1.2 wisselwerking tussen de geofactoren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoofdstuk 1

1.2 Wisselwerking tussen de geofactoren

6 vwo

Deze les 

• Terugblik vorige les
• Theorie 1.2 - incl verwerkingsopdrachten
• Aan de slag 

Opdracht: het landschap als dynamisch systeem

• Wat?  Maken stencil startopdracht 

Bespreken startopdracht

1	Verwering	Het materiaal waar de grond uit bestaat verweert (valt uiteen) door de inwerking van water, CO2 en bacteriën. Daardoor komen voedingsstoffen vrij.
2	Mineralisatie	Wanneer organisch materiaal geheel wordt afgebroken, ontstaan CO2 en voedingsstoffen zoals stikstof, calcium en kalium.
3	Afsterven organisch materiaal	Boven en planten laten hun bladeren vallen.
4	Fotosyntese	Nieuw organisch materiaal wordt geproduceerd met behulp van zonlicht, water en voedingsstoffen.
5	Humusvorming	Wanneer organisch materiaal maar gedeeltelijk wordt afgebroken, ontstaat humus, die de bodem een zwarte kleur geeft. Humus houdt voedingsstoffen goed vast en bindt water aan zich. Zwarte grond Chernozem) = vruchtbaar
6	Uitspoeling	Infiltrerend regenwater neemt voedingsstoffen en bodemmateriaal mee waarna het dieper in de grond weer inspoelt.

mens

klimaat

ondergrond

lucht

planten

bodem

dieren

water

Sleep  de geofactoren in volgorde van belangrijkheid

Belangrijkste boven

Bodem

Klimaat

Flora 

Water

Theorie §1.2

Wisselwerking tussen de geofactoren

Leerdoelen 1.2

1. Je weet welke landschapszones er zijn, hoe ze van elkaar verschillen en wat de beperkingen voor de landbouw zijn.
2. Je weet op welke manieren de mens het landschap als dynamisch systeem beïnvloedt.
3. Je begrijpt hoe geofactoren in elke landschapszone elkaar beïnvloeden en hoe dit te zien is aan de bodemsamenstelling/bodemsoort.
4. Je begrijpt dat landschapszones geleidelijk in elkaar overgaan.
5. Je kunt met behulp van kaarten een relatie leggen tussen de landschapszones en de klimaatgebieden.

Ontstaan landschapszones

Verschillen in klimaat leiden tot verschillen in wisselwerking tussen de geofactoren en daarmee tot verschillende landschapszones.

Verschillen binnen de landschapszones ontstaan door reliëf. 

Nummer 1 - 6 onder elkaar in je schrift.

Geef van de volgende dia's :

1. De juiste naam van de landschapszone

2. Waar op aarde je deze landschapszone vindt

3. Welk klimaat past bij deze landschapszone?

1

2

3

4

5

6

Antwoorden

1.Boreale zone - Landklimaat (Df)

2. Polaire zone - Toendraklimaat (ET)

3. Gematigde zone - Gematigd Zeeklimaat (Cf)

4. Subtropischezone - Mediterraan klimaat (Cs)

5. Aride zone - Steppeklimaat (BS)

6. Tropische zone - Tropisch Regenwoudklimaat (Af)

Leerdoelen 1.2

1. Je weet welke landschapszones er zijn, hoe ze van elkaar verschillen en wat de beperkingen voor de landbouw zijn.
2. Je weet op welke manieren de mens het landschap als dynamisch systeem beïnvloedt.
3. Je begrijpt hoe geofactoren in elke landschapszone elkaar beïnvloeden en hoe dit te zien is aan de bodemsamenstelling/bodemsoort.
4. Je begrijpt dat landschapszones geleidelijk in elkaar overgaan.
5. Je kunt met behulp van kaarten een relatie leggen tussen de landschapszones en de klimaatgebieden.

Bossen

• Voldoende water (nuttige neerslag)
• Zomertemperatuur niet te laag
• Groeiseizoen niet te kort

verschillende klimaten -> verschillende bossen -> verschillende bodems

In welke landschapszones ontbreekt bos en waarom?

Verschillende soorten bodems

• Tropisch regenwoud: rode bodems -> chemische verwering, geen humusvorming
  
• Loofwoud: humus 
  
• Naaldwoud: organisch afval, veel uitspoeling -> witgrijze bodem 
  

Verschillende soorten bodems

• Aride zone: neerslagtekort -> geen humusvorming, geen uitspoeling (alleen verdamping)
• Gematigde breedte: nuttige neerslag 0, grassteppe -> geen uitspoeling, humusvorming
• Polaire zone: kort groeiseizoen, lage temperatuur, veen -> geen uitspoeling (permafrost), geen humusvorming.

Aride zone                          Gematigde zone      Polaire zone

De mens

Doorbreekt het natuurlijke systeem

d.m.v. landbouw

1. natuurlijke kringlopen worden doorbroken

2. van biodiversiteit naar monocultuur

Oefenen > pak een atlas

Pak een Grote Bosatlas. Ga op zoek naar een kaart die het meest lijkt op de achterliggende kaart.

Beantwoord de volgende vragen:

1. Bossen komen in verschillende landschapszones voor. In welke zones ontbreekt bos en wat is de oorzaak daarvan?

2. In gematigde zones met loofbossen als oorspronkelijke plantengroei zijn er plekken waar bos ontbreekt. Welke geofactor is hier verantwoordelijk voor?

  

1. In de polaire zone is het te koud en is het groeiseizoen te kort.

In de aride zone is valt weinig neerslag en is de verdamping hoog.

2. Reliëf

3. 

Factoren die vruchtbaarheid bepalen:

1. Klimatologische omstandigheden:                                                         - temperatuur                                                                                                   - neerslag
2. Vruchtbaarheid:                                                                                                 - chemische vruchtbaarheid: voedingstoffen                                 - fysische vruchtbaarheid: korrelgrootte bepaalt verdeling water en lucht

Leerdoelen 1.2

1. Je weet welke landschapszones er zijn, hoe ze van elkaar verschillen en wat de beperkingen voor de landbouw zijn.
2. Je weet op welke manieren de mens het landschap als dynamisch systeem beïnvloedt.
3. Je begrijpt hoe geofactoren in elke landschapszone elkaar beïnvloeden en hoe dit te zien is aan de bodemsamenstelling/bodemsoort.
4. Je begrijpt dat landschapszones geleidelijk in elkaar overgaan.
5. Je kunt met behulp van kaarten een relatie leggen tussen de landschapszones en de klimaatgebieden.

Aan het werk!

Maken persoonlijke leerroute.