7.2 Energie HAVO 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

7.2 Energie uit je voeding

Wat gaan we vandaag doen?

- Het 'Biologische momentje' van de dag.

- Check vorige les/herhaling
- Leerdoelen

- Behandelen theorie
- Opdracht
- Afsluiting

Het 'biologische momentje' van de dag:

Hoeveel eet een van de sterkste mannen van Amerika? 

Robert Oberst, a.k.a. Obie, is een van de sterkste mannen van Amerika. Hij is 2,01 meter lang en weegt ruim 180 kilo. 

Een gemiddelde man heeft ongeveer 2500 calorieën nodig. Robert eet tussen de 15.000 en 20.000 calorieën per dag.

Om de sterkste man te worden bestaat je dag uit trainen, eten en slapen.
En om zijn training vol te houden, wat onder andere bestaat uit het tillen van tractorbanden van 550 kilo, eet hij de hele dag door en verorbert 10 eieren en 1,5 kg vlees per dag.

Check vorige les:

a.d.h.v. 8 vragen

1. Noteer in 5 steekwoorden waar de uitleg de vorige les over ging.

2. Eetgewoontes zijn afhankelijk van

1. Land waarin je geboren bent
2. De opvoeding van de ouders
3. Je geloofsovertuiging
4. Alle antwoorden zijn goed

3. Voedingsmiddelen zijn...?

1. belangrijke bruikbare stoffen in je lichaam
2. alleen afkomstig van planten
3. alleen afkomstig van dieren
4. alle producten die je eet of drinkt

Groepen voedingsstoffen

Voedingsstoffen

Brandstof

Bouwstof

Beschermende stof

Reserve stof

Koolhydraten, vetten

Koolhydraten, eiwitten, vetten

mineralen, water

Vitaminen en

mineralen

Koolhydraten, vetten, eiwitten

5. Wat zijn voedingsvezels?

1. Wat je gewend bent te eten, hoe je eet en wanneer je dat doet
2. Alles wat je eet of drinkt
3. Bruikbare bestandsdelen van voedingsmiddelen
4. Alle onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel, die de spieren in je darmen activeren

6. De vakken van de schijf van vijf bevatten meerdere voedingsstoffen. Welke voedingsstof is in grote mate aanwezig in welk vak?

Water

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Vitamines

7. Voedselbederf ontstaat door...

1. Schimmels
2. Bacteriën
3. Schimmels en bacteriën
4. Schimmels en virussen

8. Er worden twee uitspraken gedaan over conserveren:
Uitspraak 1: Steriliseren is het voedsel langere tijd verhitten op 100 graden of hoger
Uitspraak 2: Verpakt onder beschermende atmosfeer betekent met extra zuurstof verpakt
Welke uitspraak/uitspraken is of zijn juist?

1. Uitspraak 1
2. Uitspraak 2
3. Beide uitspraken
4. Geen van beide uitspraken

Leerdoelen:

• Na deze les kun je:
  
  
• Je kan de energierijke stoffen en hun functies benoemen.
• Je kan toelichten hoeveel energie een persoon per dag nodig is.
• Je kan toelichten wanneer iemand een gezond gewicht heeft. 
• Je kan uitleggen wat er kan gebeuren bij ondervoeding en bij overmatige voeding.
• Je kan beschrijven hoe tandbederf ontstaat en hoe je het kunt tegengaan.

Start nieuwe stof

paragraaf 7.2

1. Wat eet jij gemiddeld voor je ontbijt?
2. Wat eet je op een gemiddelde dag op school?

Energie: 

• Functie van voedsel: Brandstof.
    Brandstof = energie.
  
  

• Energie: nodig voor beweging en warmte.
  
• Energie haal je uit energierijke stoffen:
  - Koolhydraten (zetmeel en suikers)
  - Vetten 
  
  
• Energiewaarde  wordt uitgedrukt in kJ (kilojoule)
    of in calorieën /kilocalorieën (cal/kcal).
    1 kcal = 4,5 kJ (Kilojoule)

Hoeveel energie heb je nodig?

• Rust-stofwisseling = Energieverbruik voor standaard levensprocessen. 
   + extra energie voor lichamelijke activiteit.  (Extra energie: jongeren, zwangere en zieken).
• Energieverbruik p.p.p.d. hangt af van:
    - geslacht (mannen zijn groter, gespierder, dus meer energie).
    - leeftijd (meer energie nodig in de groei).
    - lichaamsgrootte (groter lichaam – meer energie).
    - lichamelijke inspanning (meer inspanning – meer energie). 
  
  
• Energieverbruik: van spierweefsel is hoog, van vetweefsel laag.
  
  

Vrouwen ±2000 kcal p.d. Mannen ± 2500 kcal p.d. (volwassenen).

Is het in evenwicht?

• Energiebalans in evenwicht - gezond gewicht (BMI)
  
  
• Teveel energie opgeslagen als vet (overleven) = overgewicht.
    Grotere kans op hart- en  vaatziekten, en diabetisch.
• Te weinig energie, vetreserves aanbreken = gewichtsafname. Kans op ondervoeding:
    mensen eten te weinig, tekort aan bepaalde voedingsstoffen. Gevolg = slap, moe, ziek, dikke
    buiken, hersenbeschadiging. 
  
  
• Vet(weefsel) beschermt inwendige organen en tegen afkoeling, produceert diverse
   hormonen. Menselijk vetweefsel = reserve 1,5 maand. 

Gevolgen overgewicht:

• Cholesterol aangemaakt door lever - nodig voor aanmaak cellen (in evenwicht)
• Teveel vetten via voeding - toename cholesterol in je bloedvaten. 
• Gevolgen:
   - doorgang bloedvaten nauwer (verkalking = atherosclerose)
   - hogere bloeddruk
   - verstopping. Afsterven weefsel (kransslagaders - hartinfarct). 

• Teveel suikers - opgeslagen als vet.
  
• Daarnaast aantasting tanden. Tandbederf of cariës. 

Afsluiting

- terugblik leerdoelen
- opdracht keuzestress en tussendoortjes 
- HW maken. 

Terugblik leerdoelen

• Kun je nu:...
  
  
• de energierijke stoffen en hun functies benoemen.
  
• toelichten hoeveel energie een persoon per dag nodig is.
  
• toelichten wanneer iemand een gezond gewicht heeft.
  
• uitleggen wat er kan gebeuren bij ondervoeding en bij overmatige voeding.
  
• beschrijven hoe tandbederf ontstaat en hoe je het kunt tegengaan.

Opdracht tussendoortjes 

Zie voorschrift

Klaar? HW maken 7.2 online