Werkwoorden en hun verschillende vormen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Werkwoorden en hun verschillende vormen

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je werkwoorden herkennen en verschillende vormen onderscheiden: de persoonsvorm, de infinitief, het voltooid deelwoord en het tegenwoordig deelwoord.

Dit is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse taal. Het is belangrijk dat de leerlingen deze vormen van werkwoorden begrijpen om goed te kunnen communiceren.

Wat zijn werkwoorden?

Werkwoorden zijn woorden die aangeven wat er gebeurt of wat iemand doet.

Vraag de leerlingen om voorbeelden van werkwoorden te noemen. Schrijf deze voorbeelden op het bord.

Persoonsvorm

De persoonsvorm is de vorm van het werkwoord die verandert als je de zin in een andere tijd zet.

Bijvoorbeeld:
Het salaris wordt (werd) later uitbetaald, want de salarisadministratie kampt (kampte) met een computerstoring. 

Geef voorbeelden van zinnen waarin de persoonsvorm verandert als de tijd verandert. Vraag de leerlingen om zelf voorbeelden te bedenken.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

De hond blaft in de achtertuin.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

Mijn broertje speelde gisteren piano in de woonkamer.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

De trein vertrok om 18:30 uur vanaf perron 3.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

Tijdens de vakantie bezochten we prachtige stranden en historische bezienswaardigheden.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

Jij hebt altijd interessante verhalen te vertellen.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

Onze buren zijn vorige maand naar het buitenland verhuisd.

Wat is de persoonsvorm van de zin?

De marathonloper finishte als eerste na een lange en zware race.

Infinitief

De infinitief is de 'hele' vorm van het werkwoord, zoals je het werkwoord in het woordenboek vindt.

Bijvoorbeeld:

Jasper gaat om 12 uur lunchen.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Oefening - infinitief

Bekijk de volgende 10 zinnen. 

Zoek eerst de persoonsvorm, zodat we de infinitief kunnen vinden.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 1

Hij heeft gisteren een prachtig schilderij gemaakt.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 1

Hij heeft gisteren een prachtig schilderij gemaakt (maken).

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 2

De kinderen speelden vrolijk in de speeltuin.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 2

De kinderen speelden (spelen) vrolijk in de speeltuin.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 3

We hebben vanochtend een taart gebakken.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 2

We hebben vanochtend een taart gebakken (bakken).

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 4

De hond rent enthousiast achter de bal aan.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Zin 4

De hond rent (rennen) enthousiast achter de bal aan.

Vraag de leerlingen om de infinitief van een aantal werkwoorden op te schrijven. Bespreek de antwoorden klassikaal.

Voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord gebruik je om aan te geven dat iets gebeurd is.

Bijvoorbeeld:

Fatima heeft een programmeercursus gevolgd.

Geef voorbeelden van zinnen waarin het voltooid deelwoord wordt gebruikt. Laat de leerlingen de voltooid deelwoorden onderstrepen in de voorbeeldzinnen.

Wat is het voltooid deelwoord in de zin?

De taart is prachtig versierd voor het feest.

Wat is het voltooid deelwoord in de zin?

Het boek dat ik heb gelezen, was erg spannend.

Wat is het voltooid deelwoord in de zin?

De brieven zijn gisteren verzonden naar de klanten.

Wat is het voltooid deelwoord in de zin?

De brieven zijn gisteren verzonden naar de klanten.

Wat is het voltooid deelwoord in de zin?

De kapotte fiets is door mijn broer gerepareerd.

Tegenwoordig deelwoord

Het tegenwoordig deelwoord gebruik je om aan te geven dat iets op dit moment gebeurt.

Bijvoorbeeld:

Siske houdt haar presentaties altijd het liefst staand. 

Geef voorbeelden van zinnen waarin het tegenwoordig deelwoord wordt gebruikt. Vraag de leerlingen om zelf zinnen te bedenken met het tegenwoordig deelwoord.

Wat is het tegenwoordig deelwoord in de zin?

De kinderen spelen enthousiast in de speeltuin, schommelend en glijdend.

Wat is het tegenwoordig deelwoord in de zin?

De regen valt gestaag neer, de planten en bloemen verfrissend.

Wat is het tegenwoordig deelwoord in de zin?

De regen valt gestaag neer, de planten en bloemen verfrissend.

Wat is het tegenwoordig deelwoord in de zin?

De atleet rent zwetend met grote snelheid over de baan.

Samenvatting

Werkwoorden hebben verschillende vormen: de persoonsvorm, de infinitief, het voltooid deelwoord en het tegenwoordig deelwoord. Elke vorm heeft een eigen functie.

Vat de belangrijkste informatie van de les nog eens samen. Vraag de leerlingen om vragen te stellen als er nog iets onduidelijk is.

To do

1. Ga naar bundle.studers.nl
2. Open je Nu Nederlands-licentie
3. Ga naar Gram 1: Woordsoorten
4. Maak oefening 1 t/m 4 en extra opdracht 1

Vat de belangrijkste informatie van de les nog eens samen. Vraag de leerlingen om vragen te stellen als er nog iets onduidelijk is.