Motorische ontwikkeling

• Thema 1
• Hoger onderwijs

Wat is motorische ontwikkeling?

‘De motorische ontwikkeling bestaat uit de veranderingen in motorisch gedrag die de interactie van het rijpende organisme en zijn omgeving reflecteert.’
(V.G. Payne)

Olivier

Motorische ontwikkeling

Bronvermelding:

https://www.kijkopontwikkeling.nl

Olivier

Belangrijke rol in de ontwikkeling

• bewegen om te kunnen ontdekken
• dingen vastpakken en vasthouden om te kunnen onderzoeken
• dingen betasten en verplaatsen om hun nieuwsgierigheid te prikkelen

Motorische vaardigheden zijn hier noodzakelijk!

Ook nodig voor:

• de ontwikkeling van spraak
• het uiten van emoties

Nauw verbonden met andere ontwikkelingsgebieden!

Olivier

!

problemen in de motorische ontwikkeling van een kind

=

grote invloed op de gehele ontwikkeling van een kind

Olivier

Welke elementen beïnvloeden de motorische ontwikkeling?

1. mate van activiteit doorheen de dag
2. aanleg van het kind
3. aangereikt speelgoed en oefenmateriaal
4. omgeving waarin het kind zich bevindt

Olivier

Combinatie van elementen

• Genetische aanleg
  (bv. bepaalde talenten)
  
• Stimulatie door de omgeving
  - ouders, school, broers, zussen
  - mate van buitenspeelmogelijkheden
  - ...

Anneleen

Opdeling in twee groepen

grove of grote motoriek

versus

fijne of kleine motoriek

Anneleen

Grove of fijne motoriek?

'LOPEN'

1. grove/grote motoriek
2. fijne/kleine motoriek

Anneleen

Grove of fijne motoriek?

'SCHRIJVEN'

1. grove/grote motoriek
2. fijne/kleine motoriek

Anneleen

Grove of fijne motoriek?

'VOORWERP OPRAPEN'

1. grove/grote motoriek
2. fijne/kleine motoriek

Anneleen

Grove of fijne motoriek?

'ZWEMMEN'

1. grove/grote motoriek
2. fijne/kleine motoriek

Anneleen

Grove of fijne motoriek?

'KNIPPEN'

1. grove/grote motoriek
2. fijne/kleine motoriek

Anneleen

Grove of fijne motoriek?

'VOETBALLEN'

1. grove/grote motoriek
2. fijne/kleine motoriek

Anneleen

Grove en fijne motoriek

• Nauw met elkaar verbonden
• Grove motoriek > fijne motoriek (basisvoorwaarden nodig!)
  bv. evenwicht nodig om te kunnen schrijven

Anneleen

Theorieën omtrent mot. ontwikkeling

Verschillende bestaande theorieën proberen:
- om de ontwikkeling in een bepaalde volgorde te plaatsen;

- de ontwikkeling te verklaren.

Ontwikkelingsfasen en motorische mijlpalen geven inzicht in wat het kind kan, MAAR...

elk kind doorloopt de ontwikkeling op een eigen manier

Olivier

Motorische mijlpalen

• 2 tot 13 jaar: ontwikkelen van de fundamentele- of elementaire motorische vaardigheden
  - evenwicht
  - coördinatie
  - oog-handcoördinatie
• integraal en een cruciaal onderdeel van motorische spel- en sportvaardigheden

Olivier

Negen vaardigheidsgebieden

• stilstaan
• balanceren in beweging
• springen-kracht
• springen-coordinatie
• klimmen
• koprol
• gooien en mikken
• stuiten
• vangen

Olivier

Leerlingvolgsysteem ‘Bewegen en Spelen’

• enorme vaardigheidsverschillen tussen kinderen
• leerkracht met kennis = meer leerkansen voor kinderen
  (zone van naaste ontwikkeling)
• LVS =  bewegings- en spelontwikkeling van kinderen van 2 t/m 16 jaar observeren en registreren
• vier onderdelen: motorische vaardigheid, spelinzicht, gedrag in spelsituaties en klein-motorische vaardigheid

Olivier

Olivier

Olivier

Olivier

Bij welke leeftijd past de vaardigheid?
"10 seconden op één been staan"

1. 6 jaar
2. 7 jaar
3. 9 jaar
4. 11 jaar

Anneleen

Bij welke leeftijd past de vaardigheid?
"fietsen"

1. 6 jaar
2. 7 jaar
3. 9 jaar
4. 11 jaar

Anneleen

Bij welke leeftijd past de vaardigheid?
"meer dan 9 meter gooien met een klein voorwerp"

1. 6 jaar
2. 7 jaar
3. 9 jaar
4. 11 jaar

Anneleen

Bij welke leeftijd past de vaardigheid?
"dribbelen (stuiten en looppas) met grote bal"

1. 7 jaar
2. 9 jaar
3. 11 jaar
4. 13 jaar

Anneleen

Bij welke leeftijd past de vaardigheid?
"tennisballen met één hand vangen"

1. 7 jaar
2. 9 jaar
3. 11 jaar
4. 13 jaar

Anneleen

Bij welke leeftijd past de vaardigheid?
"10 seconden op één been staan met ogen dicht"

1. 7 jaar
2. 9 jaar
3. 11 jaar
4. 13 jaar

Anneleen

Tekenontwikkeling

“Ik heb er mijn hele leven over gedaan om weer te kunnen tekenen als een kind” – Picasso 

Bronvermelding: ‘Kindertekeningen’ van Karin Kloosterboer

Anneleen

De oerdrift

• Kinderen moéten tekenen (van zichzelf)
• Ouders zorgen voor aanmoediging
• ‘Gekras’: bewust denken en tekenen
• Harmonie tussen het bewegen, de kleuren, de magie van het tekenen, etc.
  
• Schilderen met handen, penseel of ander hulpmiddel: leuk!
  
• Toch zijn kinderen heel verschillend!
  

Anneleen

Wat zeggen deskundigen?

• Jarenlang onderzoek door psychologen, pedagogen, ..
  "Een tekening kan iets meer vertellen over het kind zelf."
• Bewust/onbewust boodschappen en signalen geven
• Eén opvallende conclusie:
  globaal gezien dezelfde tekenontwikkeling tijdens eerste tien jaar: wat ze tekenen en de manier waarop ze dat doen

Anneleen

Het belang van tekenen

• Kinderen beschouwen tekenen als:
  - iets leuks: het is plezierig en zeer ontspannend
  - communicatiemiddel: een manier om zich te uiten, om een verhaal te vertellen
  - een hulpmiddel: moeilijkheden, verdriet, problemen, afreageren door te tekenen
  - als vorm van spelen: spelenderwijs bewegen, nadenken, plannen, samenwerken, emoties uiten

Anneleen

De invloed van de school

• geprikkeld en gestimuleerd om nieuwe dingen te proberen
• kennis maken met verschillende materialen en technieken
• begeleiding krijgen in een poging tot steeds natuurgetrouwer te tekenen
• excursies naar tentoonstellingen
• sleutels/handvatten aanreiken

Anneleen

Het belang van tekenen

• Manier van kijken: alle zintuigen gebruiken om alles goed te zien
• Ontwikkeling van de motoriek: kleine precieze bewegingen, vasthouden van potlood
• Ontwikkeling van de creativiteit: onuitputtelijke fantasie
• Tekenen = van nature (net zoals spelen): instinctief

Anneleen

Olivier

Werking van onze hersenen

• Linkerkant van de hersenen: lezen, schrijven, woorden herkennen en begrijpen, logisch denken  (rationeel denken)
• Rechterkant van de hersenen: dingen kunnen voorstellen, ruimtelijk denken (creatief denken)

Nauwe samenwerking tussen beide helften!

Olivier

Ontwikkeling in fasen

• Tussen 1 en 4 jaar: krabbelfase 
• Tussen 4 en 7 jaar: schematische fase
  
• Tussen 7 en 12 jaar: naturalistische, realistische of zichtbare fase
  

• Ieder kind ontwikkelt op zijn eigen manier, ook in tekeningen.
  
• Tekenen op pauze, nadien weer hoge activiteit.
  
• Vrij heen-en-weer tussen verschillende fasen.
  

Olivier

Motoriek

• Speelt een grote rol in de manier waarop een kind tekent
• Grotere lichaamsbeheersing: betere motoriek
  
• Eerst grove motoriek: zwaaien met armen, ruime bewegingen
  > potlood vasthouden met hele handpalm (vuistgreep)
  
• Nadien fijne motoriek: kleinere bewegingen
  > potlood vasthouden tussen duim en wijsvinger (pincetgreep)
  
• Manier van vasthouden: dikte, trefzekerheid, kleine details, gerichtheid, preciesheid, druk
  
• Moeite met pincetgreep: stetro-schrijfhulpjes
  
• 
  

Olivier

Olivier

Stijlen

• Ieder kind heeft zijn eigen manieren om iets op papier te zetten
• Kinderen op school: overnemen van stijlelementen van anderen
• Invloed van juf of meester is groot!
  
• Stijlen verschillen per werelddeel
  bv. twee cirkels (Westen) versus rechthoekig (Oosten)

Anneleen

Opdracht

Bekijk de kindertekeningen in een groepje van 4/5 personen, analyseer ze en beschrijf wat je ziet.

Anneleen

Stimuleren

• Visie 1: ‘Laat kinderen zichzelf ontwikkelen en kom niet tussen.’
  
• Visie 2: ‘Kinderen hebben aanmoediging, begeleiding of stimulans nodig.’
• Meeste volwassenen: artistiek niveau van een 10-jarige
  Logisch, want tekenontwikkeling is daar gestopt
• Tekenen: geen ‘broodnodige vaardigheid’ in onze maatschappij
• Voor sommige kinderen echter een uitlaatklep, een uiting van expressie en talent
• LAAT EEN KIND, KIND ZIJN!

Olivier

Welke tip kan je formuleren om kinderen te stimuleren?

Olivier

Olivier

Ontwikkeling is ook… tekenen, kleuren, schilderen, …

Olivier