Vragers & Aanbieders Hoofdstuk 4 De arbeidsmarkt (2)

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4 (2)

Planning

• Leerdoelen hoofdstuk 4.1 en 4.2
• Uitleg paragraaf 4.2
• Bespreken opdrachten 4.1 t/m 4.8

Leerdoelen paragraaf 4.1

• Je kent het begrip "aanbod van arbeid" en kunt er voorbeelden bij geven.
• Je kent het begrip "vraag naar arbeid" en kunt er voorbeelden bij geven.
• Je kunt noemen uit welke delen de vraag naar arbeid bestaat.
• Je kunt noemen uit welke delen het aanbod van arbeid bestaat.
• Je kent de begrippen arbeidsmarkt, werkgelegenheid, beroepsbevolking en vacature.

Leerdoelen paragraaf 4.2

• Je kunt voorbeelden geven van factoren (oorzaken) waardoor de vraaglijn en de aanbodlijn van arbeid verschuift => verschuiving van de lijn
• Je kunt aangeven of de vraaglijn en de aanbodlijn naar links of naar rechts verschuift.
• Je kunt aangeven wanneer je een verschuiving langs de lijn hebt.

Wat is hier het evenwichtsloon?

1. 1
2. 9
3. 17
4. 40

Positief en negatief verband

• loon hoog => vraag naar arbeid laag
• loon laag => vraag naar arbeid hoog
• positief of negatief verband?
• loon hoog => meer aanbod van arbeid
• loon laag => minder aanbod van arbeid 
• positief of negatief verband?

Qa = L - 8
Qv = -L + 16
Bereken het evenwichtsloon.

Arbeidsmarkt

Werkgelegenheid

• het aantal feitelijk bezette banen in een land
• het aantal personen dat een baan heeft en bestaat uit:

1. mensen in loondienst (werknemers)
2. zelfstandigen

• de werkgelegenheid kan worden uitgedrukt in

1. arbeidsjaren (voltijdbanen)
2. in personen

Beroepsbevolking

• personen tussen 15 en 75 jaar die willen en kunnen werken: zij bieden arbeid aan op de arbeidsmarkt, en bestaat uit:

1. mensen in loondienst (werknemers)
2. zelfstandigen
3. geregistreerde werklozen

Verschuivingen

Een voorbeeld:

• aanbod van arbeid daalt (door bij voorbeeld meer parttimers)
• er ontstaat een nieuw markt-evenwicht op de arbeidsmarkt
• met een hoger loon (p) van € 30 naar € 35
• en minder vraag naar arbeid (q) van 60 naar 50

Bespreken

Opdracht 4.1 t/m 4.8

Opgave 4.2 

a. Bereken de vraag naar arbeid.

• vraag = werknemers + zelfstandigen + vacatures
• vraag = 7.500.000 + 1.500.000 + 280.000 = 9.280.000

b. Bereken het aanbod van arbeid (= beroepsbevolking)

• aanbod = werknemers + zelfstandigen + werklozen
• aanbod = 7.500.000 + 1.500.000 + 310.000 = 9.310.000

c. Bereken de werkgelegenheid.

• werkgelegenheid = werknemers + zelfstandigen
• werkgelegenheid = 7.500.000 + 1.500.000 = 9.000.000

Opgave 4.3 

Opgave 4.6

Geef van elke hieronder genoemde ontwikkeling aan of daardoor het arbeidsaanbod (de beroepsbevolking) stijgt, daalt of gelijk blijft.

a. Steeds meer mensen zijn van mening dat zowel vrouwen als mannen betaald werk moeten verrichten.

b. Kinderopvang wordt goedkoper.

c. De leerplichtige leeftijd wordt verhoogd.

d. De huizenmarkt zit in het slob en veel bouwondernemingen gaan failliet.

Opgave 4.7

Nederlandse chauffeurs:   Qa = L - 8        Qv = -L + 16

a. Bereken het evenwichtsloon en de evenwichtshoeveelheid van Nederlandse chauffeurs.

• Qa = Qv
• L - 8  = - L + 16
  
• 2 L = 24
  
• L = 12
  
• Invullen in Q. Qa = 12 - 8 = 4 en Qv = -12 + 16 = 4. Dus 4.000 chauffeurs.
• b. Teken in figuur 4.1 de vraaglijn en de aanbodlijn. 

Opgave 4.8

Truckers:              Qv = -L + 45.000                   Qa = 2L - 30.000

a. Teken de aanbodlijn.

b. Zullen zich bij een hoger loon meer of minder truckers aanbieden op de arbeidsmarkt?

• Er zullen zich meer truckers aanbieden op de arbeidsmarkt. De opofferingskosten of alternatieve kosten van vrije tijd nemen toe.

c. Soms kan het aanbod van arbeid dalen als het loon stijgt. Geef daarvoor een verklaring.

• Het gaat dan om de keuze tussen arbeid en vrije tijd. Als het loon stijgt, kun je hetzelfde verdienen met minder werken en meer vrije tijd hebben.

d. Beneden welk bruto jaarloon wil geen enkele trucker zich meer aanbieden?

• Beneden € 15.000 want dan is het aanbod nul.

Opgave 4.8 (vervolg)

Truckers:              Qv = -L + 45.000                   Qa = 2L - 30.000

e. Teken de vraaglijn.

f. Zal de vraag naar arbeid stijgen of dalen als het loon stijgt?

• Als het loon stijgt, daalt de vraag naar arbeid.

g. Lees af hoeveel truckers worden er gevraagd en aangeboden bij een jaarloon van € 35.000.

h. Bereken hoeveel truckers worden er gevraagd en aangeboden bij een jaarloon van € 35.000.

• Qv = - € 35.000 + 45.000 = 10.000 truckers 
• Qa = 2 × € 35.000 – 30.000 = 40.000 truckers

Opgave 4.8 (vervolg)

Truckers:              Qv = -L + 45.000                   Qa = 2L - 30.000

i. Bereken het bruto jaarloon in de evenwichtssituatie.

• Qa = Qv
  
• 2L – 30.000 = -L + 45.000  =>  2L + L = 45.000 + 30.000
• 3L = 75.000                              = >  L = 75.000 / 3 = € 25.000

j. Geef het evenwichtsloon aan op de verticale as.

• Le = € 25.000

k. Lees af hoeveel truckers zich dan aanbieden.

• Qe = 20.000

Aan de slag met

Opdracht 4.9 t/m 4.11

(blz. 57 en 58)

Bespreken

Opdracht 4.9 t/m 4.11

Opgave 4.9

Stel dat door de economische groei de vraag naar vervoer,

en daarmee truckers, stijgt naar Qv = -L + 50.000

a. Teken de nieuwe vraaglijn.

b. Hoeveel truckers worden er bij elk loon meer gevraagd dan in de uitgangssituatie?

• Bij elk loon worden nu 50.000 – 45.000 = 5.000 truckers meer gevraagd.

c. Bereken het nieuwe evenwichtsloon en -hoeveelheid.

• Qa = Qv  → 2L – 30.000 = -L + 50.000 →  2L + L = 50.000 + 30.000
• 3L = 80.000 → L = 80.000 / 3 = € 26.667
• L invullen in Qa of Qv → 2 × 26.667 – 30.000 = 23.334 truckers

d. Leg uit dat er in de evenwichtssituatie onder de truckers geen werkloosheid is.

Arbeidsmarkt (kenmerken)

De arbeidsmarkt is geen perfecte markt omdat hij minder flexibel is door:

• demografische factoren (zoals vergrijzing)
• stand van de economie (arbeid is een grote kostenpost voor bedrijven)
• invloed van de overheid (zoals het minimum loon) en werkgever- en werknemersorganisaties (zoals de CAO = Collectieve Arbeids Overeenkomst)
• het 'product arbeid' is niet homogeen (zoals kwaliteiten, opleiding en specialisatie)
• geen vrije toetreding (zoals opleiding) en uittreding (zoals ontslagrecht)
• arbeidscontract: vast/flexibel, tijdelijk/onbepaalde tijd en fulltime/parttime
• verplichte verzekeringen tegen ziekte, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en pensioen

• Gevolg: flexibilisering van de arbeidsmarkt met ZZP'ers en zelfstandigen met personeel 

Wie zijnde vragers op de arbeidsmarkt?

1. Werknemers
2. Werkgevers

Behoren werklozen tot de beroepsbevolking?

1. Ja
2. Nee

• Krappe arbeidsmarkt = vraag naar arbeid is groter dan het aanbod -> lonen stijgen
• Ruime arbeidsmarkt = Aanbod van Arbeid is groter dan de vraag naar arbeid> Ontstaat werkloosheid
• Vragers: Werkgevers
• Aanbieders: de werknemers

Arbeidsmarkt

Werkgelegenheid

• het aantal feitelijk bezette banen in een land
• het aantal personen dat een baan heeft en bestaat uit:

1. mensen in loondienst (werknemers)
2. zelfstandigen

• de werkgelegenheid kan worden uitgedrukt in

1. arbeidsjaren (voltijdbanen)
2. in personen

Beroepsbevolking

• personen tussen 15 en 75 jaar die willen en kunnen werken: zij bieden arbeid aan op de arbeidsmarkt, en bestaat uit:

1. mensen in loondienst (werknemers)
2. zelfstandigen
3. geregistreerde werklozen

Arbeidsmarkt (kenmerken)

De arbeidsmarkt is geen perfecte markt omdat hij minder flexibel is door:

• demografische factoren (zoals vergrijzing)
• stand van de economie (arbeid is een grote kostenpost voor bedrijven)
• invloed van de overheid (zoals het minimum loon) en werkgever- en werknemersorganisaties (zoals de CAO = Collectieve Arbeids Overeenkomst)
• het 'product arbeid' is niet homogeen (zoals kwaliteiten, opleiding en specialisatie)
• geen vrije toetreding (zoals opleiding) en uittreding (zoals ontslagrecht)
• arbeidscontract: vast/flexibel, tijdelijk/onbepaalde tijd en fulltime/parttime
• verplichte verzekeringen tegen ziekte, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en pensioen

Gevolg: flexibilisering van de arbeidsmarkt met ZZP'ers en zelfstandigen met personeel