H5, P1 sprint5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Wat ga je doen? 

1.  Maken opdr. 29 t/m 32 (blz. 65 WB)

2. Verder met Studiewijzer 

Studiewijzer deze week: 

Voorbereiding: 

lezen C9 (blz. 78 t/m 83)

Lezen "De eerste dictatuur" (blz. 192 t/m 193)

Verwerking: mk...

opdr. 19 t/m 30 (WB blz. 181)

opdr. 15 t/m 32 (WB blz. 65)

Verdieping: mk...

Opdr. 1, 2, 3 & 6 (blz. 65 WB)

opdr. 1 t/m 6 (blz. 188 WB)

Geschiedenis Havo 5

Thema rond 1800 - heden

Agenda: 

- Binnen = Beginnen

- Uitleg/aantekening: Bezetting, onderdrukking & terreur

- Zelfstandig werken

- Bespreken & nakijken

- Afsluiting 

Wat ga je leren? 

- Hoe de nazi's terreur en onderdrukking inzetten om hun politieke en militaire doelen te bereiken. 

4 . Aan de slag:

-Ga naar  63 in je hb 

- Lees de tekst

- Maak opdracht 1 

- Lees de theorie op blz. 64 & 65

- Maak opdracht 2 t/m 4

Binnen = Beginnen

1. Ga rustig zitten  

2. boeken en schrift op tafel, pen in de aanslag

3. Maak de onderstaande vragen in je schrift. 

Bekijk de video: 

Concentratiekampen

Neurenbergerwetten

Emigratie

Kristallnacht

Endlosung

Wannsee-conferentie

Vernietiging

Bezetting

4 . Aan de slag:

-Ga naar  63 in je hb 

- Lees de tekst

- Maak opdracht 1 

- Lees de theorie op blz. 64 & 65

- Maak opdracht 2 t/m 4

Afsluiting van de les

1. Ruim rustig je spullen op.

2. Ruim eventuele rommel op.    

2. Blijf op je plek zitten totdat je mag vertrekken. 

3. Schuif je stoel aan en verlaat rustig het lokaal. 

Wat heb je geleerd? 

Geschiedenis Havo 5

Thema rond 1800 - heden

Agenda: 

- Binnen = Beginnen

- Instructie Praktische Opdracht

- Deel 1: Wat is een Rechtstaat

- Bespreken & nakijken

- Afsluiting 

Wat ga je leren? 

- Wat een Rechtsstaat is

4 . Aan de slag:

-Ga naar  63 in je hb 

- Lees de tekst

- Maak opdracht 1 

- Lees de theorie op blz. 64 & 65

- Maak opdracht 2 t/m 4

Binnen = Beginnen

1. Ga rustig zitten  

2. boeken en schrift op tafel, pen in de aanslag

3. Maak de onderstaande vragen in je schrift. 

Wat is een rechtsstaat?

Rechtsstaat

• Nederland is een rechtsstaat: de wetten en rechten gelden voor iedereen.
  
• Rechters zijn onafhankelijk van de politiek.

Na 1848 is er één periode waarin Nederland geen rechtsstaat is, namelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er is in die periode geen grondwet en rechters moeten zich houden aan dat wat de Duitse bezetter wil.

Algemeen belang vs. Privaat belang 

Wat uiteindelijk het beste is voor iedereen

Wat het beste is voor afzonderlijke personen. 

- Continue afweging van deze belangen. 

- VB: belastingen, dienstplicht, 

Belastingdienst

algemeen vs. privaat? 

Ik snap wel dat het bestaat, maar het is gewoon kankerkrom geregeld

Belastingdienst

Ik zie zeker nut In een gemeenschappelijke pot

Maar als de rijken niet betalen is het hele ding kapot

Belasting

Fuck de fiscus

Trickle down m'n lul (o, no) met je marktflauwekul

Terwijl jij zakken vult met de multinationals

Praktische Opdracht Rechtsstaat

- Individueel

- Je gebruikt de bronnen om een essay te schrijven.

- Lees eerst de bronnen goed door. 

- Schrijf netjes en overzichtelijk

- Aan het eind van de les lever je alles in bij de docent. 

- De volgende les gaan we weer verder (totaal 3 lessen). 

Onderdaan en burger

- Staat = gebied binnen staatsgrenzen met inwoners waarover een overheid regeert. 

- Relatie inwoners en overheid: 

       - Onderdanen: onderworpen aan een oppermachtige heerser, zonder zelf iets in te brengen              te hebben, geen rechten waarop ze zich kunnen beroepen. 

       - burgers: denken na over het bestuur van hun staat en naar die mening wordt ook                    geluisterd, wel rechten waarop ze zich kunnen beroepen. 

Burgerrechten: 

- Vrijheidsrechten: regelen wat een overheid niet mag doen. 

- Politieke rechten: hierin wordt vastgesteld hoe burgers mogen deelnemen aan het bestuur van hun staat (bijvoorbeeld stemmen/verkiezingen). 

Burgerschap & Burgerplichten

- Burgerschap is moeilijk!

- Burgers zijn verantwoordelijk

- Zelf nadenken en mening vormen!

Klassieke ideeen over politiek en burgerschap. 

- polis & politiek

- Aristoteles: menswaardig leven alleen mogelijk in gemeenschapsverband 

(mens = politiek wezen, "zoon politicon")

        - Drie zuivere hoofdvormen van bestuur: Monarchie, aristocratie en wettige democratie

        - drie corrupte vormen van bestuur: tirannie, oligarchie en volledige democratie

- Het verschil tussen de twee hoofdvormen is de rol die het algemeen belang speelt. 

- Aanbeveling van Aristoteles: combineren van de drie zuivere vormen (imperium mixtum)

- Navolging van Aristoteles: Marsilius van Padus (1280 - 1343): scheiding wereldlijke en geestelijke macht. 

Renaissance & Humanisme:

Nicolo Machiavelli

- "Il principe" - realisme in het politieke denken. 

- Ging uit van het egoisme en de onbetrouwbaarheid van mensen. 

- "Het is beter om als vorst gevreesd te zijn dan geliefd." 

- Een vorst moet alles kunnen doen om de orde te handhaven, desnoods wreedheid, terreur en misleiding. 

17e eeuw: Thomas Hobbes

- Mensen hadden in de natuurstaat een afschuwelijk bestaan: 

'het ergste is nog dat iedereen dan in voortdurende angst leeft en gevaar loopt 

een geweldadige dood te sterven. Het leven van een mens is dan eenzaam, 

armoedig, akelig, dierlijk en kort.' 

- "Homo homini lupus est"  (De mens is de mens een wolf)

- Oplossing: Sociaal contract; deel van de vrijheid ingeleverd aan een absolute en onbetwistbare vorst. 

'Wie zich erover beklaagt dat hem iets is aangedaan door zijn vorst, beklaagt zich over iets wat hij zelf heeft veroorzaakt. Hoe moet dan dus niemand anders beschuldigen dan zichzelf.' 

17e eeuw: Thomas Hobbes

- Mensen hadden in de natuurstaat een afschuwelijk bestaan: 

'het ergste is nog dat iedereen dan in voortdurende angst leeft en gevaar loopt 

een geweldadige dood te sterven. Het leven van een mens is dan eenzaam, 

armoedig, akelig, dierlijk en kort.' 

- "Homo homini lupus est"  (De mens is de mens een wolf)

- Oplossing: Sociaal contract; deel van de vrijheid ingeleverd aan een absolute en onbetwistbare vorst. 

'Wie zich erover beklaagt dat hem iets is aangedaan door zijn vorst, beklaagt zich over iets wat hij zelf heeft veroorzaakt. Hoe moet dan dus niemand anders beschuldigen dan zichzelf.' 

John Locke

- Civil society (burgerlijke samenleving) 

- Sociaal contract, maar geen absolute vorst als uitgangspunt. 

- Machtsevenwicht. 

Charles-Louis de Montesquieu - scheiding der machten

- Machtsevenwicht: Controleren en in evenwicht houden van de verschillende staatsmachten.

- De macht niet in handen van één persoon of partij. 

- Onafhankelijke rechter van groot belang: Zo neutraal mogelijk. 

Locke & Rousseau- het sociaal contract; overeenkomsten en verschillen

- In de natuurtoestand leefde de mens als vrije en gelijke individuen. 

- sociaal contract: "overeenkomst" van mensen om een staat te stichten, 

waarbij...

     - ze een deel van hun vrijheid inleverden ten behoeve van een regering of 

        koning. 

     - de hoogste macht uiteindelijk bij het volk lag (volkssoevereiniteit)

     - het volk ook één algemene belang had (Rousseau); dat wat het beste 

        was voor iedereen. - volkswil

     - Het is onmogelijk om iets anders te willen dan wat het volk in volksbesluiten 

        had vastgesteld (Rousseau) - volledige democratie???? / Terreur?

Edmund Burke (1729- 1797)

- Engels perspectief op Verlichting en radicale fase van Franse Revolutie. 

- Engelse systeem: Monarchie, Hogerhuis, Lagerhuis. 

- Weerspiegeling van het evenwicht van Aristoteles: Imperium mixtum (beetje van alle zuivere bestuurssystemen)

 

John Stuart Mill

- Kritiek op idee van algemeen belang/volkswil: er is niet 1 algemeen belang of 1 volkswil. 

- Dictatuur van de massa: volledige democratie??

- Macht van de overheid = verbieden van wat anderen kan schaden. (minimale rol v.d. overheid)

" Een mens kan niet gedwongen worden om iets te doen of te laten, omdat het beter voor hem zou zijn om dit te doen, omdat het hem gelukkiger zou maken, omdat, naar de mening van anderen, het verstandig of zelfs juist zou zijn." 

" Het enige gedrag van iemand waarvoor hij verantwoordelijk is aan de samenleving, is datgene wat anderen aangaat. In het gedrag dat alleen hemzelf aangaat, is zijn onafhankelijkheid absoluut. Over zichzelf, over zijn eigen lichaam en geest, is het individu soeverein." 

De Nederlandse democratie revolutie

Wat waren de problemen/kritiekpunten? 

- het bestaande regeersysteem (regenten, staten generaal en stadhouder) 

- ongelijkheid tussen de rijke regenten en andere inwoners. 

- vrijheid van geweten (en geen vrijheid van godsdienst) 

Johan Derk van der Capellen tot den Pol

' Aan het volk van Nederland' (1781)

' O landgenoten! Het land behoort toe aan u allemaal bij elkaar en niet alleen aan de Prins en zijn groten. Het volk dat in een land woont, de burgers en boeren, armen en rijken, groten en kleinen - zij allemaal bij elkaar zijn de ware eigenaars, de heren en meesters van het land. Zij kunnen zeggen hoe en door wie zij geregeerd willen worden. Alle mensen zijn vrij geboren. De een heeft van nature over de ander niets te zeggen. o volk van Nederland! Blijf niet langer werkloos toezien. Kom bijeen in uw steden en dorpen en kies zelf uw vertegenwoordigers. Zorg ervoor dat die vertegenwoordigers via de drukpers verslag doen van wat zij voor u doen. Zorg voor de vrijheid van drukpers, want die is de enige steunpilaar van uw nationale vrijheid. Wapent u allen en kiest zelf uw commandanten. 

Ik ben, Volk van Nederland! Waarde Medeburgers! Uw getrouwe Medeburger.' 

Patriotten

- "goede vaderlanders" 

- Oprichten van vrijkorpsen (schutterijen) - bewapening van de burgers

- Democratische revoluties in de steden (Utrecht, Amsterdam, Zwolle, Deventer) 

- Ingrijpen Pruisische koning na aanhouding Goejanverwellesluis.  

Bataafse Revolutie (1795)

- Verspreiding van revolutie vanuit Frankrijk - Republiek veroverd. 

- Stadhouder (Willem V) vlucht naar Engeland. 

- Regenten afgezet en democratische besturen aangesteld. 

- Bataafse Republiek

- grondwet aangenomen (1798) met (grond)rechten van de burgers en de

regels voor het regeren. 

- De eerste rechtsstaat in Nederland - "het recht 'regeert' en burgers en 

de overheid moeten zich daaraan houden. 

De eerste Nederlandse koning

- Koning Lodewijk Napoleon (benoemd door Napoleon Bonaparte) 

- ondemocratisch centraal bestuur

- eenheidsstaat 

       - ministeries voor het hele land

       - Nationale belastingen

       - vrijheid van godsdienst

       - gelijkheid voor de wet 

- 1810: Nederland een Franse provincie (onderdanen)

Verhaal van Nederland

Verenigd koninkrijk der Nederlanden

- Constitutionele monarchie

- 1815: Koning Willem I (kanalenkoning)

- 1840: Koning Willem II

- Zette zich in voor het land en het welzijn (Verlicht absolutisme?)

- Geen inspraak in het bestuur. 

Verhaal van Nederland

Grondwet 1814 & 1815: Het koninkrijk der Nederlanden

De eerste grondwet van het koninkrijk der Nederlanden. 

Belangrijkste bepalingen: 

- Oprichting van het parlement (De Staten Generaal) (1814)

- Samenvoeging Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. 

- Vrijheid van de pers. (1815)

- Recht op petitie. (1815)

- Opdeling parlement in 1e en 2e kamer. (1815)

Verhaal van Nederland

Opkomst politieke stromingen

Liberalen: 

- liber = vrij

- gebaseerd op de ideeen van de Verlichting, de Bataafse Republiek en de patriotten. 

- wens: democratische grondwet die de koninklijke macht beperkte. 

Conservatieven: 

- Behoud van een grote koninklijke macht. 

- conservare = behouden. 

Verhaal van Nederland

Grondwet 1848: Het grote werk van Thorbecke

- 1848: Jaar van Revolutie in Europa (Duitsland, Frankrijk). 

- Johan Rudolf Thorbecke (leider van de liberalen)

- "De grondwet heeft het burgerschap tot nu toe laten slapen, 

     terwijl het juist de belangrijkste kracht van onze eeuw is." 

- Belangrijkste wijzigingen: 

1. De eerste en tweede kamer werden democratischer verkozen. 

2. Ministeriele verantwoordelijkheid; 'de koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk.' 

3. vrijheid van drukpers, meningsuiting, onderwijs, vereniging & vergadering. 

Verhaal van Nederland

Grondwet 1917/1922: Uitbreiding kiesrecht en einde van de schoolstrijd. 

- Al sinds 1815 censuskiesrecht: alleen degenen die meer dan een bepaald bedrag aan belasting betaalden, mochten kiesrecht hebben.