§69, §71, 73

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Literaire stromingen van het Fin de siècle

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

Hoef je niet te kennen voor je toets

Moet je kennen voor je toets

IMPRESSIONISME

NATURALISME

SYMBOLISME

NEOROMANTIEK

Weergeven van de werkelijkheid

Verklaren van de werkelijkheid

Verklaren van hetgeen boven of achter de werkelijkheid d.m.v. symbolen

Ontsnappen aan de werkelijkheid

Literaire stromingen van het modernisme

Sleep de omschrijving naar de juiste stroming

EXPRESSIONISME

CONSTRUCTIVISME

DE NIEUWE ZAKELIJKHEID

Bondige manier van (be)schrijven. OPA-constructies. 

Vorm en inhoud zijn één in deze stroming. 

De nadruk komt te liggen op gevoel: er wordt een gevoel of ervaring beschreven. 

Bij welke stroming hoort dit fragment? 

Bij welke stroming hoort dit fragment?

Noteer je antwoord incl. lidwoord.

Wat is geen overeenkomst tussen Nescio en Willem Elsschot?

1. Ze waren beiden zakenman en schrijver
2. Ze schrijven beiden onder een pseudoniem
3. Ze kregen later pas erkenning voor hun schrijverswerk, in de periode van de nieuwe zakelijkheid
4. Ze schrijven in precies dezelfde stijl

Wanneer was de Tweede Wereldoorlog?

1. 1914-1918
2. 1918-1940
3. 1940-1945
4. 1945-1991

§69: De literatuur tijdens WO-II

"Tijdens de bezetting probeerden de Duitsers vat op de Nederlandse kunst te krijgen door de instelling van de Kultuurkamer (1941)." 

• Doel: de nationaal-socialistische gedachte te propageren en het maatschappelijke leven in Nederland controleren. 

Schrijvers die niet collaboreerden, 

• hadden het tijdens de oorlog heel moeilijk (gevangenis, concentratie- of gijzelaarskamp)
• konden niet in het openbaar publiceren. 
  clandestiene blaadjes (Het Parool, Trouw, Vrij Nederland), ondergrondse uitgeverijen (De bezige bij) of privédrukken. 
  
  

1

Door Jan Campert (vader van Remco Campert §81) - stief in 1943 in het concentratiekamp in Neuengamme. 

Van het bekendste verzetsgedicht De achttien doden (1943) werden 15000 exemplaren verspreid. 

Het waren vijftien leden van een verzetsgroep en drie deelnemers aan de februaristaking van 1941. Zij werden allen gefusilieerd in 1941 in de duinen van Scheveningen. 

2

§69: De literatuur tijdens WO-II

Verzetspoëzie

• in illegale tijdschriften, rijmprenten
• staat geheel buiten stromingen: eenvoudige poëzie
  die veel mensen moest kunnen aanspreken en
  troost en hoop moest bieden. 

Na de oorlog

• Verschenen er werken waarin teruggekeken
  werd op de vijf zware jaren (Het Achterhuis)
• en nu nog steeds een belangrijke rol in de literatuur

3

§71: Historische achtergrond
 (1945 - 1975)

Wanneer werd de Berlijnse muur gebouwd?

1. 1945
2. 1951
3. 1961
4. 1989

Wanneer werd Nederlands-Indië onafhankelijk verklaard?

1. 1947
2. 1949
3. 1969
4. 1971

Na WO-II

• Vooroorlogse verzuiling werd hersteld (t/m eind jaren '60)

• Dekolonisatie (Nederlands-Indië 1949, Suriname 1974)
  
  
• Vooroorlogse cultuurstromingen keerden terug (Neomodernisme / Modernisme / Romantiek)

1

Eind jaren 60

Protestbewegingen
- Vakbonden, studenten, leger
- Uiterlijk van de mens veranderde



Tweede feministische golf
- ecomonische gelijkheid (1975: Wet gelijk loon voor mannen en vrouwen)

- doorbreken traditionele rollenpatroon

2

§73: literatuur

De herinnering aan de gruwelen van WO-II vormde een 
voedingsbodem voor de filosofie van het existentialisme. 

Existentialisme (jaren '50-60)

-  vereist engagement

• Stelling nemen tegen sociale en politieke misstanden
• Doorbreken van taboes

In de Nederlandse literatuur o.a.:

Reve --> homoseksualiteit

Wolkers --> Erotische scenes

1

Engagement bij Tim Hofman

- Kinderpardon (Nederland, via Boos) = stelling nemen tegen het Nederlandse kindervluchtelingenbeleid

2

Dit leidt tot twee ontwikkelingen

• 1) De roman noir
  Sombere, 'zwarte' romans waarin het leven uitzichtloos is
  en de eenzame mens ronddwaalt in een chaotische werkelijkheid
  
  
  
  
• 2) Absurdistische literatuur
  Paradoxale situatie van de mens - slachtoffer en verantwoordelijk, vrij
  en onderworpen - wordt verbeeld in absurde situaties waarin de mens
  gevangen zit.

3

Aan de slag! 

Maken van werkboekopdrachten/ tijd om samen te vatten/ te lezen in je leesboek

• Nog 7 lessen literatuurgeschiedenis (daarna voorbereiding debat SE)
• Over 8 weken is het toetsweek (SE literatuurgeschiedenis)
• Nog 16 weken tot de mondelinge examens NETL