H3 De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H3. De Verlichting

“Jullie weten aan het einde van de les aan de hand de ideeën van 4 filosofen en/of wetenschappers uit te leggen wat er zich heeft afgespeeld tijdens de Verlichting.”

Leerdoel:

Om de stof voor jullie zo gestructureerd mogelijk te houden gaan we die nieuwe ideeën ook aan de hand van deze aspecten behandelen. 

In de 18e eeuw werd er voortgebouwd op de ideeën van de Wetenschappelijke Revolutie. Dankzij het rationele denken kwamen er nieuwe ideeën over sociale verhoudingen, de politiek, de economie en over de rol van godsdienst in de samenleving.

Sociale verhoudingen en John Locke:

John Locke (1632-1704) 

- Eerste die opschreef dat het absolutisme                            onacceptabel is als je logisch nadenkt. 

- Ieder mens bij de geboorte gelijke rechten.

- Koning moet rekening houden met het volk.

- Bevolking moet wetten gehoorzamen. 

- Maakt koning slechte wetten en streeft niet                    belangen van volk na? --> Dan mag je in opstand              komen.  

Frankrijk:

- Lodewijk XIV

- Locke ziet absolute macht vergroot worden 

Engeland:

- Omgekeerde in Engeland

- Koning Karel I

- Luisterde niet naar het parlement

 - Werd opgepakt en onthoofd

- Burgeroorlog als gevolg

- Tijd geen koning

- Engelsen willen toch weer een koning

- Locke betrokken bij zoektocht

- Koning die wel luisterd naar parlement

- Nederlandse stadshouder Willem III wordt        koning van Engeland.

- Maar wet beperkt macht koning

- Constitutionele monarchie 

Politiek, Charles Montesquieu en Jean-Jacques Rousseau:

- Charles de Secondat(1689-1755), baron van Montesquieu

- Adelijke komaf, positie in het Parlement(het an Bordeaux.

-  Dacht na over goede verdeling van de               macht

- Kritiek op Franse samenleving in zijn Roman

- Waarin twee Perzen door Europa reizen 

- Schrijven alle opmerkelijke dingen op (absolutisme bijvoorbeeld).

- Vele edelen ijdele nietsnutten

- Kritiek op de absolute macht koning

- Later Montesquieu anderhalf jaar in Engeland

- Bestuurde daar wetten.

- Wilde weten hoe Engelsende macht van de         koning beperkt wordt.

- Ontwierp daarna de leer van de"Trias Politica" of "scheiding der machten" .

Drie machten:

1. Wetgevende macht: Deze macht heeft het recht om wetten in te voeren of af te keuren. (Tweede Kamer)

2. Uitvoerende macht: Deze macht zorgt ervoor dat wetten worden uitgevoerd

(premier Rutte).

3. Rechtsprekende macht: Deze macht controleert of de wetten worden nageleefd. (Hogegerechtshof)

- De drie machten mogen nooit in handen van één persoon komen.

- "Dan is alles verloren"

- Macht is gevaarlijk

- Moet altijd worden begrensd

- Elke macht controleerd voordurend en  

  en houd de andere machten in bedwang.

- Niemand mag bang worden van macht staat

- Iedereen zou in vrijheid moeten kunnen leven en        werken en leven

- Macht moet liggen bij het volk

Jean- Jacques Rousseau:

- Jean- Jacques Rousseau(1712-1778)

- Kritiek op politiek

- Landen moeten bestuurd worden door de algemene wil

  van het volk.

- Dit doormiddel van een "Sociaal contract"                                  (maatschappelijk verdrag) tussen volk en bestuur.

- Iederen is gelijk(gelijke rechten)

- Maar het individu moet zich aanpassen aan de algemene    wil (als de algemene wil iets anders is dan de wil van het        individu)

Economie en Adam Smith:

- Adam Smith(1723-1790)

- Bekendste econoom uit de 18e eeuw

- Grondlegger klassiek liberalisme

- Schreef boek "The wealth of nations"

- Betoog dat de overheid zo min mogelijk met de handel      en nijverheid moet bemoeien

- Anders wordt het mechanisme van vraag en aanbod                verstoord

- Je moet vrijheid hebben om met je verstand te kunnen          beslissen over je eigen belangen in de economie."

- Overheid moet de markt zijn werk laten doen ("Laissez          Faire")

- Een “onzichtbare hand” houd namelijk alles in de                     economie in evenwicht. 

Godsdienst en Voltaire

- Voltaire (1694-1778)

- Geloofscriticus 

- Ging verder met de ideeën van Montesquieu 

- Verondersteld dat God de aarde heeft geschapen, maar zich niet meer met het leven op aarde bemoeid(Deïsme)

- "God was de horlogemaker die de wereld in gang heeft gezet en zich daarna niet meer met de aarde bemoeid."

Pruisen(Duitsland):

- Voltaire enkele jaren te gast bij koning Frederik van Pruisen

- Bracht enkele verlichtingsidealen in de praktijk tijdens zijn regeringsperiode

- "Alles voor het volk, niets door het volk". 

- Verlicht absolutist 

- Absolute macht blijft, maar er wordt meer voor het volk gedaan.

 

- Catharina de Grote van Rusland en zelfs de Franse koningen brachten verlichtingsidealen door in hun regering, maar behielden hun absolute macht