Les 2 en 3 Lever

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop + notitiespullen pakken

Ga in deze Lesson-Up

Doel

Je kunt uitleggen hoe de bouw van de lever bijdraagt aan de functie van de lever.

je gebruikt hierbij kennis over transport langs de celmembraan én transport via het bloedvatstelsel.

17.1 én 17.2

Noem zo veel mogelijk functies van de lever (zonder boek)

functies lever

chemische fabriek!

Wat zou de functie zijn van de leverslagader? En de poortader?

Leverlobje

5 = levercel

6 = verzamelader

7 = sinusoïde (samenvoeging bloed uit leverslagader en poortader) (bevat ook Kupffercellen)

8 = galkanaaltje

De lever ziet er uit als een spons. Bloed uit de poortader stroomt zo vrij langs de levercellen. Wat is het voordeel tov een ontwerp met haarvaten zoals in andere organen?

Samenvatting

Extra bloedvat (poortader) voor aanvoer van sachariden (koolhydraten), aminozuren, vitaminen en mineralen uit de darm.

Let op! Grote vetzuren komen binnen via slagader -> zie vetstofwisseling (volgende les)

Doel

Je kent de rol van de lever in de koolhydraatstofwisseling / glucose-homeostase.

Je kunt uitleggen welk verband er is tussen de koolhydraatstofwisseling en die van vetten en eiwitten (BINAS 68E)

17.3.1

Voorkennis. Wat is het verband tussen de lever en de glucose-homeostase?

mono- / polysacharide (B67)

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

Is er bij de glucose-homeostase sprake van positieve of negatieve terugkoppeling?

1. Positieve terugkoppeling
2. Negatieve terugkoppeling
3. Beiden

Marathonrenners hebben hun lichaam zo getraind dat ze een hoger glycogeengehalte kunnen opslaan. Ook kunnen ze tijdens de wedstrijd wel wat koolhydraten binnen krijgen. Toch is dit niet voldoende voor een gehele wedstrijd. Hoe komen zij nog meer aan hun glucose?

BINAS

68E

Diabetes mellitus

Zelf geen glucose homeostase hebben

De regeling van glucose werkt niet goed: 

1. Cellen nemen te weinig glucose uit het bloed op -> moe
2. De spieren en de lever slaan te weinig glucose op -> bloedglucose te hoog
3. De nieren halen het teveel aan glucose uit het bloed en de patiënt plast het vervolgens uit (= test ziekenhuis)
   

Er zijn twee soorten diabetes

• Bij diabetes type 1 zijn de alvleeskliercellen die insuline maken beschadigd. Hierdoor maakt de alvleesklier onvoldoende insuline. 
• Bij diabetes type 2 zijn de lichaamscellen ongevoelig geworden voor insuline. Hierdoor werkt het hormoon niet goed meer. Diabetes type 2 komt veel voor bij mensen met overgewicht, die weinig bewegen.
  

Een diabetes patiënt kan een hypo (te lage bloedsuikerspiegel) of een hyper (te hoge bloedsuikerspiegel krijgen. Bij beiden is vermoeidheid één van de symptomen. Leg dit uit.

Zijn diabetes type I en type II te genezen? Zo ja, hoe dan?

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop + notitiespullen pakken

Ga in deze Lesson-Up

Antwoord op de vorige vraag:

1. galblaas
2. leverader
3. leverslagader
4. poortader

Doel

Je kent de rol van de lever bij de vetstofwisseling

je weet hoe vetten uit de darm naar de lever getransporteerd worden en hoe ze uit de lever 

vetten

glycerol en vetzuren (triglyceriden)

verschil verzadigd en onverzadigde vetzuren

vetten

vat in eigen woorden samen hoe vetten verwerkt en getransporteerd worden bij de dunne darm (intestine)

herhaling vertering

vetten

1. vetvertering: glycerol en vetzuren
2. opname in de darmcel (hoe?)
3. opbouw tot nieuwe vetten in golgi
4. combinatie met eiwitten tot chylomicronen
5. transport chylomicronen via lymfe naar sleutelbeenader
6. via bloed naar vetcellen/spieren/lever

vet in lever

1. beperkte opslag 
2. omvormen vetzuren
3. cholesterol-homeostase

te veel cholesterol

te weinig cholesterol?

Cholesterol

Stevigheid  Celmembraan

Basis sterioid-hormonen

Basis vitamine D

cholesterol

Overschot omgevormd tot galzure zouten en uitgescheiden via de gal.

Tekort wordt aangevuld door synthese uit andere vetten

Transport cholesterol

lever combineert cholesterol met eiwitten.

HDL=goed

LDL= verhoogd risico op aderverkalking

High/Low Density Lipoprotein

Doel

Je kunt uitleggen wat de rol van de lever is in eiwitstofwisseling

Je kent de algemene bouw van aminozuren en kunt uitleggen hoe aminozuren gekoppeld kunnen worden tot een polypeptide

(13.3 + H1)

functies lever

chemische fabriek!

Doel

Je kunt de rol van de lever in de afbraak van rode bloedcellen uitleggen

ijzer

ijzer uit rode bloedcellen wordt opgeslagen mbv ferritine-eiwit in lever

te weinig ferritine in bloed: bloedarmoede

te veel: ijzerstapeling

ontgifting

Alles is gif, bij de juiste dosering

• alcohol/cafeïne
• drugs
• medicijnen
• lichaamseigen: NH3, Bilirubine

Sommige stoffen niet afbreekbaar: stapeling

Afbraak

snelheid afhankelijk van:

-dosering

-type stof

-erfelijke eigenschappen

asian flush

mutant enzym

Binas 84A, verklaar dat sommige medicijnen beter niet oraal (pil/drankje) toegediend kunnen worden, maar beter via injectie

temperatuurregulatie

als het goed is bekend van vorig hoofdstuk (huid)

Mijn antwoord op de vorige vraag is:

huiswerk

Iedereen: Opdrachten 17.1 -17.4

Lastig? Lees eerst 12.1 en 13.3