Les 2 en 3 Lever

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Doel

Je kunt uitleggen hoe de bouw van de lever bijdraagt aan de functie van de lever.

je gebruikt hierbij kennis over transport langs de celmembraan én transport via het bloedvatstelsel.

17.1 én 17.2

noem zo veel mogelijk functies van de lever (zonder boek)

functies lever

chemische fabriek!

BINAS 84A. Wat zou de functie zijn van de leverslagader? En de poortader?

De lever ziet er uit als een spons. Bloed uit de poortader stroomt zo vrij langs de levercellen. Wat is het voordeel tov een ontwerp met haarvaten zoals in andere organen?

samenvatting

Extra bloedvat (poortader) voor aanvoer van koolhydraten, aminozuren, vitaminen en mineralen uit de darm.

let op! vetten komen binnen via slagader -> zie vetstofwisseling,

Doel

Je kent de rol van de lever in de koolhydraatstofwisseling / glucose-homeostase.

Je kunt uitleggen welk verband er is tussen de koolhydraatstofwisseling en die van vetten en eiwitten (BINAS 68E)

17.3.1

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

mono- / polysacharide (B67)

BINAS

68E

Doel

Je kent de rol van de lever bij de vetstofwisseling

je weet hoe vetten uit de darm naar de lever getransporteerd worden en hoe ze uit de lever 

vetten

1. vetvertering: glycerol en vetzuren
2. opname in de darmcel (hoe?)
3. opbouw tot nieuwe vetten in golgi
4. combinatie met eiwitten tot chylomicronen
5. transport chylomicronen via lymfe naar sleutelbeenader
6. via bloed naar vetcellen/spieren/lever

vet in lever

1. beperkte opslag 
2. omvormen vetzuren
3. cholesterol-homeostase

te veel cholesterol

te weinig cholesterol?

Cholesterol

Stevigheid  Celmembraan

Basis sterioid-hormonen

Basis vitamine D

cholesterol

overschot omgevormd tot galzure zouten en uitgescheiden via de gal.

tekort wordt aangevuld door synthese uit andere vetten

transport cholesterol

lever combineert cholesterol met eiwitten.

HDL=goed

LDL= verhoogd risico op aderverkalking

High/Low Density Lipoprotein

Doel

Je kunt uitleggen wat de rol van de lever is in eiwitstofwisseling

Je kent de algemene bouw van aminozuren en kunt uitleggen hoe aminozuren gekoppeld kunnen worden tot een polypeptide

(13.3 + H1)

huiswerk

toetsvragen 17.1 -17.4

moeilijk: oefenvragen 17.3

lees ook 13.3

functies lever

chemische fabriek!

Doel

Je kunt de rol van de lever in de afbraak van rode bloedcellen uitleggen

ijzer

ijzer uit rode bloedcellen wordt opgeslagen mbv ferritine-eiwit in lever

te weinig ferritine in bloed: bloedarmoede

te veel: ijzerstapeling

ontgifting

alles is gif, bij de juiste dosering

• alcohol/cafeïne
• drugs
• medicijnen
• lichaamseigen: NH3, Bilirubine

sommige stoffen niet afbreekbaar: stapeling

afbraak

snelheid afhankelijk van:

-dosering

-type stof

-erfelijke eigenschappen

asian flush

mutant enzym

Hoeveel glacen alcohol per dag/week is overmatig alcoholgebruik denk je?
wat zijn de mogelijke gevolgen?

Binas 84A, verklaar dat sommige medicijnen beter niet oraal (pil/drankje) toegediend kunnen worden, maar beter via injectie

temperatuurregulatie

als het goed is bekend van vorig hoofdstuk.

maak een conceptmap van temperatuurregulatie: levercel, mitochondrie, glucose, kerntemperatuur, hypothalamus, hypofyse, schildklier, relevante hormonen, relevante bloedvaten.

Mijn antwoord op de vorige vraag is:

antwoord op de vorige vraag:

1. galblaas
2. leverader
3. leverslagader
4. poortader

Noteer onder elkaar situaties I, II en III en noteer daarachter de nummers van de noodzakelijke transportwegen

Huiswerk

toetsvragen bij 17.1 tm17.4

oefenvragen 17.3