V4 erfelijkheid H7

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H5 erfelijkheid

Par 5.1 + ophalen kruisingsschema's

Voorkennis? Maak eerst de voorkennis opdrachten

DNA, chromosomen, gen, allel

fenotype, genotype

kruizingen , homozygoot, heterozygoot

recessief, dominant

Haplotype = allelen combinatie op 1 chromosoom

5.1

gen = .................
genoom = alle genen in het DNA
BINAS tabel 70!

genotype en fenotype

genen en allelen     (allel)

Twee bruinogige ouders krijgen een kind met blauwe ogen. Hoe groot is de kans hierop?

1. 100%
2. 50%
3. 25%
4. 12,5%

mutatie

Een verandering van een gen.

Kan spontaan of door mutagene stoffen, omstandigheden

gamma-straling, stoffen

verandering van een gen in een geslachtschromosoom

verandering van een gen in een lichaamscel

Waardoor is er geen vergrote kans op een mutatie bij een mens die gaat:

1. zonnebaden op het strand
2. zwemmen in de Noordzee
3. potje schaken naast de kerncentrale van Chernobyl
4. vis eten gevangen bij Fukosjima?

Nu vragen maken

blz. 159: 5, 6 en 7

§5.2

§1: haplotype? allelen? homologe chromosomen?

SRY-gen

genmutatie

genoommutatie: translocatie, trisomie, monosomie

X-chromosomaal, intermediair, lethaal

p

q

karyogram
autosomen en geslachtschromosomen

trisomie en monosomie

translocatie

kruisingsschema's en stambomen

               homozygoot dominant   AA
            homozygoot recessief  aa
heterozygoot   Aa

kruisingsschema's

genotype verschillen

Is heel belangrijk voor het overleven van de soort!!!!

= door geslachtelijke voortplanting                                  
= door crossing over                                                                

                                                      

Let op het verschil tussen crossing over en translocatie

genotype   fenotype

Bij honden is het allel A voor staande oren dominant over het allel a voor hangoren

Fenotype staande oren: wat is het bijbehorende genotype?

Fenotyore hangoren: wat is het bijbehorende genotype?

Genotype Aa: wat is bijbehorende fenotype?

kruisingsschema's

BB x bb        BB x BB       bb x bb       BB x Bb    100%

Bb x Bb             75 %   :   25 %                                                                                                                                                                             
Bb x bb          50%  :  50 %                                                                                                                                                                       

Twee zwarte muizen krijgen een nestje jonge muizen

In totaal worden 6 jonge muizen geboren.

5 muizen zijn zwart, 1 muis is wit.

1: Welk allel is dominant? Wit of zwart?

2: Wat is het genotype van de ouders?

kruisings schema's

heterozygoot x homozygoot recessief

hoe groot is de kans op een nakomeling die

homozygoot recessief is?

intermediare overerving

Er is geen dominant of recessief allel, beide zijn even "sterk"

Heterozygoot heeft een eigen fenotype en kun je dus    herkennen.

                                            IAIA  = wit

                                             IBIB  = rood

                                             IAIB  = roze

X-chromosomale geslachtsgebonden overerving

alleen op het X-chromosoom, niet op het Y-chromosoom

B = kleurenziend                b = kleurenblind

Moeder is drager

lapjeskat/ schildpadkleur = altijd vrouw

X ^zwart    X ^rood

wat als....

lapjes kat  x zwarte kater

Welke kleur(en) dochters zijn er mogelijk?

Welke kleur(en) zonen zijn er mogelijk?

kruisingsschema's

BB x bb        BB x BB       bb x bb       BB x Bb    100%

Bb x Bb             75 %   :   25 %                                                                                                                                                                             
Bb x bb          50%  :  50 %                                                                                                                                                                       

X

Welke allel is dominant en welke is recessief?

Wit of zwart dominant? En bij welke kruising zie je dat?

Is hier sprake van X-chromosomale overerving?

Zoek de dominante vaders en hun dochters.

bloedgroep  A  B   AB  en  o

A en B zijn intermediair

A en B zijn dominant over 0

Meerdere genen

polygene eigenschappen

dihybride kruisingen en schema's

gekoppelde overerving

klassieke veredeling <-> genetische modificatie

polygene overerving

Heel veel eigenschappen zijn polygeen.
= er zijn meerdere genen verantwoordelijk voor de eigenschap.



lengte, lichaamsbouw, huidskleur, celfuncties, weefselfuncties

dihybride ongekoppelde overerving (onafhankelijk)
2 erfelijke eigenschappen op verschillende chromosomen

A = bruin

a = wit

B = krulstaart

b = rechte staart

A = bruin

a = wit

B = krulstaart

b =  rechte staart

9 : 3 : 3: 1

 toets vraag afgelopen jaar

gekoppelde overerving

           twee genen liggen op 1 chromosoom

 

Er  kan wel crossing over plaatsvinden in meiose 1, waardoor de allelen ontkoppeld raken

 genen dicht bij elkaar:  minder kans op crossing over

genen dicht bij het centromeer: minder kans op crossing over

https:

klassieke veredeling

Fokken van dieren en kweken van planten, schimmels

genetische modificatie

Transgeen organisme

§5.4

opgaven maken en nakijken

biologiepagina   oefenen

oefentoets dihybride kruising