Woordsoorten; ZN, Bn LW

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom

Woordsoorten

ZN, BVN, LW, 

Nederlands

Lesprogramma

1. Uitleg woordsoorten
2. Oefening woordsoorten
3. Zelfstandig werken

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat zelfstandig naamwoorden, bijvoeglijk naamwoorden en lidwoorden  zijn.

• kun je de woordsoorten ZN, BN en LW herkennen en uitleggen wat de kenmerken zijn. 

• kun je zelfstandig de woordsoorten ZN, BN en LW in tekst benoemen.

Geef zoveel mogelijk voorbeelden
van zelfstandig naamwoorden.

Lidwoorden

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord (lid)

de, het, een

• Er zijn twee bepaalde lidwoorden (de, het) en er is een onbepaald lidwoord (een).
• Bij een bepaald lidwoord weet je precies waarom het gaat, bij een onbepaald lidwoord kan het om van alles gaan.

bepaald lidwoord: ‘de’ en ‘het’

• mannelijk               de leraar
• vrouwelijk               de actrice
• onzijdig                   het station 
• verkleinwoord       het autootje

onbepaald lidwoord: ‘een’

• mannelijk              een leraar
• vrouwelijk              een beroemde actrice
• onzijdig                  een koud, leeg station

Zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord geeft een ‘naam’ aan ‘zelfstandige’ dingen.

• Namen van mensen, dieren en dingen (eigennamen)
  Lady Gaga, Pluto, Samsung
• Woorden voor concrete zaken
  tafel, laptop, toets
• Woorden voor abstracte zaken
  twijfel, werk, grootte

Zelfstandig naamwoord

Zelfstandignaam woorden komen in verschillende vormen voor. Let op de volgende zaken om ze te herkennen:

• Je kan er een lidwoord voor zetten, ‘de’, ‘het’, ‘een’:
  de taart, het kopje, een stekker
  
• Enkelvoud of meervoud
  taart – taarten, kopje – kopjes
  
• Verkleinwoord
  taart – taartje, kop - kopje
  

Bijvoeglijk naamwoord

• Zegt iets over het zelfstandige naamwoord.
  Kleur, materiaal, eigenschap, enzovoort.

• Staat er direct voor en soms achter een zelfstandig naamwoord;
  Een paarse krokodil – De krokodil is paars.
  

• Heeft soms een verbogen vorm;
  Het ticket is goedkoop – het goedkope ticket
  
  
  
• Krijgt bij stoffen en materialen'-en' erachter;
  Het stalen kettingslot – de katoenen sok

Bedenk bij 3 van de objecten hiernaast een bijvoeglijk naamwoord (de blauwe/ronde knop).

Bijvoeglijk naamwoord

• Het kan zelfstandig gebruikt worden als er voldoende context is;
  Ik wil een blauwe, geen groene.

• Heeft vaak trappen van vergelijking;
  Deze is laag, die is lager en die het laagst.
  

• Zijn soms afgeleid van een werkwoord.
  Blaffende honden bijten niet.

Bijvoeglijk naamwoord

• Stel een vraag om te ontdekken wat de bijvoegelijke naamwoorden zijn.
  Wat is/zijn + zelfstandig naamwoord?

Let op de spelling

• De-woorden + e (ook bij een)
• Het-woorden + e (bij een zonder e)

• Stof en materialen + 'en'
  Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vertelt je van welk materiaal iets gemaakt is.

Er zijn ook uitzonderingen! Kijk maar eens naar de voorbeelden:

• de polyester trui
• het plastic tasje

Je ziet dat deze stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden niet op -en eindigen. Dat komt meestal omdat het om nieuwere stoffen gaat, die de mens zelf heeft uitgevonden. De woorden ‘plastic’ en ‘polyester’ zijn daar voorbeelden van. We geven je nog wat voorbeelden:

• het aluminium bootje
• een nylon touw
• de latex handschoenen

De gele, nieuwe bank

Een gele nieuwe bank

De lieve, zachte pandabeer

Een lieve, zachte pandabeer.

De blanke, jonge man.

Een blanke, jonge man

Het houten, warme bed.

Een houten, warm bed

Het volle, kleine zwembed.

Een vol, klein zwembad.

Waar staat lw voor?

1. Lastig werk
2. Laatste woord
3. Lidwoord
4. Laag water

Wat is een lidwoord? (lw)

1. De, het of een
2. Woorden die iets over een ander woord zeggen
3. En, maar of omdat
4. Wijst iets aan

Hoe herken je een zn?

1. Je kunt er een lidwoord voor zetten.
2. Door de zin langer te maken.
3. Door achterstevoren te lezen.
4. door te kijken of het alleen staat.

Wat is een ZN?

1. Hoofd
2. Geweldig
3. Jij
4. Wachten

Wat is GEEN kenmerk van een ZN?

1. Je kunt er enkelvoud en meervoud van maken.
2. Je kunt er een verkleinwoordje van maken.
3. Het is soms met en soms zonder - e
4. Je kunt er een lidwoord voorzetten.

Definitie van een bn is....

1. een woord voor een mens, dier, ding, plant
2. een woord dat een kenmerk of eigenschap voor een zn geeft
3. een woord dat een actie aangeeft, een doe-woord
4. een woord dat een plaats of tijd aangeeft

Wat is een kenmerk van een bn?

1. Geeft een kenmerk of eigenschap
2. Kan in het enkelvoud of meervoud staan

BN?

1. gitaar
2. grappige
3. boosheid
4. derde

Noteer alle zelfstandig naamwoorden (ZN), alle bijvoeglijk naamwoorden (BVN) en alle lidwoorden (LW)

De nieuwe brugklasleerlingen zijn vorige week voor de introductie op school geweest. Het warme weer zorgde ervoor dat de klassen veel naar buiten gingen. Deze week zijn de lessen begonnen en moeten de leerlingen bij Nederlands direct een lange, saaie tekst ontleden.

Leerdoelen gehaald?

Aan het eind van deze les...

• weet je wat zelfstandig naamwoorden, bijvoeglijk naamwoorden, lidwoorden en werkwoorden zijn.

• kun je de woordsoorten ZN, BN en LW herkennen en uitleggen wat de kenmerken zijn. 

• kun je zelfstandig de woordsoorten ZN, BN en LW in tekst benoemen.

Schrijf op wat je deze les hebt geleerd

Schrijf op wat je het moeilijkste vond van deze les en leg uit waarom.

Na deze uitleg, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen/bekijken

meer voorbeelden krijgen

mijn huiswerk maken

de leerstof thuis nog even bekijken

overgaan naar nieuwe leerstof

nog meer te weten komen over de leerstof

niet meer te weten komen over de leerstof

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

Nog iets anders, namelijk...

Aan de slag!

• Leerwerkboek Cursus 5, paragraaf 2 (blz.206) 
• Je maakt alle opdrachten uit je boek.

• Dinsdag begin van de les moeten die opdrachten af zijn.
• Klaar? Dan ga je lezen in je nieuwe leesboek of werk je aan woordenschat paragraaf 3 en 4. (16/5 moet dit af zijn)