Zwart et al

Professionele ruimte
1 / 16
next
Slide 1: Slide
EngelsWOStudiejaar 1

This lesson contains 16 slides, with interactive quiz and text slides.

Items in this lesson

Professionele ruimte

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

Een ‘leidinggevend’ perspectief op professionele ruimte:
dilemma’s, handelingsalternatieven en overwegingen van
schoolleiders





R. Zwart, M. Louws & I. Zuiker

Slide 2 - Slide

De focus van dit onderzoek ligt daarom niet op het daadwerkelijke gedrag van schoolleiders in de praktijk, maar op: 1) het perspectief van de schoolleiders over wat er aan de hand is in de spanningsvolle situaties (welke dilemma’s zij zien en hoe zij die framen), 2) het repertoire aan handelingsalternatieven en bijbehorende actoren dat door schoolleiders genoemd
wordt en 3) op de overwegingen die zij daarbij hebben.

Schoolleidersperspectief bij spanningsvolle
situaties rondom de professionele ruimte van
leraren.

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Leraren ervaren hun werkomgeving als betekenisvol wanneer ze invloed en toegang hebben tot ...

Slide 4 - Open question

...verschillende (professionaliserings)
mogelijkheden, informatie, ondersteuning,
bronnen en formele als ook informele zeggenschap (Freire & Fernandes, 2016). 

belangrijk: verschil in geregelde ruimte en de perceptie van de leraar


top- down // bottom- up

Slide 5 - Slide

In werkelijkheid bevindt deze professionele ruimte 
zich in de Nederlandse onderwijscontext ineen zeer complex samenspel van zowel
bottom-up als top down sturingsprocessen
die zich vaak ook nog parallel afspelen
andere actoren
- Schoolbesturen en schoolleiders stimuleren aan de ene kant veel eigenaarschap en initiatief van respectievelijk de schoolleiding en leraren (bottom-up) terwijl ze tegelijkertijd ook strenge controle uitvoeren op de kwaliteit van het onderwijs en van leraren vragen zich te committeren aan de schoolvisie en het schoolbeleid (top down)
- Tegenwoordig oefenen ook ouders en leerlingen een steeds grotere invloed uit op de manier waarop leraren hun werk uit (zouden moeten) voeren. 
- er is een toename te zien in het aandeel van niet-onderwijzend
personeel (intern begeleiders, beleidsmedewerkers, onderwijskundig medewerkers, etc.)
in scholen

Slide 6 - Slide

This item has no instructions

de benadering van grenzen en begrenzen 
Top- Down
- veel regels 
- kleine professionele ruimte

gespreid leiderschap
- eigen inbreng inzichten
- mogelijke spanning door onduidelijkheid verantwoordelijkheid

Slide 7 - Slide

In deze studie bekijken we professionele
ruimte zoals gezegd deels vanuit de benadering van grenzen en begrenzing, vanuit het
idee dat ruimte door verschillende factoren
groter en kleiner kan worden. Formele alsook
informele afspraken en regels tussen de
schoolleiding en de leraar, maar ook tussen
collega’s onderling, kunnen daarbij de professionele ruimte van leraren meer of minder
begrenzen
Spanningen 
Spanningen die dan kunnen optreden hebben vaak te maken met verantwoording en verantwoordelijkheid (Bush, 2013). 
--> Zowel positief als negatief
Spanningen kunnen zowel tussen leraren onderling ontstaan
als binnen een team als tussen de leraar of het team en de schoolleiding

Slide 8 - Slide

This item has no instructions

vier generieke domeinen binnen
het leiderschapsrepertoire van effectieve
schoolleiders (Leithwood et al., 2006)

1) visie ontwikkelen en richting geven;
2) mensen begrijpen en ontwikkelen;
3) herontwerpen van de organisatie; en
4) managen van onderwijs- en leerprogramma

Slide 9 - Slide

Zo laat Coburn (2005) zien dat schoolleiders problemen op twee verschillende manieren ‘framen’, op een diagnostische manier en op een prognostische manier.
Om na te gaan welke dilemma’s, handelingsalternatieven, actoren en overwegingen schoolleiders noemen met betrekking tot de professionele ruimte van leraren, hebben we gekozen voor een projectieve strategie (Donoghue, 2000; Luttenberg, Van Veen, & Imants, 2013) waarbij participanten niet direct, maar indirect bevraagd worden. Door middel van een vignettenvragenlijst (gebaseerd op Wildy & Louden, 2000) hebben we
schoolleiders gevraagd te reageren op situatiebeschrijvingen (vignetten) waarin de professionele ruimte van leraren in het geding is
(i.e. spanningsvolle situaties).

Slide 10 - Slide

This item has no instructions

vragen aan schoolleiders per vignet
1) wat is er volgens u in deze situatie aan de hand? 
2) vraagt deze situatie een actie van iemand? 
3) zo ja, van wie vraagt deze situatie een actie? 
4) wat zou deze persoon in deze situatie volgens u moeten doen en waarom? 

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

welke leiderschapsoverwegingen zijn van toepassing per vignet? 
 1) de visie die wij als school nastreven; 
2) de individuele behoeften van leraren; 
3) blijvende professionele ontwikkeling van leraren; 
4) samenwerken als team; 
5) het leren van leerlingen; 
6) heldere verwachtingen naar leraren toe; 
7) er is geen overweging, de keuze wordt gemaakt op basis van intuïtie.

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

De focus van het onderzoek lag niet
op het daadwerkelijke gedrag van schoolleiders in de praktijk, maar op: 
1) het perspectief van de schoolleiders op wat er aan de hand is in de spanningsvolle situaties (welke dillema’s zij zien), 
2) het repertoire aan handelingsalternatieven en bijbehorende actoren die schoolleiders noemen, en 
3) de overwegingen die zij daarbij hebben

Slide 13 - Slide

This item has no instructions

1) welke dilemmas zij zien
- voor een aantal vignetten is een dominant antwoord te herkennen. 
- perspectief van antwoorden verschilt: bijvoorbeeld het perspectief van de schoolorganisatie of het perspectief van het
gedrag en de houding van de leraren


Slide 14 - Slide

tabel 1 artikel p 204 dilemmas als 
"School communiceert niet, verwachtingen zijn niet helder"


Er zijn verschillende typen
handelingsinstrumenten:

1) zelf als schoolleider een oplossing bedenken en ook uitvoeren; 
2) eerst bij anderen inventariseren en verduidelijken
wat het probleem is voordat hij/zij een oplossing bedenkt; 
3) de situatie vanuit het collectief benaderen; 
4) eerst een onderliggend, vaak groter probleem aanpakken (leercultuur verandering, visie vormen) alvorens op de specifieke situatie in te gaan;
5) ervoor kiezen om geen directe invloed uit te oefenen op
de situatie. 

Slide 15 - Slide

Zichtbaar wordt juist dat de schoolleiding ook vele andere rollen kan aannemen in
spanningsvolle situaties rondom de
professionele ruimte van leraren. Dit betreft
onder andere het uitspreken van verwachtingen en het maken van concrete afspraken met
leraren, het inventariseren van wederzijdse
verwachtingen rondom een professionaliseringsinitiatief, het tonen van interesse in waar
leraren mee bezig zijn, het samen met leraren
formuleren van een visie passend bij de
school, het vertrouwen geven aan leraren, en
het wegnemen van weerstand/angst bij leraren (aspecten van de organisatiecultuur).


Er zijn verschillende typen
instrumenten: 1) zelf als schoolleider een
oplossing bedenken en ook uitvoeren; 2) eerst
bij anderen inventariseren en verduidelijken
wat het probleem is voordat hij/zij een oplossing bedenkt; 3) de situatie vanuit het collectief benaderen; 4) eerst een onderliggend,
vaak groter probleem aanpakken (leercultuur
verandering, visie vormen) alvorens op de
specifieke situatie in te gaan; en 5) ervoor kiezen om geen directe invloed uit te oefenen op
de situatie. 
handelingsalternatieven en actoren kiezen
vanuit  prognostisch of diagnostisch (Coburn, 2005) frame

faciliterende rol komt beperkt terug

"zelf handelen schoolleiding" hoog gecodeerd

Slide 16 - Slide

Zichtbaar wordt juist dat de schoolleiding ook vele andere rollen kan aannemen in
spanningsvolle situaties rondom de
professionele ruimte van leraren. Dit betreft
onder andere het uitspreken van verwachtingen en het maken van concrete afspraken met
leraren, het inventariseren van wederzijdse
verwachtingen rondom een professionaliseringsinitiatief, het tonen van interesse in waar
leraren mee bezig zijn, het samen met leraren
formuleren van een visie passend bij de
school, het vertrouwen geven aan leraren, en
het wegnemen van weerstand/angst bij leraren (aspecten van de organisatiecultuur).


Er zijn verschillende typen
instrumenten: 1) zelf als schoolleider een
oplossing bedenken en ook uitvoeren; 2) eerst
bij anderen inventariseren en verduidelijken
wat het probleem is voordat hij/zij een oplossing bedenkt; 3) de situatie vanuit het collectief benaderen; 4) eerst een onderliggend,
vaak groter probleem aanpakken (leercultuur
verandering, visie vormen) alvorens op de
specifieke situatie in te gaan; en 5) ervoor kiezen om geen directe invloed uit te oefenen op
de situatie.