Les 9: Gevolgen klimaatverandering

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Welkom bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon en oortjes weg
• schrift, pen + kladpapier op tafel   

Wat gaan we doen?

Wat heb je nodig om successvol te zijn deze les:

• Daag jezelf uit door serieus de vragen te beantwoorden
  
  
• Rust tijdens uitleg

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugblik
• Uitleg en aantekeningen maken 
• Oefenen 
• Tijd over: Praktische opdracht

Heeft iedereen kladpapier?

Terugblik

Topografie

Land + hoofdstad

2

4

11

16

17

Topografie

Land + hoofdstad

2 Ierland + Dublin

4 Noorwegen + Oslo

11 Frankrijk + Parijs

16 Oostenrijk + Wenen

17 Polen + Warschau

Noem de 6 landschapszones

Welke landschappen zie je op de foto's? 

          Savanne                               Toendra                              Taiga   

Bij welke landschapszones horen deze landschappen?

toendra

taiga

savanne

Uit hoeveel hoofdzones (letters) bestaat het klimaatsysteem van köppen? 

A

B

C

D

E

Klimaten van

Köppen

Bij welke hoofdletter

van het systeem van Köppen

hoort deze klimaatgrafiek?

A: Tropisch klimaat
(Af: tropisch regenwoud klimaat)

Welke 4 klimaatfactoren hebben we besproken?

Klimaatfactoren = factoren die bepalen hoe het klimaat in verschillende delen van de wereld is.

Welke klimaatfactoren hebben we besproken?

1. Breedteligging 
2. Hoogteligging (hoogtegordels  + loef/lijzijde) 
3. Windrichtingen (aanlandig en aflandig) 
4. Zeestromen (warm en koud)

      Hoe...

1. Hoe verder een gebied van de evenaar ligt, hoe (kouder / warmer) de gemiddelde temperatuur.

2. Hoe hoger een gebied ligt, hoe (kouder / warmer) de temperatuur.

3. Hoe hoger een gebergte is, hoe (meer / minder) neerslag er aan de loefzijde valt.

4. Hoe vaker de wind uit het noorden komt, hoe (kouder / warmer) het klimaat in een gebied.

5. Hoe vaker de wind vanaf zee waait, hoe (droger / natter) het klimaat aan de kust.

6. Hoe warmer de zeestroom langs de kust, hoe (warmer / kouder) het klimaat in dat gebied.

7. Hoe dichter een gebied bij een koude zeestroom ligt, hoe (droger / natter) het daar is.

      Lesdoel

Aan het einde van de les:

• weet je wat klimaatverandering door het versterkte broeikaseffect is.
• weet je hoe het klimaat verandert. 
• kan je verschillende gevolgen van klimaatverandering voor de mens en de natuur opnoemen. 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen weten wat klimaat is

2. De leerlingen weten wat klimaatverandering is 

. 

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Wat is klimaatverandering? 

Wat is klimaatverandering ?

Klimaatverandering = de verandering van temperatuur, neerslag en andere weersomstandigheden over een lange periode.

Oorzaken:
1) natuurlijke processen 

2) menselijke activiteiten

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Klimaatverandering

Stijging temperatuur

Landschap kaart --> laat zien wat er verandert als het warmer blijft worden.

Wat is het broeikaseffect? 

Broeikaseffect

• Broeikaseffect = vasthouden van zonnewarmte door de atmossfeer 
• Co2 (broeikasgas) houdt warmte vast in de atmosfeer = broeikasgas 

natuurlijke broeikaseffect versus versterkte broeikaseffect

Versterkte
broeikaseffect

Klimaatverandering veroorzaakt door de mens. 

Doordat de mens extra CO2-uitstoot veroorzaakt, zal de temperatuur op aarde extra toenemen.

Menselijke activiteiten die bijdragen aan klimaatverandering

Ontbossing: Minder bomen betekent minder CO₂-opname.

Industrie: Fabrieken stoten veel CO₂ en andere broeikasgassen uit.

Verkeer: Auto’s, vliegtuigen en schepen verbranden fossiele brandstoffen.

Landbouw: Veeteelt produceert methaan, een sterk broeikasgas

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Hoe verandert het klimaat

• Hogere gemiddelde temperaturen wereldwijd.

• Veranderende neerslagpatronen: sommige gebieden worden natter, andere droger.

• Toename van extreme weersomstandigheden zoals hittegolven, stormen en overstromingen.

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Gevolgen voor de natuur

Smeltende ijskappen en gletsjers, stijgende zeespiegel.

Verandering in ecosystemen: sommige soorten verdwijnen, andere breiden uit.

Veel meer risico op bosbranden en droogtes

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Gevolgen voor de de mens

• Toename van natuurrampen zoals overstromingen en stormen.

• Voedseltekorten door mislukte oogsten.

• Gezondheidsproblemen door hitte, luchtvervuiling en tropische ziektes.

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Kwetsbaarheid bij klimaatverandering

Video NOS

Is klimaatverandering dan wel ons probleem?

Wat is de belangrijkste oorzaak van de huidige klimaatverandering?

1. Vulkanische activiteit
2. Menselijke uitstoot van broeikasgassen
3. Veranderingen in de baan van de aarde
4. Zonnevlekken

Welke menselijke activiteit draagt het meest bij aan CO₂-uitstoot?

1. Elektriciteitsopwekking uit steenkool en gas
2. Recycling
3. Waterkrachtcentrales
4. Bosaanplanting

Wat is een gevolg van het versterkte broeikaseffect?

1. Afnemende zeespiegel
2. Afnemende temperatuur wereldwijd
3. Extreem weer en smeltende ijskappen
4. Minder CO₂ in de atmosfeer

Welke maatregel helpt om klimaatverandering tegen te gaan?

1. Meer fossiele brandstoffen gebruiken
2. Overstappen op hernieuwbare energiebronnen
3. Bossen kappen voor landbouwgrond
4. Meer auto’s met benzinemotoren gebruiken

     Kleine afsluiting

Klimaatverandering

versterkte broeikaseffect

temperatuurstijging

neerslagpatroon

verdroging

zeespiegelstijging

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

      Lesdoel check

Aan het einde van de les:

• weet je wat klimaatverandering door het versterkte broeikaseffect is.
• weet je hoe het klimaat verandert. 
• Kan je verschillende gevolgen van klimaatverandering voor de mens en de natuur opnoemen. 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Leerdoelen check

• 3 vragen beantwoorden, individueel & in stilte
• Heeft iedereen genoeg kladpapier om wat vragen te beantwoorden?

Beantwoord de vragen

1. leg uit hoe het versterkte broeikaseffect leidt tot klimaatverandering
2. noem 2 dingen die veranderen aan het klimaat 
3. noem minimaal 2 gevolgen van klimaatverandering voor de mens, dier en/of natuur. 

Wat hebben we tot nu toe besproken?

Periode 1	Periode 2
Soorten kaarten Kaartelementen Breedte- en lengtegraden Lagen van de aarde Plaatbewegingen 3 oorzaken van Plaatbewegingen	Landschapszones Klimaatzones (Köppen) Klimaatgrafiek Breedteligging Hoogteligging Zee & Windstromen Klimaatverandering

+ topografie: oceanen, continenten en 15 x Europa

Praktische opdracht

• Verder werken aan je Praktische Opdracht! 

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

Oefenen!

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com