CBC - Leerdoelgericht lesgeven Module 2

• Communicatie
• HBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1-4

Tekst

Chantal Brandenburg

Leerdoelgericht lesgeven

Module 2

Comenius Beroepsonderwijs Capelle

03-06-2021

Inhoud training

• Totstandkoming van module 2
• Leerdoelen 
• Succescriteria
• Voorbeelden
• Opdracht: De leerdoel Gerichte les
• Pauze 
• Aan de slag

module 2 

Gulikers, J. T. M., & Baartman, L. (2017). Doelgericht professionaliseren. Formatief toetsen met effect! Wat DOET de docent in de klas?: Eindrapport NRO-PPO overzichtsstudie dossiernummer 405-15-722. NRO.

Wat hoop je deze training te leren?

Doelen

Aan het einde van de module:

1. Kun je uitleggen wat het verschil is tussen leerdoelen en succescriteria.
2. Kun je op basis van een leerdoel succescriteria (laten) opstellen.
3. Kun je de succescriteria benoemen van een leerdoelgerichte les.
4. Kun je in je lessen en leerdoeldocument de leerdoelen van succescriteria scheiden.

Leerdoelen en succescriteria

Wat is een goed leerdoel?
(herhaling)

Een goed leerdoel

• Geeft richting
• Beschrijft wat je met een leerling wilt bereiken 
• Is te behalen, handelings-werkwoorden (geen activiteit)
• Je formuleert leerdoelen in begrijpelijke taal (samen met leerlingen)

Document

Handvatten (herhaling)

• Start met 'ik kan' of 'je kunt'
• Plaats vakinhoud in het leerdoel
• Gebruik handelings-werkwoorden
• Hanteer een meetbare norm

Je kunt met drie voorbeelden uitleggen dat de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland totalitaire dictaturen waren.

1. Goed leerdoel
2. Niet zo goed leerdoel

vakinhoud en meetbare vorm

Je leert over de stelling van Pythagoras

1. Goed leerdoel
2. Niet zo goed leerdoel

Niveaus 

• Eindtermen/kerndoelen
• Globale/generieke leerdoelen
• Vakspecifieke leerdoelen (voor lessenreeks of periode)
• Lesdoelen
• Succescriteria?

Optioneel gebruiken. 

Deze afbeelding geeft inzicht in de verschillende niveaus van leerdoelen. Lesdoelen zijn bijvoorbeeld anders dan de globale leerdoelen die je voor ogen hebt. 

bijvoorbeeld: je kunt best een lesdoel hebben waarbij leerlingen kunnen aangeven dat je een tekst overzichtelijk 

Definitie leerdoel, lesdoel en succescriteria 

Een leerdoel is datgene wat de leerling geleerd moet hebben als gevolg van het onderwijs dat je hebt ingericht en dat de leerling heeft gevolgd. Een lesdoel is een leerdoel voor 1 les. Een succescriterium is wat de leerling moet laten zien om aan te tonen of hij/zij het leerdoel beheerst. Bijvoorbeeld het invullen van een gatentekst, of het maken van een examenopgave, of het bereiden van een maaltijd.moet indelen (inleiding kern slot), maar dat is geen doel op zich. Je wilt dat leerlingen zich schriftelijk goed kunnen uiten, zowel persoonlijk als zakelijk. Dát is het 'globale doel'. 

Succescriteria

Eerst peilen: wie weet al wat succescriteria zijn? Voorkennis ophalen. 

Een succescriterium is wat de leerling moet laten zien om aan te tonen of hij/zij het leerdoel beheerst. 

Bijvoorbeeld het invullen van een gatentekst, of het maken van een examenopgave, of het bereiden van een maaltijd.

Wanneer heb je het leerdoel gehaald?

Succescriteria

• Geven inzicht in hoe succes (van het leerdoel) eruit ziet
• Kwaliteitsindicatoren 
  
• Tussendoelen / minidoelen
  
• Geven antwoord op de vraag: Wanneer heb je het leerdoel gehaald?
  

Dus: wat moet jij terugzien om te bepalen of leerlingen het leerdoel hebben behaald. 

Hoe formuleer je succescriteria?

• Ik formuleer succescriteria bij mijn leerdoelen, zodat leerlingen inzicht hebben in de mate waarin ze hun leerdoelen bereikt hebben.
  
• Ik formuleer succescriteria in concreet en observeerbaar gedrag, zodat leerlingen weten hoe succes eruitziet.
  
• Ik gebruik actieve handelingswerkwoorden (uitleggen, beschrijven, tekenen) om het gedrag in de succescriteria te beschrijven.
  

"Succescriteria zijn een soort ingrediënten van het leerdoel"

Voorbeeld (Nederlands)

Wat is het leerdoel?

Welke van onderstaande zinnen zijn succescriteria? En waarom?

1. Je kunt uitleggen uit welke elementen een betoog bestaat.
   
2. Je verdeelt je tekst in alinea's.
3. Je begint met een prikkelende inleiding (zoals de actualiteit) 
4. Je kunt een betoog schrijven voor een onbekend publiek.
5. Je kunt verwijswoorden gebruiken in je tekst.

Punt 4 is het eigenlijke leerdoel. 

Punt 1 & 5 zijn geformuleerd als leerdoelen, maar zijn eigenlijk succescriteria die horen bij het leerdoel uit punt 4. Succescriteria kun je beter formuleren als observeerbaar gedrag. 

"Ontwikkel een neus voor kwaliteit"

Bas Trimbos, SLO

Maar hoe?

Maak gebruik van voorbeelden

Betrek leerlingen bij het opstellen van succescriteria

Effecten van gezamenlijk opstellen van succescriteria. 

• leerlingen worden zelfstandiger.
  
• Meer 'ownership' over leerproces.
  
• Besluiten bij welke criteria ze hulp nodig hebben.
• lln presteren beter als ze goede voorbeelden hebben gezien en de succescriteria die ze zelf hebben bedacht kunnen opvolgen.

(Bron: Leren inzichtelijk maken)

Dus: wat moet jij terugzien om te bepalen of leerlingen het leerdoel hebben behaald. 

Opdracht voor 10 juni

• Maak een opdracht  waarbij je leerlingen samen laat nadenken over succescriteria .
• Deze opdracht is onderdeel van de lessenserie. 
• De uitwerking laat je donderdag 10 juni tijdens de feedback-sessie zien.

• Demonstratie van hoe je iets goed of fout doet, dit helpt lln. de belangrijkste aspecten te herkennen.
  
• Verkeerd voorbeeld laten zien van een film. De lln geven advies aan de filmaker en creëeren zo succescriteria.
  
•  Leerlingen zelf succescriteria op laten stellen bij een leerdoel.

- De docent heeft de leerdoel zijn 

De docentafgeleid uit het kwalificatie dossier 

-De docent kan de les opbouwen volgens het direct instructie model

- de leerdoelen zijn leerlinggericht

- je beschrijft in het leerdoel duidelijk wat je met de leerling wil gebruiken.

-Er zit een handeling werkwoord in het leerdoel

-je hebt de leerdoelen met de lln gedeeld

-ik weet wanneer ik feedback kan geven

-je hebt succes criteria opgesteld

-de succescriteria maken inzichtelijk wanneer het leerdoel is behaald

-je hebt de succes creteria gedeeld met je lln.

-de leerlong heeft feedback gekregen op e succes criteria. 

 Je kunt gemakkelijker en duidelijker differentiëren op tempo, niveau, voorkeuren en

interesses.

 Je kunt gemakkelijker inspelen op de actualiteit en aansluiten op de omgeving.

 Je kunt gerichter leerlingen begeleiden en formatief toetsen.

 Je kunt goed opgebouwde toetsen ontwikkelen die aansluiten op de leerdoelen.

Rubrics

Rubric

• Bevat succescriteria
• Verschillende varianten
• Meest overzichtelijk: single point rubric

https://www.vernieuwenderwijs.nl/rubric-voor-rubrics/

Artikel Vernieuwenderwijs over Single Point Rubrics

• Duidelijker voor leerlingen (minder tekst, alleen positief geformuleerde criteria)
  
• Makkelijker te maken voor jou als docent (niet meer nadenken over minder goede of slechte 
• uitvoering)
  
• Focus op feedback en feedforward (wat gaat er goed en wat kan er beter?)
  
• Ruimte voor kwalitatieve feedback (niet alleen de punten)
• https://www.vernieuwenderwijs.nl/rubric-voor-rubrics/

Voorbeeld Biologie

Volledige versie van de rubric en de bijbehorende les vind je hier. 

Opdracht

Leerdoel: "Ik kan een goede leerdoelgerichte les 

ontwerpen en geven"

Bedenk eerst zelf wanneer je dat leerdoel hebt behaald. Welke elementen zie je in zo'n les terug (de succescriteria)?

Daarna wissel je in groepjes je succescriteria uit. Je kiest (en/of herformuleert) samen de beste succescriteria. 

De succescriteria worden plenair besproken en hier komt een lijst met succescriteria uit. 

- De docent heeft de leerdoel zijn 

De docentafgeleid uit het kwalificatie dossier 

-je kan de les opbouwen volgens het direct instructie model

- de leerdoelen zijn leerlinggericht

- je beschrijft in het leerdoel duidelijk wat je met de leerling wil gebruiken.

-Er zit een handeling werkwoord in het leerdoel

-je hebt de leerdoelen met de lln gedeeld

-ik weet wanneer ik feedback kan geven

-je hebt succes criteria opgesteld

-de succescriteria maken inzichtelijk wanneer het leerdoel is behaald

-je hebt de succes creteria gedeeld met je lln.

-de leerlong heeft feedback gekregen op e succes criteria. 

 Je kunt gemakkelijker en duidelijker differentiëren op tempo, niveau, voorkeuren en

interesses.

 Je kunt gemakkelijker inspelen op de actualiteit en aansluiten op de omgeving.

 Je kunt gerichter leerlingen begeleiden en formatief toetsen.

 Je kunt goed opgebouwde toetsen ontwikkelen die aansluiten op de leerdoelen.

Leerdoel: "Ik kan een goede leerdoelgerichte les 

ontwerpen en geven"

Bedenk voor jezelf: 

Wanneer je dat leerdoel hebt behaald?

Wat is er voor nodig om een leerdoelgerichte les te ontwerpen/ geven ?Welke elementen zie je in zo'n les terug (de succescriteria)?

Noteer dit op een blaadje / in een document.

Leerdoel: "Ik kan een goede leerdoelgerichte les 

ontwerpen en geven"

Wissel nu in groepjes je succescriteria uit. Je kiest (en/of herformuleert) samen de beste succescriteria. 

 

Leerdoel: "Ik kan een goede leerdoelgerichte les 

ontwerpen en geven"

Plenaire  bespreking:

Welke lijst maken we als vakgroep?

https://padlet.com/Onderwijsadviesplus1/CBC

Leerdoel: "Ik kan een goede leerdoelgerichte les
ontwerpen en geven"
Welke lijst maken we als vakgroep?

Pauze

Pauze

Deel twee: aan de slag

Opdracht voor 10 juni

• Maak een opdracht  waarbij je leerlingen samen laat nadenken over succescriteria .
• Deze opdracht is onderdeel van de lessenserie. 
• De uitwerking laat je donderdag 10 juni tijdens de feedback-sessie zien.

Opdracht Lessenserie

Werk verder aan je lessenserie

• Pak het leerdoelenformat erbij
• Kies één leerdoel (of verdeel ze in je vakgroep)
• Bespreek of het leerdoel 'op het juiste niveau' is 
• Bepaal de succescriteria bij het leerdoel
• Maak minimaal 1 opdracht waarbij je leerlingen samen laat nadenken over succescriteria (de uitwerking laat je donderdag 10 juni zien)
• Zoek aanvullend lesmateriaal (naast je lesmethode) om het leerdoel te behalen
• Vul één of een paar lessen concreet in vanuit het leerdoel, zonder lesmethode.

Opdracht

Werk verder aan je lessenserie

• Pak het leerdoelen- format erbij.
• Kies één leerdoel (of verdeel ze in je vakgroep).
• Bespreek of het leerdoel 'op het juiste niveau is.
• Bepaal de succescriteria bij het leerdoel.
• Zoek aanvullend lesmateriaal (naast je lesmethode) om het leerdoel te behalen.
• Vul één of een paar lessen concreet in vanuit het leerdoel, zonder lesmethode.

link

Eindopdracht

Aan het einde van deze module:

• Heb je de leerdoelen en lessen voor periode 1 van schooljaar 2021-2022 af.
  
• Heb je een eigen lijst met (succes)criteria voor een leerdoelgerichte les.
  
• Formuleer je een persoonlijk doel waar je volgende jaar aan wilt werken.
  

https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=DQSIkWdsW0yxEjajBLZtrQAAAAAAAAAAAAMAAB3f_TZURFM4SlMySU5XUFA1TjRGTDU2RzRaRTlPMi4u

Link naar het evaluatieformulier

Aan de slag