V5 Thema 9 Stofwisseling B1 Chemie in cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Thema 9 Stofwisseling

B1

Chemie in cellen

Lesprogramma Oriëntatie

• Lesstarter Thema 1 (5 minuten)
• Leerdoelen Oriëntatie (2 minuten)
• Oriëntatie 'Daar zit geen luchtje aan' lezen (5 minuten)
• Opdracht 1 t/m 5 maken + nakijken (max. 10 minuten)
• Voorkennisfilmpje doornemen (10 minuten)
  
• Lesafsluiter: zelfstandig voorkennistoets maken (5 minuten)

Laat LessonUp openstaan!

Leerdoelen Oriëntatie

1 Je kunt uitleggen dat door fotosynthese voedsel en zuurstof ontstaan voor dieren en mensen.

2 Je kunt uitleggen dat planten bij de fotosynthese energie vastleggen in glucose.

3 Je kunt uitleggen dat bij de afbraak van glucose energie vrijkomt.

4 Je kunt het verband uitleggen tussen verbranding in cellen en lichamelijke activiteit.

5 Je kunt de functie van vertering, verteringssappen en enzymen beschrijven. 

Oriëntatie

• Oriëntatie 'Snellere stofwisseling' doorlezen

• Individueel of in duo's de bijbehorende opdrachten digitaal maken

Klaar?

• Neem het voorkennisfilmpje door 

• Maak nu individueel de voorkennistoets digitaal

en sluit deze les daarmee af...

Lesprogramma Les 2

• Leerdoelen B1 Chemie in cellen (2 minuten)
• Uitleg leerdoel 9.1.1 'Stofwisseling, assimilatie en dissimilatie en energietransport' (10-15 minuten)
• Zelfstandig opdracht 1 t/m 9 maken
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf als laatste

• Lesafsluiter B1 (5 minuten)

Eerder klaar? 

• Neem context Leefwereld 'Zeeotter blijft warm door 'lek' en maak de bijbehorende opdrachten '10 en 11

Leerdoel B1

9.1.1 Je kunt beschrijven wat stofwisseling, assimilatie en dissimilatie 

zijn en wat er bij deze reacties met de energie gebeurt.

Stofwisseling (metabolisme)

• Het geheel van chemische omzettingsprocessen in een organisme

• Basale metabolisme (grondstofwisseling): alle stofwisselingsprocessen die in rust doorgaan (zoals bijvoorbeeld hartslag, ademhalingsbewegingen, peristaltische bewegingen darmkanaal, etc.)

• Intensiteit basale metabolisme (ruststofwisseling): hoeveelheid zuurstof meten die een individu in rust verbruikt voor 

• Afhankelijk van o.a. geslacht, leeftijd, lichaamsgewicht, inspanning

Organisch - anorganisch

Organisch:

• 
  groot, ingewikkeld gebouwd molecuul 
• bevat een of meer koolstofatomen, altijd H-atomen en vaak ook O-atomen
  
• afkomstig van organismen 

Anorganisch:

• kleine, eenvoudig gebouwde moleculen
• stoffen die zowel in organismen voorkomen als in de levenloze natuur.

Chemische energie

Energie in atoombindingen (zie ruimtelijk model van glucose)

Structuurformule

welke atomen zijn aan elkaar gebonden...

https:

Hoeveel procent heb je gescoord?

Stofwisselingsprocessen

Er zijn twee vormen van stofwisseling:

• dissimilatie (afbraak)
• assimilatie (opbouw)

Assimilatie

• Assimilatie is dus het maken van organische stoffen uit kleinere moleculen

Bij bv. fotosynthese wordt glucose gemaakt: koolstofassimilatie (B3).

Glucose is een groot molecuul, met C, H en O atomen.

Autotroof organisme

• kan zelf organische stoffen (glucose) maken uit anorganische stoffen (bv. CO2 en H2O) . Dit wordt koolstofassimilatie genoemd. 
• Het proces fotosynthese is koolstofassimilatie met behulp van licht.
• Voortgezette assimilatie: glucose is de grondstof voor de vorming van andere organische moleculen  zoals andere koolhydraten, vetten, eiwitten, en DNA

• Autotrofe organismen worden ook wel 'zelfvoedend' genoemd.

Heterotroof 

organisme

• haalt zijn energie uit organische moleculen en is dus afhankelijk van andere organismen voor zijn voeding

• dit kan zonder zuurstof, maar gaat veel makkelijker met zuurstof

 Assimilatie:

• Heterotrofe organismen doen ook aan voortgezette assimilatie (B4)

    - eiwitsynthese
    - glycogeen
    - vetten

• Omzetten van voedingsstoffen naar lichaamseigen stoffen is assimilatie

Dissimilatie:

• Het afbreken van grote organische stoffen tot kleinere moleculen is dissimilatie (B5)

• Dissimilatie is om energie vrij te maken voor cel processen, zoals assimilatie of stoffentransport.

Maak opdracht 1 t/m 3

Energietransport

Energiedragers, moleculen die energie vastleggen:

• Adenosinetrifosfaat (ATP)
• Adenosinedifosfaat (ADP)
• Adenosinemonofosfaat (AMP)
• Nicotinamide-adenine-dinucleotide (NAD+)
• Nicotinamide-adenine-dinucleotide-fosfaat (NADP+)
• NADPH

Eventueel nog een andere uitlegvideo

• NGbiologie

of

• Amoebe sisters

0

Huiswerk

• Maak opdracht 4 t/m 9

• Oefen de Flitskaarten en controleer de leerdoelen 

van B1 met de Test Jezelf

Klaar?

• Neem de Context 'Zeeotter blijft warm door 'lek' ' door en 

maak opdracht 10 en 11

Lesafsluiter B1

9.1.1 Je kunt beschrijven wat stofwisseling, assimilatie en dissimilatie

zijn en wat er bij deze reacties met de energie gebeurt.

Welke stof is organisch?

1. glucose
2. water
3. ijzer
4. koolstofdioxide

Wat is geen organische stof?

1. Glucose
2. DNA
3. Koolstofdioxide
4. Vetzuur

Wat zijn de kenmerken van een organische stof?

1. Ze bevatten C/H/O-atomen
2. Het zijn relatief kleine moleculen
3. Ze worden gemaakt door organismen
4. Het zijn relatief grote moleculen

Welke van onderstaande antwoorden hebben betrekking op
an-organische stoffen?

1. Ze bestaan uit C/H/O-atomen
2. Ze komen uit de levenloze natuur
3. Het zijn relatief grote moleculen
4. CO2 is een organisch molecuul

Welke van onderstaande moleculen zijn anorganisch?

1. Eiwitten
2. ijzer
3. Keukenzout (NaCl)
4. Glucose

Welke van onderstaande moleculen
zijn organisch?

1. Koolhydraten
2. Aminozuren (bouwstenen eiwitten)
3. Mineralen
4. Vitamines

Vul in:

.......... + zuurstof --> energie + water+ koolstofdioxide

1. melkzuur
2. fotosynthese
3. verbranding
4. glucose

Welk van deze organismen is autotroof?

1. gorilla
2. goudvis
3. geranium
4. gierzwaluw

Het maken van glucose uit koolstofdioxide en water door autotrofe organismen heet ....

1. Assimilatie
2. Dissimilatie
3. Koolstofassimilatie
4. Voortgezette assimilatie

Bij dit proces is energie nodig.

1. Assimilatie
2. Dissimilatie

Hoe wordt het proces genoemd waarbij een energierijk ATP ontstaat door binding van een fosfaatgroep aan ADP?