3.3 Kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema 3.3 kruisingen

Ga rustig zitten en pak je lesmateriaal er alvast bij.

Programma vandaag

- Terugblik Bs 5.3 Genen en allelen + 5.8 Dominant en recessief

-Uitleg BS 3.3 Kruisingen

-Werktijd

Wat is een allel?

1. Een bepaalde variant van een gen
2. Een eigenschap
3. Het uiteinde van een stuk DNA

Een man en een vrouw zijn beide heterozygoot voor haarkleur: 1 allel voor blond haar en 1 allel voor bruin haar. Welke allelencombinaties zouden kunnen voorkomen bij hun kinderen?

1. alleen bruin-bruin
2. alleen blond-blond of bruin-bruin
3. alleen blond-bruin
4. blond-blond, bruin-bruin of blond-bruin

Mutant

Mutagene invloeden

Metastase

Mutatie

Mutatie die te zien is in het fenotype

De bloodstelling aan bepaalde stralingen of chemische stoffen

Er ontstaan kankergezwellen op meerdere plaatsen van het lichaam

Plotselingen verandering in het genotype

Geef van ELK gezinslid aan:
1. Is deze heterozygoot, homozygoot recessief, of homozygoot dominant
2. Wat is het fenotype voor de haarkleur?

Een man en vrouw krijgen een kind.
De man is homozygoot voor blond haar.
De vrouw is homozygoot voor bruin haar.
Leg uit, Is het kind homozygoot of heterozygoot?

Kruisingsschema maken

Leerdoelen

- Je kunt een kruisingsschema opstellen.

- Je kunt bij een gegeven kruising genotypen en fenotypen van ouders en/of nakomelingen afleiden.

Stap 1

• Welke eigenschap is dominant? (A)
• Welke eigenschap is recessief? (a)
• Wat is het fenotype en genotype ouders?
• Hebben ouders homozygote of heterozygote allelen?
• We gebruiken het voorbeeld op blz 112

Labradors

Bij labradors is het gen voor een zwarte vacht (A) dominant over het gen voor een gele (blonde) vacht (a).

Een zwartharig vrouwtje (homozygoot) paart met een geelharig mannetje.

Wat weten we?

• Fenotype moeder: zwartharig
• Fenotype vader: geelharig
• Moeder: AA (want homozygoot)
• Vader : aa
• P: AA x aa
• F1: ?

Stap 2

• Maak een schema
• Vul de genotypen van de ouders in

	A	A
a
a

Stap 3

• Vul het schema verder in
• maak de combinaties

	A	A
a	A a	A a
a	A a	A a

Stap 4

• Bekijk welke genotype de nakomelingen F1 kunnen hebben

	A	A
a	A a	A a
a	A a	A a

Verhoudingen

• Uit een kruisingsschema kan je een verhouding aflezen hoe vaak iets voorkomt
• F1: 100% heterozygoot Aa
• Fenotype: 100% zwartharig

	A	A
a	A a	A a
a	A a	A a

Voorbeeld:

P:          Aa x Aa

vpc:       A of a

F1: ?

	A	a
A
a

P: Aa x Aa

                F1:        AA  :  Aa  :  aa

genotype:          1    :   2    :   1

fenotype:            3              :  1 

                           zwart          :  geel 

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Wat betekenen de symbolen P en F1 in een kruisingsschema?

1. P is de vader en F1 is de moeder
2. P zijn de kinderen en F1 zijn de ouders
3. P zijn de ouders en F1 zijn de kinderen

Kijk goed naar deze kruising

	A	a
a	Aa	aa
a	Aa	aa

Als P: Aa x aa, wat zijn de verhoudingen van de fenotypen?

1. 1:2:1
2. 1:2
3. 3:1
4. 2:2 --> 1:1

Twee planten met gele tomaten worden met elkaar gekruist.
Hoe groot is de kans op nakomelingen met rode tomaten?
Rood is dominant
Pak papier

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

P: geel x geel

Rood = dominant = A

Geel   = recessief  = a 

Dus:

P:              aa x aa

vpc:          a       a      

F1:           100% aa

	a	a
a	aa	aa
a	aa	aa

Aan de slag:

• Maak de opdrachten van bs 3.3 uit het online VMBO GT boek
• Klaar? Lees bs 3.4 alvast door.

Klascodes:

h3a VMBO GT    766446

h3b VMBO GT    918996

h3c VMBO GT    575037