uitlokkende factor voor maagklachten?

1. Overmatig bewegen
2. Stress
3. Vochtig weer

Wat is refluxoesofagitis?

1. Maagzweer
2. Ontsteking overgang slokdarm maag
3. Misselijkheid
4. Opgeblazen gevoel

Wat is 'ulcus pepticum'?

Wat kan het maagslijmvlies beschadigen?

In welke gnm.groep zitten Omeprazol en Pantoprazol?

1. Anti-emetica
2. Antacida
3. Protonpompremmers
4. Antagel

Wanneer wordt Ondansetron voorgeschreven?

1. Bij zwangerschapsbraken
2. Bij reisziekte
3. Bij ernstige misselijkheid

Noem 2 leefregels bij maagklachten

WHAM - Wie? 

Kinderen​

Maagpijn en zuurbranden niet bij kinderen ​

Wel vaak buikpijn: met braken en diarree ​

Vaak onduidelijk ​

Zwangere vrouwen ​

Helft heeft last van maagklachten​

Zeurderige drukkende pijn in bovenbuik? HA ​

Maagverkleining ​

Grote kans op maagcomplicaties ​

Uit land waar helicobacter meer voorkomt? ​

Oost- Europa, landen rond Middellandse Zee, Midden- Oosten, Azië, Afrika, Midden- Amerika en Zuid- Amerika; HA 

Hoelang? 

• Iedereen heeft wel eens last ​
  
• Langer dan 1 maand last? HA ​
  
• Vaak leefregels al voldoende effect​
  
• Afgelopen jaar al meer last gehad? HA ; terugkerende klachten die 2-3 maanden duren kans op helicobacter bacterie ​
  
• Bij 2 weken of langer met verergeren klachten of vrij verkrijgbaar middel; HA 

Actie? 

• Leef- eet, drinkgewoontes al aangepast?​
  
• Vrij verkrijgbaar middel gebruikt? ​
  
• Bij gebruik van H2 receptorantagonist of protonpompremmer langer dan 8 weken en klant stopt; rebound effect (tot wel 4 weken na stoppen) 

Medicatie? 

Sommige medicatie verslapt de slokdarmsfincter en veroorzaakt daardoor maagklachten ​

• Nitraten, benzo’s, calciumantagonisten etc. ​
  

Sterk irriterend middel ​

• Doxycycline, bisfosfonaat of kalium ​
  
• Zitten of staand innemen ​
  

Verminderen de beschermende werking van het maagslijmvlies ​

• NSAID’s (salicylzuur), antibiotica en ijzer ​
  

Interactie​

• Ketoconazol, itraconazol, bisfosfonaten, digoxine etc. ​
  
• Omeprazol met clopidrogel 

Wanneer huisarts? 

• Kind met bovenbuikklachten​
  
• Na 2 weken geen verbetering met middel of leefregels​
  
• Klachten die verergeren​
  
• Pijn die uitstraalt naar armen, kaken of rug ​
  
• Voedsel dat niet goed zakt in slokdarm​
  
• Zwarte of teerachtige ontlasting ​
  
• Bloedbraken ​
  
• Aanhoudend braken (evt in combi met gewichtsverlies en algehele malaise) ​
  
• Ernstige buikpijn die verergert door beweging of vervoer

Wanneer huisarts? 

• Als klachten verergeren ​
  
• Als al een of meer vrij verkrijgbare producten zijn gebruikt zonder blijvend effect of als afbouwen niet lukt ​
  
• Klanten met een maagverkleining ​
  
• Klanten die afgelopen 2 maanden al eerder last hadden van maagklachten ​
  
• Klanten die minder dan een jaar geleden zijn behandeld voor een zweer aan de maag of duodenum ​
  
• Als een klant uit een land komt rond Middelandse Zee, Oost Europa, Midden- Oosten, Azie, Afrika, Midden- Amerika of Zuid- Amerika of daar als kind heeft gewoond ​
  
• Bij drukkende, zeurende pijn in de buik tijdens zwangerschap ​
  
• Als klant zich zorgen maakt 

Duur zelfbehandeling ​

• Effect middel : na 1-2 dagen ​
• Als na 14 dagen de klachten niet verminderen met dieet, leefregels en vrij verkrijgbaar middel​
  
• Adviseer om het gebruik na 2 weken geleidelijk te stoppen en om naar de huisarts te gaan als de klachten terugkomen ​
  
• Gebruik van protonpompremmers als zelfzorg langer dan 14 dagen wordt niet aanbevolen; spreek een stopdatum af  

Leefregels 

• Verminderen hoeveelheid maagzuur door: ​
  
• Voedsel en dranken vermijden die klachten verergeren ​
  
• Alcohol, scherp gekruid eten, vet, koolzuurhoudende dranken, sinasappelsap, koffie en pepermunt ​
  
• Minder overdadig en minder eten ​
  
• Stoppen met roken ​
• Afvallen bij overgewicht ​
  
• Geen knellende kleding dragen ​
  
• Door knieën gaan en niet bukken ​
  
• Hoofdeinde bed verhogen ​
  
• Niet eten 3 uur voor slapen gaan

Eerste keuzemiddel 

Bij incidentele maagklachten ​

Sterk en snel zuurneutraliserend vermogen ​

Algedraat/ magnesiumzout ​

Dosering: ​

Kauwtablet: 1-2 1 uur na elke maaltijd en voor slapen gaan​

Suspensie: 10-15 1 uur na elke maaltijd en voor slapen gaan ​

Interacties: ​

Tetracyclines, chinolonen, bisfosfonaten, itraconazol, thyreamimetica en ijzer ​

Eerste keuzemiddel 

Aanvang/ duur werking: ​

Snel en houdt 2-3 uur aan bij uur na het eten innemen​

Neem je voor het eten in is het half uur tot een uur werkzaam ​

Zwangerschap borstvoeding: ​

Zonder bezwaar ​

Bijwerkingen: ​

Misselijkheid, braken, obstipatie en diarree ​

Tweede keuze middel ​

Bij incidentele maagklachten ​

Antacidumcombinaties met calciumcarbonaat ​

Dosering: ​

1 dosis 1 uur na elke maaltijd en voor het slapengaan ​

Interacties: ​

Tetracyclines, chinolonen, bisfosfonaten, itraconazol, thyreamimetica en ijzer ​

Aanvang/ duur werking: ​

Direct ​

Zwangerschap borstvoeding: ​

Zonder bezwaar ​

Bijwerkingen: ​

Enige koolzuurgasvorming in de maag ​

Langdurig gebruik kan leiden tot vorming van nierstenen 

Eerste keuzemiddel 

Bij aanhoudende maagklachten ​

Remmen productie maagzuur ​

Omeprazol ​

Dosering: ​

10-20 mg 1 x per dag een half uur voor het eten ​

Interacties: ​

Clopidrogel, itraconazol, ketoconazol ​

Aanvang/ duur werking: ​

30 minuten en 24 uur aanhouden​

Zwangerschap / borstvoeding: ​

Zwangerschap mag als niet uitkomt met antacida​

Niet tijdens borstvoeding ​

Bijwerkingen: ​

Buikpijn, diarree, verstopping, winderigheid, misselijkheid en braken 

Eerste keuzemiddel 

Bij aanhoudende maagklachten ​

Remmen productie maagzuur ​

Pantoprazol ​

Dosering: ​

20 mg 1 x per dag voor het eten ​

Interacties: ​

Itraconazol, ketoconazol ​

Aanvang/ duur werking: ​

30 minuten en 24 uur aanhouden​

Zwangerschap / borstvoeding: ​

Niet adviseren ​

Bijwerkingen: ​

Buikpijn, diarree, verstopping, winderigheid, misselijkheid en braken 

Eerste keuzemiddel 

Bij aanhoudende maagklachten ​

Remmen productie maagzuur ​

Esomeprazol ​

Dosering: ​

20 mg 1 x per dag ​

Interacties: ​

Itraconazol, ketoconazol ​

Aanvang/ duur werking: ​

30 minuten en 24 uur aanhouden​

Zwangerschap / borstvoeding: ​

Niet adviseren ​

Bijwerkingen: ​

Buikpijn, diarree, verstopping, winderigheid, misselijkheid en braken 

Volgende week 

Diarree en verstopping