Literatuurgeschiedenis 19de eeuw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literatuurgeschiedenis 

De negentiende eeuw 

Historische context 

- 1815: Napoleon wordt verslagen en Nederland wordt weer een koninkrijk, noord en zuid zijn verenigd 

- 1839: afsplitsing België 

- 1848: Nederland wordt een parlementaire democratie (nieuwe grondwet, Johan Rudolph Thorbecke) 

- Nederlandse handelmaatschappij (1824) 

- Cultuurstelsel (1830-1870) 

Historische context 

- Modernisering 

- Verstedelijking 

- Individualisme

- Ontkerkelijking 

- Verzuiling 

- Emanciperende bewegingen: arbeiders en vrouwenbewegingen (Aletta Jacobs,) 

Culturele context 

- Filosofie: Karl Marx en Friedrich Engels: communistisch manifest 

Vervreemding, proletariaat en bourgeoisie 

- Auguste Comte, positivisme -> wat tastbaar en meetbaar is 

- Friedrich Nietzsche: übermensch die zich afzet tegen vervreemde leven 

Culturele context 

Romantiek 

- Kunst als expressie van eigen gevoelens 

- Artistieke vrijheid kunstenaar 

- Kunstenaar als ziener 

- Nadruk op verbeelding 

- Sehnsucht, weltschmerz, melancholie 

- Natuur 

Culturele context 

Realisme 

Impressionisme 

Literaire ontwikkelingen 

- Beweging van Tachtig 

Breuk met traditie 

Nadruk op gevoel / emotie 

Dichten / schrijven om te lezen / gelezen te worden 

Antiburgers 

Herman Gorter, Willem Kloos, Frederik van Eeden 

Literaire ontwikkelingen 

Naturalisme: 

Onder invloed van het positivisme 

Determinatietheorie: 

- erfelijkheid 

- woon- en leefomstandigheden en opvoeding 

- tijd waarin men leeft 

= onontkoombaar noodlot

Literaire ontwikkelingen 

Naturalisme: 

Temperamentleer van Hippocrates 

cholerisch (gele gal) vuur, druk en opvliegend 

sanguinicus (bloed) lucht, opgewekt en vrolijk maar ook oppervlakkig

flegmaticus (slijm) water, rustig en kalm 

melancholicus (zwarte gal) aarde, zwaarmoedig, ernstig en somber 

Max Havelaar of De koffieveilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij 

Multatuli 

(Eduard Douwes Dekker, 1820-1887) 

Over de koloniale misstanden in Indonesië 

- Batavus Droogstoppel 

- Max Havelaar 

Oproep aan het Nederlandse volk 

Naturalistische literatuur 

Frederik van Eeden, Van de koele meeren des doods 

Louis Couperus, Eline Vere 

Zoek uit waar deze verhalen over gaan, en wat ze naturalistisch maken.