Literatuurgeschiedenis zestiende en zeventiende eeuw - V4

V4 vandaag
welkom 
introductieopdracht literatuur van de 16e en 17e eeuw
bespreken par. 1.1 t/m 1.4 (Laagland, p. 98 - 100)
1 / 42
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 3,4

This lesson contains 42 slides, with text slides and 4 videos.

Items in this lesson

V4 vandaag
welkom 
introductieopdracht literatuur van de 16e en 17e eeuw
bespreken par. 1.1 t/m 1.4 (Laagland, p. 98 - 100)

Slide 1 - Slide

Literatuur van de 16e en 17 eeuw
Laagland leerwerkboek B
module 3
p. 72 t/m 117

Slide 2 - Slide

historische context 
ontwikkelingen in Europa, van invloed op de Nederlanden: 

1. hervorming 
2. Europese vorsten willen centralisatie / absolutisme 
               --> gevolg: Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)

Slide 3 - Slide

hervorming / reformatie 
onvrede over misstanden en almacht geestelijkheid RK-Kerk
--> hervorming

Maarten Luther: 95 stellingen, ageerde o.a. tegen aflaathandel

Johannes Calvijn: voorstander predestinatie (God kiest wie in de hemel komt), grondlegger calvinisme 

Slide 4 - Slide

hervorming / reformatie 
ideeën Luther en Calvijn invloedrijk in Europa en de Nederlanden: 

--> snelle verspreiding door drukpers
--> hard werken, plichtsgetrouw, spaarzaam (calvinistische waarden) sloten aan bij de mentaliteit van de ontwikkelde burgerij 

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Video

De Nederlanden (17 gewesten)
eind middeleeuwen geregeerd door Karel V (1500-1558)

--> centralisatie, absolutisme 
--> één vorst, één geloof (Rooms-Katholiek) 
--> trad op tegen aanhangers hervorming 

Slide 7 - Slide

De Nederlanden (17 gewesten)
Karel V wordt opgevolgd door zoon Filips II (1527-1598)

--> absolutistische centralisatiepolitiek neemt toe 
--> calvinisten verzetten zich tegen 
       geloofsvervolging 

Slide 8 - Slide

Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)
Willem van Oranje (1533-1584) leider verzet tegen Filips II

1566: beeldenstorm --> Alva naar de Nederlanden --> 
Tachtigjarige Oorlog: langdurig en bloederig conflict tussen de Nederlanden en Spanje 

1648: Vrede van Münster (einde Tachtigjarige Oorlog)

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Link

Republiek van Zeven Verenigde Nederlanden
Twaalfjarig bestand (1609 - 1621): wapenstilstand met Spanje, maar grote binnenlandse conflicten

raadspensionaris Johan van Oldebarnevelt vs. stadhouder Maurits (zoon WvO)

Slide 11 - Slide

Johan van Oldebarnevelt

--> wil vrede met Spanje
--> remonstrant (veroordeelt Calvijns predestinatieleer)

1619: onthoofd op het schavot op bevel van Maurits 

stadhouder Maurits 

--> wil de oorlog voortzetten
--> contraremonstrant (volger Calvijns predestinatieleer) 

1619: Nationale Synode, remonstrantse leer wordt veroordeeld, opdracht  Statenbijbel (1637)

Slide 12 - Slide

Vondel
'Toen hy voor 't bloedigh zwaert most knielen,
Veroordeelt, als een Seneka,
Door Neroos haet en ongena,
Tot droefenis der braefste zielen.’


'Maak het kort, maak het kort.'

Slide 13 - Slide

Handel en welvaart 
15e / 16e eeuw: ontdekkingsreizen, handel komt op gang 
1584: Val van Antwerpen --> immigranten naar Amsterdam
1602: Verenigde Oostindische Compagnie, handel koloniale waren, maar ook slavenhandel 

economie Republiek groeit enorm, term Gouden Eeuw vooral van toepassing op de hogere middenklasse (8-10% bevolking) 

Slide 14 - Slide

Literatuur van de 16e en 17 eeuw
Laagland leerwerkboek B
module 3
p. 72 t/m 117

Slide 15 - Slide

'De kruisiging'
auteur onbekend - 15e eeuw
'De mens van Vitruvius'
Leonardo da Vinci - ca. 1490

Slide 16 - Slide

culturele context 
eind 14e eeuw: humanisme 

antropocentrisch (op de mens gericht) i.p.v. theocentrisch wereldbeeld 

bekendste humanist: Erasmus (1466 - 1536)

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Video

Huiswerk di. 1 juni, 6e uur
Vat paragraaf 2.1 op blz. 100 en 101 samen. 

Noem in ieder geval de belangrijkste dikgedrukte woorden en hun betekenis, maar zet ze ook in context. 

Slide 19 - Slide

V4 vandaag 
welkom 
Nederlandse spreekwoorden Pieter Bruegel de Oude, p. 101 
theorie renaissance (gedeeltelijk) 
maken opdracht 5, vraag 1 en 2 (p. 78)

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Slide

Slide 22 - Slide

Slide 23 - Slide

renaissance (par. 2.3,  p. 102)
renaissance: wedergeboorte van de klassieke oudheid in cultuur, kunst en literatuur

culturele beweging van burgers (humanisten, kunstenaars), ontstaan in Italië 


Slide 24 - Slide

bouwkunst - Capitool

Slide 25 - Slide

schilderkunst - School van Athene

Slide 26 - Slide

Romeinse godenwereld en mythologie
Chronos: tijdgod 

Gezwinde grijsaard die op wakkre wieken staag*
De dunne lucht doorsnijdt, en zonder zeil te strijken*
Altijd vaart voor de wind, en ieder na laat kijken,
Doodsvijand van de rust, die woelt* bij nacht, bij dag,                      P.C. Hooft

Slide 27 - Slide

burgerlijke cultuur in de Republiek (2.4)
middeleeuwen: adel en geestelijkheid opdrachtgevers kunst en literatuur
renaissance
           --> rijke burgers, stadsbesturen opdrachtgevers
           --> vrije markt 
doel: stedelijke identiteit en burgerlijke normen en waarden propageren
         

Slide 28 - Slide

De nachtwacht (1642) - schuttersstuk 

Slide 29 - Slide

Soo de oude songen, so piepen de jongen - Jan steen 
genreschilderij

exempla contraria (verkeerde wereld)

doel: normen en waarden overbrengen


Slide 30 - Slide

Opdracht 5, vraag 1 en 2, p. 78
werk in tweetallen 

Zorg dat je gemaakte opdracht a.s. vrijdag 4 juni het 2e uur meeneemt naar de les. 


Slide 31 - Slide

Literatuur van de 16e en 17 eeuw
Laagland leerwerkboek B
module 3
p. 72 t/m 117

Slide 32 - Slide

Slide 33 - Slide

Pieter Cornelisz Hooft (1581-1647)
zoon van een zeehandelaar, gegoed milieu 

cadeau 17e verjaardag: reis naar Frankrijk en Italië

drost van Muiden, baljuw van Gooiland (ambtenaar, 
verantwoordelijk voor de openbare orde)

Muiderslot --> Muiderkring (artistiek centrum) 

Slide 34 - Slide

Hooft - toneelcarrière 
lid van rederijkerskamer d'Eglentier 

nauw betrokken bij oprichting Nederduytsche Academie --> Hooft schrijft het openingsstuk Warenar 

renaissancetoneel: publiek werd een spiegel voorgehouden van gewenst of ongewenst gedrag 

Slide 35 - Slide

Slide 36 - Video

renaissanceliteratuur
translatio: 

imitatio:

aemulatio: 

Slide 37 - Slide

renaissanceliteratuur
translatio: men bestudeerde en vertaalde werken van klassieke schrijvers (Plautus, Vergilius)

imitatio: klassieke werken werden nagebootst en nagevolgd 

aemulatio: men wilde de klassieken overtreffen 

Slide 38 - Slide

P.C. Hooft - werken 
Warenar (1617): renaissancekomedie --> 5 bedrijven, happy end, voorspelbare personages, lering en vermaak, moralistisch

bron: komedie van Plautus (ca. 200 v. Chr.) 

Hooft en Coster vertaalden en bewerkten dit stuk, lieten het afspelen in Amsterdam 

Slide 39 - Slide

Slide 40 - Video

P.C. Hooft - werken 
Granida (1605): toneelstuk (opera)

Geeraerdt van Velsen (1613): retorisch-didactische tragedie --> morele les wordt talig overgebracht 

Nederlandsche Historien (vanaf 1628 tot 1647): geschiedenisboek over de Tachtigjarige Oorlog 

petrarkische sonnetten --> komt in een volgende les aan de orde

Slide 41 - Slide

personage
positief gedrag
negatief gedrag
waaruit blijkt dit?
Warenar
Rijkert
Geertrui
Reim
Ritsert
Teeuwis

Kasper

Slide 42 - Slide