Middeleeuwen muziek 3: Notatie en meerstemmigheid

• Muziek
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Waarom ging men muziek opschrijven?

Hoe heten de eerste muziektekens?

1. noten
2. kwadraten
3. tekens
4. neumen

Uit hoeveel lijnen bestond de notenbalk van Arezzo?

1. 1
2. 5
3. 3
4. 4

Hoe heet het op notennamen zingen?

1. domisatie
2. remisatie
3. solmisatie
4. lamisatie

Gotisch

Omdat de kerken steeds groter werden, en men alleen maar met de stem muziek mocht maken, zocht men naar middelen om meer geluid te produceren. 

Door stemmen te verdubbelen, klonk het gezongene luider, en was het beter te verstaan in die grote kerken. 

Eerst verdubbelen met octaven, daarna ook met kwarten en kwinten. (Consonante intervallen werden als dissonant ervaren.)

De oudste vorm van organum: Paralles organum

Parallel organum

Dit is de oudste vorm van meerstemmigheid, al in 9e eeuw. 

De oorspronkelijke gregoriaanse melodie wordt gezongen door de Cantus Firmus (of Vox principales, sterke stem). De Vox Organalis zingt een kwart of kwint lager parallel mee. 

opdracht 1:

Maak in je schrift  een parallel organum van kwinten op de eerste 4 noten van "Vader Jacob"

5 minuten

verschillende bewegingen van de beide stemmen. Cantus Firmus ligt in de onderstem. 

Opdracht 2:

Wat zijn de namen van de eerste vier intervallen?

Melismatisch organum

De oorspronkelijke melodie wordt gezongen door de CF, maar heet nu niet meer CF maar tenor. (tenore = blijven)  Dus de tenor zingt de melodie in hele lange noten, en daarbovenuit zingt de Duplum (de dubbele stem, de tweede stem)  in melismen, melodisch en ritmisch vrijer. 

Opdracht 3

Maak in je schrift met de eerste vier noten van Vader Jacob een melismatisch organum. 

Hierbij wordt aan het begin een prime, sekunde en terts gezongen voordat men weer verder ging met reine 4 en 5.

Opdracht 4:

Schrijf de eerste vier noten van Vader Jacob op in een zwevend organum. 

Historisch moment:

Dit is voor het eerst dat er een sekunde en een terts klinkt: de intervallen zijn geboren!

Noem de dissonante intervallen

Noem de consonante intervallen:

Noem de reine intervallen

Waarom mochten er geen instrumenten in de kerk klinken?