7.5 Veilig eten (1 les)

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 7 Eten

7.5. Veilig eten

Wat gaan we doen vandaag?

• Uitleg 7.5
• Voorbereiden onderzoek
• Opdrachten maken

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen hoe je ziek kunt worden door eten.

- Je kunt uitleggen wat ADI en het no-effect-level is en dit aflezen in een grafiek.

Wat zijn
ziekteverwekkers?

- Je kunt uitleggen hoe je ziek kunt worden door eten.

Onbedoeld kunnen er schadelijke stoffen of ziekteverwekkers in/op voedsel komen.

Drie groepen ziekmakers:
1. bacteriën, schimmels en parasieten
2. schadelijke stoffen in het milieu
3. resten van bestrijdingsmiddelen en medicijnen

1. bacteriën, schimmels en parasieten

Bacteriën:
- Voedsel met teveel ziekmakende bacteriën (=voedselinfectie)
- Voedsel gegeten met bacteriën die toxinen (= giftige stoffen) produceren (=voedselvergiftiging)
Schimmels: sommige maken ook toxinen.
Parasieten: organismen die alleen kunnen overleven in of op een ander organisme. 

2. schadelijke stoffen in het milieu

• Via industrie en verkeer in de lucht, op de grond en in het water.
• Via planten in vee en via water in vis, schaal- en schelpdieren.

Zware metalen (lood, cadmium, kwik) veroorzaken schade aan nieren en zenuwstelsel.
Dioxine en pcb's kunnen kanker veroorzaken.

3. resten van bestrijdingsmiddelen en medicijnen

Groente en fruit kunnen bespoten zijn met bestrijdingsmiddelen.

Vee krijgt medicijnen. 

Vee eet voer met resten bestrijdingsmiddelen.

Productieketen: Wat er met voedingsmiddelen
gebeurt voordat het op het bord ligt. 

-> in elke stap kunnen er ziekteverwekkers
of schadelijke stoffen in het product komen.

- Je kunt uitleggen wat ADI en het no-effect-level is en dit aflezen in een grafiek.

De hoeveelheid van een stof die je binnenkrijgt (in mg of µg) van een stof per kilogram lichaamsgewicht = dosis.

No-effect-level = maximale hoeveelheid van de stof waaraan organismen langdurig kunnen worden blootgesteld zonder dat er schade optreedt.

ADI = aanvaardbare dagelijkse inname: de hoeveelheid van een stof per kg lichaamsgewicht die je elke dag mag binnenkrijgen zonder dat je er ziek van wordt (berekenen: no-effect-level/100).

- Je kunt uitleggen wat ADI en het no-effect-level is en dit aflezen 

in een grafiek.

Je kunt een dosis-effectdiagram ook gebruiken
om te bepalen hoe giftig een stof is. 

LD50, de letale dosis 50 (dosis waarbij 50% van de
 organismen sterft als ze aan de stof worden blootgesteld). 
-> Hoe lager LD50, hoe giftiger de stof

Een ... krijg je van gif in je eten dat is aangemaakt door bacteriën of schimmels:

1. Voedselvergiftiging
2. Voedselinfectie

Hoe worden de giftige stoffen genoemd die bacteriën en schimmels maken?

Aan de slag... :)

Maken 7.5 opdrachten 2, 3, 5, 8 en 9

Laatste 20 minuten: onderzoek starten

Onderzoek zetmeelvertering

We gaan de werking van het enzym amylase onderzoeken, bij verschillende concentraties.

Les 1 = hypothese opstellen, tabel overschrijven en werkplan doornemen.

Les 2 = onderzoek uitvoeren (en resultaten verzamelen).

Les 3 = verwerking onderzoek tot onderzoeksverslag.

Leerdoelen

• Je kunt een hypothese opstellen.
  
• Je kunt resultaten overzichtelijk en netjes weergeven in tabellen en een bijbehorend diagram.
  
• Je kunt een onderzoeksverslag schrijven.

Vooraf (beantwoord de vragen in je schrift)

• Wat is een enzym en wat doet het?
• Welke voedingsstof wordt verteerd door amylase in speeksel?
• Bij welke groep hoort deze voedingsstof?
• Wat is een hypothese?
• Wat doet een indicator ook alweer?
• Welke indicator zullen we bij dit onderzoek gebruiken?

Voorbereiding onderzoek

Onderzoeksvraag: Wat is de invloed van de concentratie van amylase op de snelheid van zetmeelafbraak?

- Geef de hypothese. Tip. Vul in: Als ... , dan ...

- Teken de tabel over voor de resultaten.

- (Lees het werkplan door, zodat je

volgende les weet wat je moet doen.)