13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

13.3 Transport

Welkom!

13.3 Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.
2. Je kunt beschrijven ............... van vissen vervoerd worden.
3. Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden.
   

Pak een pen & je schrift

Hoe stromen stoffen door een insect?

• Hebben insecten bloed?
  
• Indien ja, is dat rood?
  
• Hoe vervoeren zij O₂ en CO₂?
• Hoe vervoeren zij voedings- en afvalstoffen?
  

De tracheeën (vervoer van lucht met zuurstof naar cellen - en koolstofdioxide van cellen naar buiten) zijn blauw gekleurd.

Bloed van insecten vervoert geen zuurstof en CO2. Bevat geen hemoglobine. Bloed vervoert wel: voedingsstoffen en afvalstoffen.

Plaatje hiernaast:

Blauw -  tracheeën 

Rood - bloedvatenstelsel, 1 bloedvat en een hart

Hoe stromen stoffen stoffen door een insect?

• Bij insecten worden O₂ en CO₂ door de tracheeën vervoerd
• Het bloed vervoert voedings- en afvalstoffen
• Een insect heeft een open bloedsomloop. Het bloed stroomt vrij door het lichaam.
  

Hoe gaat het transport van stoffen in een vis?

• Bedenk een antwoord
• Hebben vissen een hart?
  

Hoe gaat het transport van stoffen in een vis?

• Bij vissen vervoert het bloed alle stoffen
• De bloedsomloop is gesloten en enkelvoudig
• Aparte ademhalingsorganen
  

Bloedsomloop

• Insecten:  Open

• Vissen:  Gesloten, enkelvoudig

• Zoogdieren:  Gesloten, dubbel

Zelf doen!

Opdracht 1 t/m 9

Hoe komen planten aan zuurstof? (H)

• Ook planten hebben zuurstof nodig voor de verbranding van glucose
• Planten maken zelf zuurstof door fotosynthese
• Gaswisseling dmv diffusie door de huidmondjes van de bladeren
  

Licht vs Donker

In het licht:   Fotosynthese. Produceren veel zuurstof.      Huidmondjes staan open.

In het donker:   Géén fotosynthese. Wél verbranding. Huidmondjes meestal dicht.

13.3 Transport

Welkom!

13.3 Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.
2. Je kunt beschrijven ............... van vissen vervoerd worden.
3. Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden.
   

Transport in planten

Hoe vervoeren planten stoffen?

• Zuigen met hun wortels water en mineralen op 

• Door de vaten vervoerd 

• Vaatbundel(liggen in groepjes)

Vaatbundels

Lopen van wortel tot in de bladnerven en bloemen, liggen in een kring en bestaan uit 2 soorten:

1. Houtvaten: vaten voor water en mineralen (omhoog)

2. Bastvaten: vaten voor glucose en andere voedingstoffen (omlaag)

Houtvaten

Hoe stroomt water omhoog?

1. Zuigkracht bladeren, huidmondjes
2. Worteldruk, wortels nemen zoveel water op dat het omhoog gedrukt wordt
3. Capillaire werking, water 'kleeft' aan de wanden en kruipt een beetje omhoog
   

Zelf doen!

Maken opdracht: 11 t/m 13 (H)

10 t/m 13 (V)

Fotosynthese

                   +                      -->                       +

Verbranding

                   +                      -->                       +

______________________________________________________

Koolstofdioxide

Koolstofdioxide

Zuurstof

Zuurstof

Water

Water

Glucose

Glucose

Het bloed van de insect vervoert zuurstof

1. juist
2. onjuist

Heeft een insect een open of een gesloten bloedsomloop?

1. open
2. gesloten

Wat vervoert het bloed bij de vis

1. zuurstof
2. zuurstof en voedingsstoffen
3. voedingsstoffen en afvalstoffen
4. zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen

Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoerd in de plant?

1. vaatbuisjes
2. vaatbundels
3. haarvaten

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Heeft een vis een open of een gesloten bloedsomloop

1. open
2. gesloten