4.3 Investituurstrijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4 Tijd van steden en staten 

4.3  De strijd tussen paus en keizer

Deze les:

Leerdoelen

Filmpje Gang naar Canossa

Oefenen - examenopgave maken

Aan het einde van de les kun je uitleggen:

• wat de tweezwaardenleer betekende voor de machtsverhouding tussen kerk en koningen;
• welk tegengesteld belang de paus en de Duitse keizers hadden bij het recht om bisschoppen te benoemen;
• wat het gevolg van de investituurstrijd was voor de macht van de Duitse keizers;
• wat het gevolg van het westers schisma was voor de macht van de paus.

Kenmerkend aspect

Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben. 

Conflict tussen?

Casus

• Lees de casus 'De Schenking van Constantijn' (p. 116)

• Maak vraag 2 en 3

Tweezwaardenleer

Slimme keizers?

• Om de macht te vergroten, benoemden Duitse keizers vanaf de 10e eeuw bisschoppen als vazal
• Trouwer aan de keizer dan aan de paus en geen gevaar van zonen  die konden erven (vanwege het ?)

De paus is not amused.....

Bisschoppen benoemd door de keizer: er ontstaat strijd tussen Gregorius VII en Duitse keizer Hendrik IV over benoeming geestelijken

• Tweezwaardenleer  
• Keizer macht over het aardse 
• Paus macht over het geestelijke 

Probleem?

Waar ligt het primaat? (hoogste gezag)

Er volgt een investituurstrijd

• Investituur betekent benoeming van een bisschop
• Paus Gregorius VII (1075): alleen ik mag bisschoppen benoemen.
• Duitse keizers en koningen: wij willen dat ook zelf doen

Excommunicatie Hendrik IV

Canossa (1077)

Deze strijd was gewonnen door de Paus. Maar het was niet het laatste gevecht...

Concordaat Worms

1122 voorlopig einde investituurstrijd. Paus krijgt zijn zin.

Maar... koningen konden geestelijken zoals bisschoppen nog wel benoemen tot leenmannen. Bisschoppen verkregen zo wereldlijke macht, in dienst van de vorst.

Duitse Kijzerrijk

-Versnipperd

-Concordaat van Worms

-Geen centralisatie

Westers schisma 

Zelfstandig maken:

Opdr. 4 t/m 10 

Bespreken we over 15 minuten. Dan is het af.

www.britannica.com

Quizvragen

hierna volgen enkele vragen over de stof

wat bedoelen we met de tweezwaardenleer?

1. de strijd tussen de geestelijke en wereldlijke macht over de leiding van de kerk
2. Verrdeling van de macht tussen kerk en staat
3. de strijd tussen de paus en de bisschop over de leiding van de kerk
4. de leiding van de kerk in handen van christus en niet van de keizer

Een investituur is ....

1. Een promotie van een geestelijke
2. Benoeming van een nieuwe paus
3. Een plechtige benoeming van een bisschop
4. Een ruzie tussen de paus en de kerk

Waarom willen Duitse keizers zo graag bisschoppen benoemen als vazallen?

1. Bisschoppen zijn meer trouw aan de keizer en kunnen bovendien geen kinderen als opvolgers hebben
2. Bisschoppen zijn vroom: dat wil zeggen dat ze zich goed en netjes gedragen.
3. Bisschoppen kunnen het volk goed onder controle houden, omdat bisschoppen christelijke leiders zijn.
4. Bisschoppen zijn heel goed in het besturen van een stuk land.

De tweezwaardenleer hield in dat de wereldlijke macht de hoogste macht had

1. waar
2. niet waar

Vragen bij 4.4

2 3 4 13 15 16 Herhalen: 9 t/m 12 Verdiepen: 14 17