Thema 4 basisstof 1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Voeding & vertering

Planning

• Introductie hoofdstuk
• Uitleg
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je kunt de werking van enzymen beschrijven.
• Je kunt beschrijven welke rol bacteriën en schimmels spelen bij voedselbederf.
• Je kunt manieren noemen waarop voedsel kan worden geconserveerd.

Stofwisseling

Stofwisseling = alle processen in een organisme waarbij stoffen worden omgezet in andere stoffen

Bijvoorbeeld:

• Fotosynthese
• Verbranding
• Assimilatie

Enzymen

Als stoffen worden omgezet spreken we van een reactie (vb. verbranding).

Enzymen zijn eiwitten die deze reacties kunnen versnellen.

Enzymen zijn specifiek (sleutel-slot)

Enzymen

Enzymen kunnen stoffen:

• Opbouwen
• Afbreken

Opbouw stoffen

Afbraak stoffen

Enzymactiviteit

De snelheid waarmee een enzym een reactie versnelt = de enzymactiviteit.

Enzymactiviteit is afhankelijk van:

- temperatuur

- zuurtegraad 

Optimumkromme

Zuurtegraad

Voeding & vertering

Planning

• Herhaling bs 1
• Korte uitleg bs 2
  
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Leerdoelen

• 12.1.1 Je kunt beschrijven welke rol bacteriën en schimmels spelen bij voedselbederf.
  
• 12.1.2 Je kunt manieren noemen waarop voedsel kan worden geconserveerd.
• 12.2.1 Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezels in voedingsmiddelen noemen.
  
• 12.2.2 Je kunt zes groepen voedingsstoffen met hun functies en kenmerken noemen.

Schimmels en bacteriën: schadelijk

Kunnen voedselbederf veroorzaken.

Voedselvergiftiging: ontstaat vaak door het eten van voedsel dat met bacteriën is besmet

Bijv. Salmonella

Voedselbederf

Ons voedsel bestaat grotendeels uit dode resten van organismen. Schimmels en bacteriën breken dode resten van organismen af. Enzymen versnellen dit proces. 

Bij optimale omstandigheden (warm, vochtig) gaat dit het snelst.
Je voedsel bederft dan.

Voedsel conserveren

Betekenis conserveren: Verduurzamen,  in goede conditie bewaren.

Omstandigheden voor bacteriën en schimmels ongunstig gemaakt.

Manieren om te conserveren:

1. Invriezen
2. Pasteuriseren
3. Steriliseren
4. Vacuüm verpakken
5. Drogen
6. Toevoegen van conserveermiddelen

CONSERVEREN

Manier van conserveren	Wat is het?	Wat doet het?
1A Koel bewaren	+/- 4 graden celcius	Enzymen tijdelijk niet werkbaar
1B Invriezen	- 18 graden celcius	Enzymen langer niet werkbaar, nog langer houdbaar.
2 Pasteuriseren	tot 72*c verhitten	Groot deel bacteriën/schimmels dood, maar niet allen.
3 Steriliseren	130*c-140*c verhitten	Enzymen werken niet meer, smaak veranderd. Lang houdbaar.
4 Drogen	Al het water onttrekken	Schimmels/Bacteriën hebben water nodig om te leven.
5A Inblikken	Eerst verhitten dan luchtdicht verpakken.	Schimmels/Bacteriën hebben lucht nodig om te leven.
5B Vacuüm verpakken	Alle lucht uit verpakking zuigen	Schimmels/Bacteriën hebben lucht nodig om te leven.
6A Natuurlijk conserveermiddel	Suiker, Zout en Zuur	Schimmels/Bacteriën kunnen niet goed meer leven. Suiker: haalt vocht weg uit schimmels/bacteriën. Zout: haalt vocht uit alles. Zuurgraad: Enzymen niet werkbaar.

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddel

alles wat je eet en drinkt

Plantaardige voedingsmiddelen

Afkomstig van planten.

Dierlijke voedingsmiddelen

delen van dieren (vlees, vis) of producten van dieren (eieren, melk, ...

Vier groepen voedingsstoffen

Er zijn vier hoofdgroepen voedingsstoffen.

1. Bouwstoffen
2. Brandstoffen
3. Reservestoffen
4. Beschermende stoffen. 

Voedingsstoffen & functie

Voedingsstoffen

Eiwitten

Koolhydraten

Onverzadigde vetten

Verzadigde vetten

waarom heb je vooral onverzadigde vetten nodig

1. voor opbouw van je botten
2. voor opbouw van je tanden
3. voor opbouw van je chromosomen
4. voor opbouw van je celmembranen

Alle voedingsstoffen zijn........

1. brandstoffen
2. reservestoffen
3. bouwstoffen
4. beschermende stoffen

Welke manier van conserveren: water uit het voedsel halen

1. Pasteuriseren
2. Steriliseren
3. Invriezen
4. Drogen

Door welke conserveringsmanier gaan micro-organismen dood?

1. Invriezen
2. Steriliseren
3. Drogen
4. Suiker toevoegen

Eiwitten kunnen niet in je lichaam worden opgeslagen. Overtollige eiwitten zijn afvalstoffen:

1. waar
2. niet waar

Welk enzym vertoont de grootste enzymactiviteit?

1. x (rood)
2. y (groen
3. z (paars)
4. ze zijn allemaal gelijk

Wat zijn geen voedingsstoffen?

1. Koolhydraten
2. Water
3. Mineralen
4. Vezels

Wat zijn voedingsstoffen?

1. Alles wat je eet en drinkt
2. Stoffen uit planten die je lichaam niet kan verteren
3. Bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen

Wat is GEEN koolhydraat?

1. Zetmeel
2. Glucose
3. Vezels (cellulose)
4. Kalk

Onverzadigde vetten zijn goede vetten

1. Juist
2. Onjuist

Welke bewering klopt over de enzymactiviteit en de enzymconcentratie bij temperaturen P, Q en R?

1. Bij alle drie de temperaturen is de enzymconcentratie gelijk.
2. Tussen P en Q neemt de activiteit toe, omdat de concentratie van het enzym toeneemt.
3. Tussen Q en R neemt de activiteit af, omdat de concentratie van het enzym afneemt.

Welk enzym vertoont de grootste enzymactiviteit bij 30 graden Celsius?

1. x (rood)
2. y (groen
3. z (paars)
4. ze zijn allemaal gelijk

Afsluiting

• maak opdracht 1 t/m 3, 7 - basisstof 1
  
• maak opdracht 1 t/m 4, 6 - basisstof 2