Thema 2: Centrum-Periferie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling Havo 4 - Voorbereiding Havo 5

Les 1

Jullie eerste SE over een aantal weken!

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• Telefoon, laptop en oortjes in je tas
•  AK-schrift en pen op tafel

Starter

Thema 2: Centrum-Periferie

Les 1

Programma

• Terugblik landen indicatoren 
• Uitleg thema 2
• 15 minuten zelfstandigwerken

Lesdoel(en)

Aan het einde van de week kan ik: 

• uitleggen hoe de basis van de mondiale centrum-periferie verhouding is gelegd
• de veranderingen omschrijven in de mondiale centrum-periferie verhoudingen door de verschuivingen in de internationale arbeidsverdeling
• voor een aantal landen de positie in het centrum-periferiemodel bepalen en de effecten van globalisering herkennen en verklaren

Terugblik: Landen indicatoren

Het vergelijken en categoriseren van landen is mogelijk door gebruik te maken van indicatoren. Aan de hand van verschillende indicatoren kun je tot een verschillende indeling komen.

Opdracht: 
Maak de algemene regels correct. Kies uit de dikgedrukte woorden: hoger of lager? 2 minuten de tijd. 

Hoe hoger... Hoe lager? 

• Hoe hoger het economisch ontwikkelingspeil van een land is, des te <hoger/lager> zijn de geboorte- en sterftecijfers
• Naarmate het economisch ontwikkelingspeil van een land hoger is, werkt een <groter/kleiner> deel van de beroepsbevolking in de landbouw en een <groter/kleiner> deel in de formele dienstensector.
• Hoe hoger het economische ontwikkelingspeil van een land, hoe <hoger/lager> de verstedelijlkingsgraad en hoe <hoger/lager> het verstedelijkingstempo. 

Algemene regels

• Hoe hoger het economisch ontwikkelingspeil van een land is, des te lager zijn de geboorte- en sterftecijfers
• Naarmate het economisch ontwikkelingspeil van een land hoger is, werkt een kleiner deel van de beroepsbevolking in de landbouw en een groter deel in de formele dienstensector.
• Hoe hoger het economische ontwikkelingspeil van een land, hoe hoger de verstedelijlkingsgraad en hoe lager het verstedelijkingstempo. 

Schrijf de algemene regels over in je schrift

Wereldsysteem 

• Op basis van  
• kan je de wereld indelen in een systeem
  met centrum, periferie en semi-periferie. 

economische indicatoren

BNP / BBP

Indeling eroepsbevolking in sectoren

Opdracht: wat weet ik nog van het Wereldsysteem?

Centrum	Semi-periferie	Periferie
Schrijf hier alles wat je weet over deze groep landen.	?	?
Schrijf hier de naam van een land die tot deze groep behoort	?	?

Teken de tabel over in je schrift en schrijf alle informatie die jij nog weet erin.
Laat ruimte over, er komst straks meer informatie bij! 

Wereldsysteem

Centrum	Semi-periferie	Periferie
- rijker - grote dienstensector - veel vraag naar goedkope producten en voedsel	- opkomende landen (economie) - aandeel landbouw neemt af, groeiende industrie - kenmerken van zowel centrum als periferie	- armere landen - leveren grondstoffen en voedsel aan semi-p en centrum. - vaak afhankelijk van 1 product
Nederland	India	Kenia

Wereldsysteem: hoe ontstaan?

• Koloniale periode: kolonieën (periferie) leverde grondstoffen voor het moederland (centrum). Centrum had economische en politieke macht. 
  
  
• MAAR: de verhoudingen veranderen
  door de veranderingen in de 

Internationale arbeidsverdeling

De verdeling van werk over de verschillende landen

Verstedelijking

• Periferie en Semi-P groeien snel --> ontstaan megasteden
  
  
• Hoe meer ontwikkeling = hoger urbanisatiegraad, lager tempo
  
  
• Dus:
  Centrumlanden = hoge urbanisatiegraad, lager tempo
  Periferie = lagere urbanisatiegraad, hoger tempo 

Waarom groeien die steden zo snel?

1. Natuurlijke bevolkingsgroei
2. Hoog vestiginsgoverschot (mensen migreren op zoek naar beter werk)

Welkom bij Aardrijkskunde

	Sami
Ceren	Khaoula
	Semih
Nour	Loubna

Sandra	Irem
Adam
Naïma	Imran
Ibrahim

	Hamza
	Omar
Renouskha	Chaimae
	Leyla

Bureau

Startklaar:

• jas uit, telefoon weg
• AK schrift + samenvattingsboekje op tafel   

Thema 2: Centrum-Periferie

Les 2

Programma

• Terugblik Centrum-Periferie
  
  
• Oefenen thema 2
  - theorievragen (15 min. zelfstandig)
  - examenvragen (15 min. zelfstandig)
  
  
• Begrippen tot nu toe oefenen

Lesdoel(en)

Aan het einde van de week kan ik: 

• uitleggen hoe de basis van de mondiale centrum-periferie verhouding is gelegd
• de veranderingen omschrijven in de mondiale centrum-periferie verhoudingen door de verschuivingen in de internationale arbeidsverdeling
• voor een aantal landen de positie in het centrum-periferiemodel bepalen en de effecten van globalisering herkennen en verklaren

Terugblik Centrum-Periferie

• Klein werkblad op tafel
• 8 x true of false vragen
• Ongeveer 3 minuten de tijd
• Voorbeeld: 

1

2

3

4

5

1. Het centrum-periferiemodel bestaat uit twee groepen landen: centrum en periferie.

2. Het centrum-periferiemodel is vooral gebaseerd op economische landen indicatoren.

3. Hoe beter een land ontwikkeld is, hoe hoger het geboorte- en sterftecijfer. 

4. In periferie-landen werkt de grootste groep mensen in de landbouw. 

5. In de periferie vertrekken veel mensen van het platteland naar de stad, het urbanisatietempo is daarom hoog. 

6. Het wereldsysteem (centrum-p model) is ontstaan in de 21ste eeuw.

7. De opkomende landen behoren tot de semi-periferie.

8. Landen in de periferie zijn vaak afhankelijk van 1 (export) product voor hun economie. 

Terugblik Centrum-Periferie

6

7

8

1

2

3

4

5

Wereldsysteem 

Zelfstandig aan het werk

• Examenopstelling: tafels uit elkaar
• In stilte, zelfstandig werken.
• Heb je een vraag, steek je hand op 

- Lees samenvatting p.9 en 10

- Maak opdrachten p.11

- Klaar: oefen quizlet

Quizlet

  Schuif je tafeltje terug en check je antwoorden 

1	Centrum = rijke, kapitalistische landen. Deze hebben veel vraag naar goedkope producten en voedsel. Periferie = achtergestelde arme landen. Deze leveren grodnstoffen en voedsel aan de semi-periferie en centrumlanden in ruil voor geld en goederen. Veel periferielanden zijn afhankelijk van de export van één/enkele grondstoffen/producten. Semi-periferie = opkomende landen op economisch gebied. Hier neemt aandeel van de ladnbouw af en van de industrie toe. Ze hebben kenmerken van centrum en periferie.
2	Exploitatiekolonie = kolonie die vooral diende om grondstoffen en materialen te leveren aan het overheersende land
3	Vestigingskolonie = gebied overzee dat als doel had om als vestigingsgebied voor Europeanen te functioneren.

  Schuif je tafeltje terug en check je antwoorden 

4	Hoe beter een land is ontwikkeld, des te hoger is de urbanisatiegraad en des te lager is het urbanisatietempo
5	Voorbeelden : - Arme landen hebben een hoge natuurlijke bevolkingsgroei, daarom groeien steden. Dit komt door een geboorteoverschot. - Steden in arme landen hebben een hoog vestigingsoverschot. Migranten gaan op zoek naar beter werk en betere leefomstandigheden. Dit gebeurt vaak vanaf het platteland naar de steden toe.
6	Voorbeelden : Overvolle wegen, slechte riolering, tekort aan onderijws, tekort aan gezondheidszorg, onvoldoende woningen

Examentraining

1. Filmpje en invullen tabel 
2. Examenvragen maken 

Indicatoren	Centrum	Semi-Periferie	Periferie
BNP per hoofd
HDI
% landbouw
% diensten
Levensverwachting
Leeftijdsopbouw
Demografische transitie fase

BNP, levensverwachting, analfabetisme

Examentraining

• Maak de vragen (p.12)  zelfstandig
• Schrijf je antwoord op 

Globalisering van Nike

Semi-periferie

1p

De lonen zijn (relatief) laag in deze landen.

1p

Voorbeelden:

• Steeds meer plattelandsbewoners zullen voor werk naar de steden trekken en in de dichtbebouwde (krotten)wijken terechtkomen.
• In de steden vindt door de (hoge) natuurlijke bevolkingsgroeiverdichting plaats / neemt de bewoningsgraad in huizen toe.

1p

Voorbeeld:

• Mensen worden rijker. De rijkere middenklasse zal verhuizen / suburbaniseren (naar deruimer opgezette wijken aan de randen van de steden). 

1p

De bevolkingsdichtheid in stedelijke gebieden zal in semi-perifere landen de komende decennia toenemen.

Argument voor:                                     Argument tegen: 

Programma

• Terugblik Centrum-Periferie
  
  
• Oefenen thema 2
  - theorievragen (15 min. zelfstandig)
  - examenvragen (15 min. zelfstandig)
  
  
• Begrippen tot nu toe oefenen

Begrippen oefenen

Ga naar quizlet.live! 

Lesdoel(en) check

Aan het einde van de week kan ik: 

• uitleggen hoe de basis van de mondiale centrum-periferie verhouding is gelegd
• de veranderingen omschrijven in de mondiale centrum-periferie verhoudingen door de verschuivingen in de internationale arbeidsverdeling
• voor een aantal landen de positie in het centrum-periferiemodel bepalen en de effecten van globalisering herkennen en verklaren

Tot volgende week!

• Thema 3: klimaat (wind en zeestromen)