poëzie les 8: Jaren 50 en 60

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Poëzie

Doel: ik kan een gedicht analyseren

Doel: ik weet kenmerken van poëzie uit de jaren vijftig en zestig

Startopdracht

Schrijf in korte tijd twee contrasterende gedichten: één absurd en onzinnig, en één realistisch en serieus.

Stap 1: Kies een onderwerp

Je onzingedicht gaat over iets dat niet bestaat. Dit mag een fantasiewezen, een verzonnen plaats of een compleet absurd fenomeen zijn.

Je realistische gedicht gaat over iets concreets en herkenbaars, zoals een herinnering, een persoon, een natuurverschijnsel of een dagelijkse situatie.

Startopdracht

Stap 2: Schrijf je gedichten

Onzingedicht: Gebruik rare woorden, verzin eigen taal of speel met klanken. Laat logica los: alles mag!

Bijvoorbeeld: een stad gemaakt van pudding of een wezen dat achteruit praat.

Realistisch gedicht: Gebruik concrete details en zintuiglijke beschrijvingen. Zorg dat de lezer het beeld kan voelen, ruiken, horen of zien.

Bijvoorbeeld: een treinreis op een regenachtige dag of een zomermiddag in de stad.

50-60

• Vijftigers: experimenteren, geen regels. Vaak moeilijk te begrijpen. Geen rijm, geen interpunctie of logica.
• Dada: Reactie op Eerste Wereldoorlog, in jaren vijftig terug.  
• Zestigers: ze vormen een reactie op de Vijftigers met hun onbegrijpelijke gedichten. Ze schrijven realistische poëzie, begrijpelijke taal en ready-mades. 

Hans Andreus

• Begrijpelijker dan Vijftigers
• Liefde, licht en intens leven

Ida Gerhardt

• o.a. Lerares in Kampen
• P.C. Hooftprijs
• vormvast, symbolische gedichten

Cees Buddingh

• Dada, surrealisme
• Alledaagse werkelijkheid
• Luchtig, soms melancholisch

Bernlef

• Elementen uit de werkelijkheid onder aandacht brengen
• Ready mades
• Eigen stijl, romans

Opdracht

• Schrijf op wat je allemaal opvalt aan de gedichten van Andreus, Gerhardt, Buddigh en Bernlef. Denk daarbij aan alle theorie die we tot nu toe gehad hebben ( rijmschema’s, strofevormen, beeldspraak, stijlfiguren, waar gaat het over)
• We bespreken ze daarna samen met 

      de groepjes

Voor een dag van morgen

• Soms wel eindrijm wind/klimt/kind, had/stad, vrouw/jou, soms assonantie begrijpen/kijken, soms alliteratie hoeveel/hield, maar/mens, soms niets.
  
• Enjambementen dat/alleen, liefhad/als
  
• Personificatie: wind die in bomen klimt
  
• Meest opvallend is de herhaling van 'vertel het aan' en 'hoeveel ik van je hield'

De gestorvene

• Rijm: abbaa accaa, assonantie ee- aa, binnenrijm moeten/voeten, kleren/deren
  
• Veel herhaling: zeven maal
  
• bijbelse getal 7 volmaaktheid
  
• Metafoor? met z'n tweeën te staan (samenzijn)

• ontroerend liefdesgedicht voor een gestorvene

Vanochtend na het ontbijt

• 1,2,3 eindrijm ontbijt, verstrooidheid, marmite
  
• Enjambementen: ontbijt/ontdekte ik, verstrooidheid/dat etc.
  
• Spreektaal: en jawel hoor

• Grappige observatie

Deur

• Deur
  
• Sober taalgebruik, zo objectief mogelijk

quizizz.com

Evaluatie

Wat zijn de verschillen tussen de jaren vijftig en zestig?