3. Van genotype naar fenotype (3HA)

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Ga rustig zitten, log alvast in op deze LessonUp.

Hoe kan het dat bruinogige ouders een kind kunnen krijgen met blauwe ogen?

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je...

• uitleggen waarom een individu eigenschappen kan hebben die de ouders niet hebben;
• een genotype noteren en het bijpassende fenotype identificeren.

Planning

• Herhalen vorige les: mitose en meiose
• Uitleg: van genotype naar fenotype
• Uitleg: noteren genotype en kruisingen
• Zelfstandig opdrachten maken
• Samen afsluiten

mitose en meiose

• Huiswerk vorige les...
• Opdracht: leg de kaarten op de juiste volgorde (in tweetallen)
• Je hebt hier 5 minuten voor
• Laat het controleren als je klaar bent

Van genotype naar fenotype

Het genotype wordt bepaald door...

1. Alleen het DNA
2. Alleen het milieu (omgeving)
3. Zowel het DNA als milieu

Hoe komt het dat je chromosomen in paren hebt? (twee chromosomen met dezelfde eigenschappen)

homologe chromosomen; genen en allelen

homozygoot / heterozygoot

homozygoot / heterozygoot

homozygoot / heterozygoot

dominant of recessief

• Allelen kunnen dominant of recessief zijn. 
• Dominante allelen komen altijd tot uiting.
• In heterozygote (van beide één) individuen komt het dominante allel tot uiting en wordt het recessieve allel onderdrukt.

Donker haar is dominant over licht haar. Iemand met twee allelen voor licht haar heeft van nature:

1. licht haar
2. donker haar

De haarkleur van de persoon uit de vorige vraag is het...

1. genotype
2. fenotype

devices mogen weg, pak een aantekeningenschrift en een pen/potlood erbij

genotypen noteren

• Hoofdletter: dominante allel 
• Kleine letter: recessieve allel

(gebruik letters waarbij de hoofdletter en kleine letter verschillen!)

homozygoot / heterozygoot

dominant / recessief

BB: homozygoot dominant

bb: homozygoot recessief

Bb: heterozygoot

van genotype naar fenotype

A = bruin haar

a = zwart haar

B = kort haar

b = lang haar

Schrijf alle mogelijke genotypen op!

van genotype naar fenotype

A = bruin haar

a = zwart haar

B = lang haar

b = kort haar

Schrijf alle mogelijke genotypen op!

AABB, AaBb, AABb, AaBB

Bruin = B

blauw = b

Bruin = B

blauw = b

1: bb

2: Bb

3: Bb

een kruisingsschema maken

• Als je de allelen van de moeder en vader in een tabel zet, kun je voorspellen welke combinaties er allemaal mogelijk zijn voor de kinderen.
• Je kunt de kans op een bepaalde genotype / fenotype bepalen.

Kruisingsschema opdracht

Bij paarden is bruine vacht dominant over zwarte vacht. Een zwarte merrie wordt gekruist met een homozygote bruine hengst.

a) geeft de genotypen van de merrie en hengst

bruin = B

zwart = b

	?	?
?
?

Kruisingsschema opdracht

Bij paarden is bruine vacht dominant over zwarte vacht. Een zwarte merrie wordt gekruist met een homozygote bruine hengst.

b) vul het kruisingsschema in

c) hoeveel procent kans is er op een zwart veulen?

d) hoeveel procent kans is er op een bruin veulen?

bruin = B

zwart = b

	B	B
b
b

Kruisingsschema opdracht

Bij paarden is bruine vacht dominant over zwarte vacht. Een zwarte merrie wordt gekruist met een homozygote bruine hengst.

b) vul het kruisingsschema in

c) hoeveel procent kans is er op een zwart veulen?

d) hoeveel procent kans is er op een bruin veulen?

Bb = bruin = 100% kans op een bruin veulen

bruin = B

zwart = b

	B	B
b	Bb	Bb
b	Bb	Bb

Nog een kruising

Nog een kruising

G = losse oorlel

g = vaste oorlel

 

a) moeder: gg

     kind: Gg

b) heterozygoot

c) homozygoot

d) Gg of GG

Aan de slag!

Ga zelfstandig bezig met de opdrachten.

Hoe kan het dat bruinogige ouders een kind kunnen krijgen met blauwe ogen?