BSR 30/10 1aha Grammatica zinsdelen 3+5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Open alvast je boek op blz. 204-205.
Log alvast in op LessonUp
(de code staat  linksonder in beeld).

§3: Onderwerp

§5: Werkwoordelijk gezegde

Voordat we beginnen:

1AHA

GRAMMATICA

ZINSDELEN

• Je kunt de persoonsvorm in een zin vinden.
  
• Je weet hoe je het onderwerp in een zin kunt vinden.
• Je weet hoe je het werkwoordelijk gezegde in een zin kunt vinden.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Verder met Cursus 5: Grammatica zinsdelen.
• de uitleg behandelen van twee paragrafen (en hierbij aantekeningen maken);
• opdrachten maken over het onderwerp en het werkwoordelijk gezegde. 

Je kunt de persoonsvorm in een zin op drie manieren vinden. 

Schrijf mee in je schrift, maak aantekeningen!

De tijdproef

1) Verander de zin van tijd.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Naud wil in het weekend geen huiswerk maken.
• Naud wilde in het weekend geen huiswerk maken.

De vraagproef

2) Maak van de zin een vraag.

Het werkwoord dat dan vooraan komt te staan, is de persoonsvorm.

• Alette, Hester en Fenna hebben woensdag ingehaald. 
• Hebben Alette, Hester en Fenna woensdag een toets ingehaald?

De getalsproef

3) Verander het getal (het aantal) van de zin. Het gaat dan niet meer om één persoon, maar bijvoorbeeld om twee.

Het woord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Kijk maar:

• Hiddo zat tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.
• Hiddo en Wout zaten tijdens de uitleg aan andere dingen te denken.

Zinnen bestaan uit zinsdelen. Een zinsdeel kan bestaan uit één woord of uit meerdere woorden.

Schrijf mee in je schrift, maak aantekeningen!

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen. Zinsdelen kun je uit een zin halen door te kijken naar welke woorden je voor de persoonsvorm kunt plaatsen. Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Een voorbeeldzin:

• Jan heeft Pim vorige week z'n boek geleend.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

1. De jonge held | kreeg | een onderscheiding.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

2. Over | een paar jaar | heeft | iedereen | een smartwatch.

1. juist
2. onjuist

Ik heb de hele herfstvakantie rustig aan gedaan.

Neem de zin over en verdeel de zin in zinsdelen. Plaats tussen de zinsdelen een /

Het onderwerp (ow)

Het onderwerp in een zin:

'Tijdens zijn show amuseert de cabaretier het publiek met zelfgeschreven liedjes.'

De cabaretier = het onderwerp

Het onderwerp van de zin is vaak een persoon (of dier/ding) die iets doet. Vrijwel elke zin heeft een onderwerp.

• Hoe vind je het onderwerp? Stel de vraag: Wie/wat + persoonsvorm?

• 
  

Uitlegvideo!

apps.noordhoff.nl

Bij veel supermarkten worden vakkenvullers en caissières niet betaald voor verricht overwerk.

1. Bij veel supermarkten
2. overwerk
3. vakkenvullers
4. vakkenvullers en caissières

Steeds meer mensen willen hun voornaam laten veranderen.

1. voornaam
2. mensen
3. willen
4. steeds meer mensen

De politie heeft in een vrachtwagen in Dordrecht negen illegale wapens gevonden.

1. De politie
2. een vrachtwagen
3. negen illegale wapens
4. wapens

www.cambiumned.nl

Wat?	Cursus 5 Grammatica, §3: Onderwerp. Havo: opdracht 1 t/m 3 (blz. 208-209). Vwo: opdracht 1 t/m 3 (blz. 208-209).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Werk rustig verder aan de overige opdrachten of maak een samenvatting van de groene blokjes theorie.

Oefenen

Werkwoordelijk

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin. Ze zeggen wat het onderwerp (mens, dier of ding) doet of ondergaat. De persoonsvorm is altijd een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, horen die er ook bij.

gezegde (wg)

Werkwoordelijk

• Bepaal welke woorden werkwoorden zijn.
• Deze woorden vormen samen het werkwoordelijk gezegde.
• Delen van een scheidbaar werkwoord horen ook bij het wg.
  
  De bezorger heeft het pakketje gisteravond afgeleverd.

gezegde (wg)

Uitlegvideo!

Noteer de werkwoorden:

Mijn vader is vorig weekend van de ladder gevallen.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Dat merk bier is echt niet te drinken!

Wat?	Cursus 5 Grammatica, §5: Werkwoordelijk gezegde. Havo: opdracht 2, 4 en 6 (blz. 212-213). Vwo: opdracht 3 en 4 (blz. 208-209).
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten. Daarna gaan we afronden.
Klaar?	Magister -> leermiddelen -> Cursus 5: Grammatica -> trainen

Huiswerk voor donderdag

www.taal-oefenen.nl

Het lijdend voorwerp (LV)

Een lijdend voorwerp geeft meestal aan aan wie/wat iets 'overkomt' of 'ondergaat'

Zo vind je het lijdend voorwerp:

1. Zoek de PV en verdeel de zin in zinsdelen.

2. Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde.

3. Stel de vraag: Wat/Wie + WG + onderwerp?

Norah heeft een warme winterjas gekocht.

Wat heeft Norah gekocht? Een warme winterjas.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Zij pakt haar fiets uit de schuur.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

De voetballer trapt de bal weg.

Noteer van de volgende twee zinnen de persoonsvorm, het onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp:

1. Het nichtje van Noa heeft een tatoeage laten zetten.

PV  =                                            OW =

WWG  =                                        LV =

2. Soraya maakt in het openbaar graag grappen.

PV =                                                OW =

WWG =                                           LV  =

Twee zinnen ontleden

• Je kunt de persoonsvorm in een zin vinden.
• Je weet hoe je het onderwerp in een zin kunt vinden.
• Je weet hoe je het werkwoordelijk gezegde in een zin kunt vinden.
• Je hebt al je vragen over het hoofdstuk Taal kunnen stellen.

Lesdoelen

Noem een manier waarop je de persoonsvorm uit de zin kunt halen.

Welke vraag stel je om achter het onderwerp in een zin te komen?

Waar bestaat het werkwoordelijk gezegde uit?

Hoe kun je het werkwoordelijk gezegde vinden?

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?