11.3 Je lijkt op...

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 11 Erfelijkheid

Paragraaf 3 Je lijkt op

Wat is het verschil tussen genotype en fenotype?

Hoeveel genen heb je voor iedere erfelijke eigenschap?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe je aan een eigenschap komt die je ouders niet hebben
2. Je kunt genotypen noteren
3. Je kunt uitleggen wat een intermediaire kruising is en deze kruising noteren

Leerdoel 1

Je kunt uitleggen hoe je aan een eigenschap komt die je ouders niet hebben.

Belangrijke voorkennis: Genen en chromosomen

• Je hebt 23 paar chromosomen (ieder chromosoom komt 2 keer voor, 1 van je moeder en 1 van je vader)
• Op de chromosomen liggen de genen 
• Één gen bevat de erfelijke informatie voor één eigenschap
• Voor iedere erfelijke eigenschap heb je twee genen, 1 gen van je vader en 1 van je moeder

Homozygoot en heterozygoot

Voor iedere erfelijke eigenschap heb je twee genen, 1 van je vader en 1 van je moeder. De genen die je hebt gekregen voor iedere eigenschap noemen we je genotype. Je uiterlijk noemen we je fenotype.

Voorbeeld: Haarkleur

Soms heb je hetzelfde gen twee keer. Je hebt bijvoorbeeld twee keer het gen voor rood haar. Dan ben je homozygoot voor de eigenschap haarkleur

Soms heb je twee verschillende genen voor één eigenschap. Je hebt zowel het gen voor rood haar en het gen voor bruin haar. Dan ben je heterozygoot voor de eigenschap haarkleur. 

Zijn de ouders in het voorbeeld heterozygoot of homozygoot?

1. Heterozygoot
2. Homozygoot

Is de jongen in het voorbeeld heterozygoot of homozygoot?

1. Heterozygoot
2. Homozygoot

Dominant en recessief

Als je twee verschillende genen hebt voor een eigenschap dan komt er vaak maar 1 gen tot uiting in je uiterlijk (fenotype). 

Het gen dat tot uiting komt noemen we dominant. Het gen dat niet tot uiting komt noemen we recessief

Welk gen is dominant in het voorbeeld van de afbeelding?

1. Gen voor rood haar
2. Gen voor bruin haar

Homozygoot en heterozygoot

De ouders zijn heterozygoot, ze hebben twee verschillende genen voor haarkleur. Bruin haar is het dominante gen.

De jongen is homozygoot, hij heeft twee dezelfde genen voor haarkleur. Rood haar is het recessieve gen.

Leerdoel 2

Je kunt genotypen noteren

Genotypen noteren

Dominant gen - hoofdletter

Recessief gen - kleine letter

AA = homozygoot dominant

Aa = heterozygoot

aa = homozygoot recessief

Noteer voor elk gezinslid het genotype, gebruik de letter B en b.

Leerdoel 3

Je kunt uitleggen wat een intermediaire kruising is en deze noteren

Intermediaire eigenschappen

Een fenotype is intermediair als beide genen even sterk zijn. Er is geen dominant of recessief gen:

We hebben te maken met intermediaire genen voor schapenvacht. Er zijn 2 genen namelijk Vz voor zwarte vacht en Vw voor witte vacht. Het genotype van schaap Geert is VzVw. Wat is de fenotype van deze schaap?

1. Zwart
2. Wit
3. Grijs
4. Bruin

Werkboek vragen maken

3, 5, 7, 9 en 10

Kijk alle vragen goed na, vul je antwoorden (waar nodig) aan en verbeter je fouten.